Aldegea (Súdwest-Fryslân)

	Aldegea
	Emblemen
	Bestjoer
provinsje	Fryslân
gemeente	Súdwest-Fryslân
	Sifers
Ynwennertal	750 (1 jannewaris 2023)
	Oar
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	52° 59' NB, 5° 32' EL
	Offisjele webside
	www.oudega-swf.nl
	Kaart
	;
	Kaart
	Himrik fan Aldegea yn 'e eardere gemeente Wymbrits.

Aldegea is in doarp yn de gemeente Súdwest-Fryslân. Aldegea hat 750 (1 jannewaris 2023)^[2] ynwenners.

Mei Idzegea en Sânfurd foarmet Aldegea in soarte fan ienheid, wêrfan Aldegea it sintrum mei foarsjennings is. Alle trije doarpen lizze oan it wetter, oan respektivelik de Aldegeaster Brekken de Idzegeaster Poel en it Ringwiel.

Aldegea is in echt wetterdoarp en njonken de agraryske sektor foarmet it toerisme in wichtige boarne fan ynkommen.

Skiednis

Aldegea ûntstie yn 'e midsiuwen oan 'e sleat tusken de Aldegeaster Brekken en de Skûtelpoel. Yn 'e 19e iuw groeide it doarp en krige it in kom oan 'e Aldegeaster Brekken.

Yn 1132 waard it doarp Aldakerke neamd. De oan Martinus fan Tours wijde tsjerke (of kapel) fan Aldegea foel ûnder it Sint-Odulfuskleaster fan Starum en sil doe nei alle gedachten fan hout west ha. Letter krige it doarp in stiennen tsjerke, dy't yn alle gefallen noch oant 1417 ûnder it Starumer kleaster foel. Fan dy yn 1755 ôfbrutsen tsjerke binne yn 1962 fûneminten fûn.^[3]

De oarspronklike namme fan it doarp ferwiisde nei de lokaasje fan it doarp by in âlde tsjerke. Yn 1505 waard it doarp Oldegae neamd, doe wie dus de tafoeging kerk yn 'e namme al ferfongen troch 'ga' (gea).

Aldegea hat ek in skoft in stasjon hân oan it spoar fan Ljouwert nei Starum. Tusken 1890 en 1962 hie Aldegea oan 'e Stasjonswei ek in bûterfabryk. Yn dat lêste jier waard it fabryk sletten en yn 1968 is it fabryk ôfbrutsen. Op it plak steane hjoed-de-dei wentes.^[4]

Oant 2011 lei Aldegea yn de eardere gemeente Wymbritseradiel.

Mienskip

Aldegea hat mei Idzegea en Sânfurd in feriening fan doarpsbelang. It yn 2021 renovearre multyfunksjonele sintrum It Joo is it doarpshûs foar de trije doarpen en De Nijsljochter is de doarpskrante. Yn 'e Aldegeaster Brekken is in natoerswimbad.

Tsjerke

PKN Aldegea en omkriten

Skoalle

Ferienings

Damklub Nocht en Kriich
Folksdûnsferiening De Heechspringers
Follybalferiening FLO
Fûgelwacht Aldegea e.o.
Fuotbalferiening Aldegea
Gymnastykferiening 'Meer bewegen voor ouderen
IIsklub de Brekken
Keatsferiening 't Napke

De ynformaasje oer de ferienings is ôfkomstich fan 'e hiemside fan it doarpsbelang fan Aldegea; sjoch foar de meast aktuele gegevens op: www.oudega-swf.nl

Befolkingsferrin

Jier	1840	1954	1959	1964	1969	1973	2006	2015	2020
Ynwenners	245	680	670	593	544	702	690	712	737

Boarnen: 1840: Plaatsengids, 2015 en 2020 Alle Cijfers

Berne

Pieter van der Mark (1910-1977), AR-politikus
Egnatius Ydema (1876-1937), keunstskilder
Gerben Rypma (1878-1963), lânskipsskilder en dichter
Arjen Harmens Witteveen (1894-1952), arsjitekt
Jakob Wolthuizen (1929-2017), puzelmakker
Jan Haagsma (1933), mikrobiolooch
Marten Walinga (1967), earste wrâldkampioen Frysk damjen
Johannes Rypma (1992), sjonger

Ryksmonuminten

Tsjerke

De Wikipedy hat ek in side Ankertsjerke (Aldegea).

Midden yn it doarp stiet de Ankertsjerke út 1755. Yn 'e toer hinget in klok út 1623. Yn 1961/1962 hat der aksje yn it doarp west foar de tsjerke, dy't ƒ 40.000 opbrocht.

Doris Mooltsje

Oan 'e noardkant fan 'e Aldegeaster Brekken stiet de poldermûne it Dorusmooltsje. It boeremûntsje waard ferneamd nei boer Doris Hoekstra. Fan de út 1790 datearjende mûne wie net folle mear oer, mar mei de restauraasje en rekonstruksje fan 1998 is de mûne wer yn eare hersteld. It is de grutste spinnekopmûne fan Nederlân.

Publikaasjes

Harmen Akerboom "Puollen en Marren rûnom Aldegea".

Strjitten yn Aldegea

Sjoch: Strjitten yn Aldegea

Sjoch ek

Fryske doarpen.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Aldegea (Súdwest-Fryslân) fan Wikimedia Commons.

52° 60' NB, 5° 33' EL

	Súdwest-Fryslân
Stêden: Boalsert • Drylts • Hylpen • Snits • Starum • Warkum
Doarpen en útbuorrens: Abbegea • Aldegea • Allingawier • Arum • Blauhús • Boazum • Breesândyk • Britswert • Burchwert • Dearsum • Dedzjum • Easterein • Easterwierrum • Easthim • Eksmoarre • Ferwâlde • Folsgeare • Gaast • De Gaastmar • Gau • Goaiïngea • Greonterp • Hartwert • Heech • It Heidenskip • Hichtum • Hidaard • Hieslum • Himmelum • Hinnaard • De Hommerts • Idzegea • Iens • Yndyk • Ypekolsgea • Ysbrechtum • Itens • Jutryp • Kimswert • Koarnwert • Koarnwertersân • Koudum • Kûbaard • Kûfurderrige • Laaksum • Lytsewierrum • Loaiïngea • Lollum • Longerhou • Makkum • Molkwar • Nijhuzum • Nijlân • Offenwier • Parregea • Penjum • Piaam • Poppenwier • Raerd • Reahûs • Rien • Sânfurd • Sibrandabuorren • Skarl • Skearnegoutum • Skettens • Skraard • Skuzum • Smelbrêge • Surch • Tersoal • Toppenhuzen • Tsjalhuzum • Tsjerkwert • Turns • Twellingea • Waaksens • Wâldsein • Warns • Westhim • Wytmarsum • Wiuwert • Wolsum • Wommels • Wûns
Buorskippen: Aaksens • Abbegeasterketting • Andelahuzen • Annebuorren • Arkum • Atsebuorren • Baarderbuorren • De Band • Barsum • Beabuorren • Bessens • Bernsterbuorren • De Bieren • Bittens • De Blokken • Blomkamp • Boatlân • Bonjeterp • Boppebuorren • De Burd • Dyksterbuorren • Doanjebuorren • Doanjewier • Draeisterhuzen • Eangterp • Easthim (Wytmarsum) • Eksmoardersyl • Feytebuorren • Fiifhûs • Fiskersbuorren • Fjouwerhuzen • Flânsum • It Fliet • Galamadammen • Goaiïngamieden • Goaium • Grauwe Kat • De Grits • Grutte Wiske • Greate Wierrum • Haaium • Harkesyl • De Hel • Hiemert • Hidaardersyl • Hiddum • Hoekens • Hoarnsterbuorren • Hou • Idserdabuorren • Iemswâlde • Yndyk (Boazum) • Ingwert • Ingwier • Jeth • Jonkershuzen • Jousterp • Jouswert • Kâldehuzum • De Kampen • De Kat • Klaeiterp • De Kliuw • Knossens • Koaihuzen • Kromwâl (Boalsert) • Kromwâl (Britswert) • Laerd en Saerd • Lippenwâlde • De Lytse Gaastmar • Lytse Wiske • Lytshuzen • Makkum (Boazum) • Meilahuzen • Montsamabuorren • Mountsjewier • De Nes • Nijbuorren • Nijekleaster • Nijesyl • Osingahuzen • Pikesyl • De Pôle • Rea Skuorre • Remswert • Rytseterp • Saard • Sânfurder Ryp • Syswert • Sjongedyk • Skearnebuorren • Skrok • Sotterum (Koarnwert) • Sotterum (Skettens) • Spears • Spyk • It Strân Swaanwert • Swarte Beien • Trijehuzen (Hidaard) • Trijehuzen (Snits) • Trijehuzen (Wommels) • Tsjerkebuorren • De Wearen • Westerbuorren • Westerlittens • De Wieren • Wolsumerketting • Wonnebuorren
· ·

[1] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[2] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[3] Corpus Roemeling, oproppen 30 desimber 2023

[4] Hiemside molkfabriken yn Fryslân, oproppen 30 desimber 2023

[1]

[2]

[3]

[4]