Wûns

	Wûns
	Emblemen
	Bestjoer
provinsje	Fryslân
gemeente	Súdwest-Fryslân
	Sifers
Ynwennertal	290 (1 jannewaris 2023)
Oerflak	7,09 km², wêrfan: ; - lân: 7,02 km² ; - wetter: 0,07 km²
Befolkingsticht.	39,17 km²
	Oar
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 5' NB, 5° 25' EL
	Offisjele webside
	hiemside Wûns
	Kaart
	;
	Kaart
	Himrik fan Wûns yn 'e eardere gemeente Wûnseradiel

Wûns is in doarp yn 'e gemeente Súdwest-Fryslân, súdwest fan Wytmarsum. Under it doarp falle de buorskippen Doanjewier, Haaium, Goaium, Mountsjewier en De Wearen. It eardere doarp Ingwier foel foar in skoft ek ûnder Wûns.

It doarp hat 290 (1 jannewaris 2023)^[2] ynwenners.

Skiednis

De earste kear dat Wûns neamd wurdt is as 'Wildinghe yn 1270. Letter wie der ek sprake fan Veldenzee (1290), Weldenzie (1298), Wildinghe (1310), Weldinghe (1327), Woldens (1374 en 1474), Wildinge, Wondenze (1404) , Woudens en yn 1495 wie it Wons.^[3] Op de lytse terp hawwe nea huzen stien, mar nei alle gedachten waard der earder rjocht sprutsen.

Yn 1728 is yn it stee fan in midsiuwske tsjerke in achthoekich protestantske tsjerke boud mei in piramidefoarmich dak mei in klokkoepeltsje. De âlde klok út 1595 klok waard yn 'e oarloch meinommen troch de Dútsers. Op de toer stiet ynstee fan in wenstige hoantsje in hart. It doarpswapen fan Wûns hat ek in hart. De tsjerke stiet bekend as it 'Wûnzer teebuske'.

De Fryske dichter Jan Cornelis Pieter Salverda, (Boalsert (28 juny 1783 - Wûns 7 maart 1836) wie skoalmaster yn Wûns. Syn tragyske libbensrin en spjalten persoanlikheid waarden troch syn freon en beskermer Joast Halbertsma oangripend beskreaun. Der sit in tinkstien oan him yn de tsjerkemuorre.

Oan it begjin fan de Twadde Wrâldkriich wienen de stellingen Wûns en Koarnwertersân tige wichtich.

Oant 2011 lei Wûns yn de eardere gemeente Wûnseradiel.

Mienskip

Oan de Noarderleane stiet doarpshûs It Bynt. It doarp hat in feriening foar doarpsbelang en de doarpskrante hjit Us it Hert.

Skoalle

Wûns hie oant 2015 in basisskoalle; de JCP Salverdaskoalle. De skoalle waard sletten om 't it tal bern ûnder de noarm fan 23 bern sakke.^[4]

Tsjerke

PKN Skettens-Skraard-Longerhou-Wûns

De Protestanske tsjerke fan Wûns is tsjintwurdich by in stifting ûnderbrocht.

Ferienings

Fanfare Hosanna
Begraffenisferiening De Laatste Eer.
sjongferiening It Woldinghekoar
Keatsferiening Wûns

Befolkingsferrin

Jier	1840	1954	1959	1964	1969	1974	2004	2015	2020
Ynwenners	172	462	423	380	348	302	300	285	296

Boarne 2015 en 2020: Alle Cijfers

Berne

Jan Cornelis Pieter Salverda (1783-1833), Frysk dichter en skoalmaster yn Wûns. De eardere basisskoalle wie nei him ferneamd.
Perfester Rommert Politiek (1926-2014), grûnlizzer fan de hjoeddeistige feefokkerij.

Strjitten

Goaiumerleane, Haaiumerleane, Tsjerkestrjitte, Noarderleane, Alde Skoalpaad, Pastorijelân, Rykswei A7, Salverdastrjitte (neamd nei Jan Cornelis Pieter Salverda), Terpwei, Wearsterwei, Wildingheleane.

Sjoch ek

Fryske doarpen.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

53° 5' NB, 5° 25' EL

	Súdwest-Fryslân
Stêden: Boalsert • Drylts • Hylpen • Snits • Starum • Warkum
Doarpen en útbuorrens: Abbegea • Aldegea • Allingawier • Arum • Blauhús • Boazum • Breesândyk • Britswert • Burchwert • Dearsum • Dedzjum • Easterein • Easterwierrum • Easthim • Eksmoarre • Ferwâlde • Folsgeare • Gaast • De Gaastmar • Gau • Goaiïngea • Greonterp • Hartwert • Heech • It Heidenskip • Hichtum • Hidaard • Hieslum • Himmelum • Hinnaard • De Hommerts • Idzegea • Iens • Yndyk • Ypekolsgea • Ysbrechtum • Itens • Jutryp • Kimswert • Koarnwert • Koarnwertersân • Koudum • Kûbaard • Kûfurderrige • Laaksum • Lytsewierrum • Loaiïngea • Lollum • Longerhou • Makkum • Molkwar • Nijhuzum • Nijlân • Offenwier • Parregea • Penjum • Piaam • Poppenwier • Raerd • Reahûs • Rien • Sânfurd • Sibrandabuorren • Skarl • Skearnegoutum • Skettens • Skraard • Skuzum • Smelbrêge • Surch • Tersoal • Toppenhuzen • Tsjalhuzum • Tsjerkwert • Turns • Twellingea • Waaksens • Wâldsein • Warns • Westhim • Wytmarsum • Wiuwert • Wolsum • Wommels • Wûns
Buorskippen: Aaksens • Abbegeasterketting • Andelahuzen • Annebuorren • Arkum • Atsebuorren • Baarderbuorren • De Band • Barsum • Beabuorren • Bessens • Bernsterbuorren • De Bieren • Bittens • De Blokken • Blomkamp • Boatlân • Bonjeterp • Boppebuorren • De Burd • Dyksterbuorren • Doanjebuorren • Doanjewier • Draeisterhuzen • Eangterp • Easthim (Wytmarsum) • Eksmoardersyl • Feytebuorren • Fiifhûs • Fiskersbuorren • Fjouwerhuzen • Flânsum • It Fliet • Galamadammen • Goaiïngamieden • Goaium • Grauwe Kat • De Grits • Grutte Wiske • Greate Wierrum • Haaium • Harkesyl • De Hel • Hiemert • Hidaardersyl • Hiddum • Hoekens • Hoarnsterbuorren • Hou • Idserdabuorren • Iemswâlde • Yndyk (Boazum) • Ingwert • Ingwier • Jeth • Jonkershuzen • Jousterp • Jouswert • Kâldehuzum • De Kampen • De Kat • Klaeiterp • De Kliuw • Knossens • Koaihuzen • Kromwâl (Boalsert) • Kromwâl (Britswert) • Laerd en Saerd • Lippenwâlde • De Lytse Gaastmar • Lytse Wiske • Lytshuzen • Makkum (Boazum) • Meilahuzen • Montsamabuorren • Mountsjewier • De Nes • Nijbuorren • Nijekleaster • Nijesyl • Osingahuzen • Pikesyl • De Pôle • Rea Skuorre • Remswert • Rytseterp • Saard • Sânfurder Ryp • Syswert • Sjongedyk • Skearnebuorren • Skrok • Sotterum (Koarnwert) • Sotterum (Skettens) • Spears • Spyk • It Strân Swaanwert • Swarte Beien • Trijehuzen (Hidaard) • Trijehuzen (Snits) • Trijehuzen (Wommels) • Tsjerkebuorren • De Wearen • Westerbuorren • Westerlittens • De Wieren • Wolsumerketting • Wonnebuorren
· ·

[1] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[2] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[3] Plaatsengids

[4] Omrop Fryslân, 5 novimber 2014

[1]

[2]

[3]

[4]