Suzanne (bibelsk ferhaal)
| Suzanne | ||
| ||
| algemiene gegevens | ||
| oarspr. titel | Σουσαννα ("Sousanna") | |
| auteur | anonimus | |
| taal | Aldgryksk | |
| foarm | koart ferhaal | |
| sjenre | religiosa | |
| skreaun | ? | |
| bondel | Bibel | |
| rige | ||
| rige | Apokrife taheakken oan it A.T. | |
| ● foarich diel | Azarja | |
| ● folgjend diel | Bel en de Draak | |
| oersetting nei it Frysk | ||
| Fryske titel | Suzanne | |
| publikaasje | 1978, Haarlim/Bokstel | |
| útjouwer | NBG & KBS | |
| oersetter | pater S. Galama ofm | |
| ISBN oers. | 9 06 12 60 817 | |
Suzanne, yn it Hebriuwsk: שׁוֹשַנָה, Šōšannāh (eins in frouljusnamme dy't fan "leelje" betsjut) en yn it Gryksk: Σουσαννα, Sousanna, is in omstriden tafoeging oan Daniël, in boek dat diel útmakket fan sawol de joadske as de kristlike Bibel. Suzanne fertelt it ferhaal fan 'e frou mei deselde namme, dy't troch twa âldere rjochters ferge wurdt om seksuële omgong mei harren te hawwen, mar wegeret, en krekt op 'e tiid rêden wurdt. De bedoeling fan it ferhaal is om oan te tsjutten dat God ûnskuldigen bystiet dy't trou bliuwe oan syn geboaden. Suzanne is inkeld oerlevere yn it Gryksk.
Status
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn 'e joadske Tenach en yn it Alde Testamint fan 'e Bibel sa't dat yn gebrûk is ûnder de protestantske denominaasjes is allinnich de tekst fan Daniël werjûn neffens it Hebriuwsktalige orizjineel, dus sûnder it apokryf achte Suzanne of de oare Taheakken op it Boek Daniël (Azarja en Bel en de Draak). De Anglikaanske Tsjerke lit Suzanne ôfprintsje yn syn bibels, mar ûnder it betingst dat it net bedoeld is om 'e tsjerklike lear op te basearjen (dus inkeld foar de nijsgjirrigens). Yn 'e Roomsk-Katolike Tsjerke, lykwols, heart Suzanne wol ta de kanon en foarmet it gewoan haadstik 13 fan it boek Daniël. En yn 'e eastersk-otterdokse tsjerken, dy't de gearstalling fan 'e Septuaginta, de iere Grykske bibeloersetting, oanhâlde, is dat krekt-en-gelyk. Yn 'e Nije Fryske Bibeloersetting fan 1978, dêr't Daniël mar tolve haadstikken hat, wurdt Suzanne mei de oare beide tafoegings oan Daniël fermeld by de apokrife boeken as in taheakke by it Alde Testamint.
Oerlevering
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Suzanne is allinnich mar oerlevere yn it Gryksk, en wol yn twa foarmen. De fariant út 'e Septuaginta stiet allinne mar yn 'e Kodeks Chisianus; de oare foarm is de ferzje fan 'e hellenistyske joadske skriftlearde Téodotus († ±200), dêr't de Roomsk-Katolike Tsjerke him op basearret. Yn iere kristlike bibels waard Suzanne foaroan yn it boek Daniël tafoege, mar de kristlike teolooch Hiëronymus fan Stridon (347-420) pleatste it ynstee oan 'e ein fan Daniël, en dat is sûnt wenst wurden. De Grykske wurdspilings yn 'e tekst binne troch guon bibelwittenskippers en teologen oanhelle as bewiis foar de stelling dat Suzanne nea yn it Hebriuwsk of Arameesk bestien hat, mar oare saakkundigen hawwe ferwiisd nei wurdpearen yn dy talen dêr't in Grykske oersetting op basearre wêze kinne soe. Wer oaren hâlde út dat de wurdspilings (dy't yn 'e Fryske oersetting trouwens weiwurden binne) in tafoeging binne fan 'e Grykske oersetter, en dat se alhiel neat oer de oarspronklikens fan 'e tekst sizze.
Ynhâld
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Under de Babyloanyske Ballingskip wennet der yn 'e stêd Babylon in tsjeppe, fromme, Joadske troude frou dy't fan Suzanne hjit. Har man Joäkim is in foaroansteand lid fan 'e mienskip, dat de lieders fan 'e Joaden komme oates en toates by him oer de flier. De beide âldere mannen dy't as rjochter of âldste oer de Joaden oansteld binne, krije sin oan har, en op in hjitte middei, as hja it tsjinstfolk fuortstjoerd hat om yn beslettenens yn har tún te baaien, bestrune se har troch harren skûl te hâlden mank it strewelleguod. Op 't lêst, as se wer yn 'e hûs sil, sprekke se har oan en sette har ûnder druk om mei har beiden omgong te hawwen. As se net oan dy eask foldocht, sa drige se, dan sille se har derfan beskuldigje dat se yn har tún ûnder in beam har man bedragen hat mei in oare man.
Suzanne wegeret lykwols om ta te jaan oan 'e sjantaazje. De beskuldiging wurdt makke en it folk leaut de beide mannen, dy't ommers rjochters en âldsten fan 'e mienskip binne, dat Suzanne wurdt feroardiele om terjochtsteld te wurden foar oerhoer. As hja dan lykwols yn har need God oanropt, ferskynt ynienen Daniël op it toaniel, dy't it omsteand laach mei wurden safier kriget dat er de beide rjochters apart ûnderstean mei oer de moeting dy't Suzanne hân hawwe soe mei in ûnbekende jongfeint. As er de iene freget hokfoar beam oft Suzanne en de jongfeint de leafde ûnder bedreaune, seit er fan in mastykbeam (Pistacia lentiscus); as er de oare deselde fraach steld, seit dy fan in iik (Quercus). Fanwegen it ûnbidige ferskil yn grutte, dat makket dat nimmen dy beammen mei-inoar betiizje kinne soe, is it foar alle oanwêzigen daliks dúdlik dat de mannen der mar wat hinne lige. Dan wurde de beide falske beskuldigers oppakt en deamakke, en triomfearret de deugd.
Fryske oersetting
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn 'e Nije Fryske Bibeloersetting, dy't yn 1978 mei stipe fan 'e provinsje Fryslân, it Nederlands Bijbelgenootschap te Haarlim en de Katholieke Bijbelstichting te Bokstel útjûn waard, is Suzanne yndield ûnder de apokrife of deuterokanonike boeken, by de Taheakken op it Boek Daniël, yn 'e mande mei Azarja en Bel en de Draak. Dizze oersetting fan Suzanne waard makke troch pater dr. S. Galama ofm, dy't op taalkundich mêd ûnderstipe waard troch frisikus M.J. de Haan.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
Foar sekundêre boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. |