Springe nei ynhâld

Sjenre

Ut Wikipedy
(Trochferwiisd fan Subsjenre)
L I T E R Ê R E   S J E N R E S
In mooglike yndieling
– Taalsituaasje (monolooch, dialooch)
– Abstrakte ynhâld (al of net narratyf)
– Tematyk (reisferhaal, filosofysk,…)
– Styl (proaza, poëzij, symboalysk,…)
– Lêshâlding (hat te krijen mei de resepsje)
Yndieling neffens ferheljend proaza
Op basis fan lingte Op basis fan ynhâld
– Iendielich Aventoereroman
   – Koart ferhaal Science fiction
   – Novelle Westernroman
   – Roman Skriller
– Meardielich Autobiografy
   – Ferhalesyklus Fantastyske fertelling
   – Romansyklus Grizelferhaal
   – Fúljeton Ridderroman
   – Karelroman
   – Arthurleginde
Goatyske roman
Detektiveroman
Kollektive roman
Sentimintalistyske roman
Briefroman
Skelmeroman
Bildungsroman
Famyljeroman
Streekroman
Tendinsroman
Histoaryske roman
Psychologyske roman
Yndieling neffens poëzij
Epyk Lyryk
   – Epos
   – Roman yn fersen
Yndieling neffens drama (toaniel)
Trageedzje Mystearjespul
Komeedzje Passyspul
Klucht Mirakelspul
Tragikomeedzje Moraliteit
Yndieling neffens mingsjenres
– Mei muzyk: libretto, liettekst Harkspul
– Mei byld: Tekenteltsje Skript of senario foar film / tv
Net-ferheljend proaza
– Ynformatyf – Betogend
   – Artikel    – Essay
   – Ferslach    – Ferhanneling
   – Biografy    – Traktaat
   – Wurdboek    – Opinystik
   – Ensyklopedy    – Kollum
   – Hânboek    – Resinsje
   
– Persoanlik – Dialogen
   – Brief    – Fraachpetear
   – Memoires    – Enkête
   – Autobiografy    – Diskusjefoarum
   – Deiboek
   – Lochboek
   – Bloch
Sakrale teksten
Profetyske tekst
Gebed

In sjenre (útspr.: ['ʃɔ̃rə]; likernôch "sjânre", fan it Frânske genre, dat "soarte" of "type" betsjut) is in kategory op it mêd fan 'e literatuer, films, tillefyzjeprogramma's, fideo- en kompjûterspultsjes, muzyk, of in oare soarte fan fermaak, lykfol oft it no skreaun of sprutsen, audityf of fisueel is. Sjenres wurde gearstald op basis fan in stikmannich stilistyske kritearia dy't foar elts sjenre oars binne. Troch de tiid hinne steane sokke sjenrekritearia bleat oan feroaring, mei as gefolch dat nije sjenres ûntsteane en âlden yn ûnbrûk reitsje. It komt gauris foar dat wurken skaaimerken fan mear as ien sjenre fertoane en sadwaande by beide yndield wurde kinne, wylst der ek altyd guon binne dy't by gjinien sjenre alhiel thúshearre.

Literatuer kin yndield wurde yn poëzij, proaza en toaniel, en proaza falt wer útinoar yn fiksje en non-fiksje, mar dat binne sokke brede kategoryen, dat dy selden foar in sjenre oanmurken wurde. Yn 'e fiksje is it haadsjenre sûnder namme bleaun, mar wurdt wol oantsjut as 'de literatuer', literatuer mei in grutte L of mainstream-literatuer. Dêrfoaroer stiet sjenrefiksje, in wat delbûgende beneaming foar alle sjenres dy't fan it haadsjenre ôfwike, lykas chicklits, detektives, fantasy, horror, science fiction en westerns. Foarbylden fan toanielsjenres binne de komeedzje, de trageedzje en de klucht.

It begryp ’filmsjenre’ likemin as it ôfbeakenjen fan de ferskate sjenres is net skerp definearre. Rûchwei kin bygelyks de ûndersteande (ûnfolsleine) yndieling makke wurde yn sjenres skaaimerke troch in mienskiplike hanneling, stimming of fertelfoarm. Guon fan dy sjenres kinne boppedat sjoen wurde as subsjenre fan oaren, lykas gansterfilms fan misdiefilms, rampefilms fan aksjefilms, of psychologyske skrillers fan skrillers. Foarbylden fan filmsjenres binne de aksjefilm, de aventoerefilm, de romantyske komeedzje, de aksjekomeedzje, de misdiefilm, de science fiction-film en de western, mar ek de dokumintêre en de mockumentary.

In soad foarkommende filmsjenres binne   Al of net ta it filmsjenre kinne rekkene wurde  
Aksjefilm Animaasje (produksjetechnyk)
Aventoerefilm Dokumintêre
Drama Tekenfilm (produksjetechnyk)
Komeedzje Koarte film (filmlingte)
Misdiefilm Film noir (stylrjochting)
Pornofilm Italjaansk neorealisme (streaming)
Romantyske komeedzje 3D-film (produksjetechnyk)
Sciencefiction Jongereinfilm (doelgroep)
Skriller Underwiisfilm
Western Propagandafilm
Fantasyfilm Reklamespot
Gangsterfilm Seksploitaasje
Histoarysk drama Stereoskopyske film (produksjetechnyk)
Horrorfilm Stomme film (produksjetechnyk)
Kostúmdrama Tienerfilm (doelgroep)
Melodrama Swart-wytfilm (produksjetechnyk)
Musicalfilm Nouvelle vague (streaming)
Oarlochsfilm
Psychologyske skriller
Rampefilm
Roadmovie
Romantyske film
Sportfilm
Sandalefilm

Muzyk wurdt ûnderferdield yn allerhanne stilen, mei op in djipper nivo wer substilen. In styl is faak skaaimerkend foar in beskate histoaryske perioade. Sa is klassike muzyk meastentiids ferbûn mei de barok en romantyk, en house benammen mei it lêste desennium fan de 20e iuw. Hjirûnder folget in oersjoch mei in greep út de ferskate stilen.

In greep út de sjenres
Acid house
 
Bigband
Blues
Chicago blues          
Country
Delta blues
 
 
Folksmuzyk
Free jazz
Funk
Gothic
 
 
Hiphop
House
Jazz
 
Klezmer
 
Mento
 
 
 
Negrospiritual
New wave
 
 
Popmuzyk
Post-punk
Pubrock
Punk rock
Ragtime
Rap
Reggae
Rhythm and blues          
Rock and roll
Rockmuzyk
Rocksteady
Ska
Soul
Swamp rock          
 
 
 
 
Tsjalga
Tsjerkemuzyk
 
 
 
 
 

Foarbylden fan sjenres tillefyzjeprogramma's binne de tillefyzjesearje, de soapsearje, de aktualiteiterubryk, it praatprogramma, de tillefyzjefilm en it realitytillefyzjeprogramma.

Faak kinne sjenres wer ûnderferdield wurde yn sekuerdere ûnderkategoryen dy't subsjenres hjitte. Dat is benammen by literatuer it gefal, mar ek wol by films en muzyk. Sa is de spagettywestern in subsjenre fan 'e westernfilm. fantasyliteratuer hat û.m. as subsjenres heroyske fantasy, paranormal romance en urban fantasy, en ta science fiction kinne rekkene wurde alternate history, militêre science fiction en steampunk. It is net ûngewoan dat boeken by mear as ien subsjenre yndield wurde kinne, dy't soms ta ferskillende (haad)sjenres hearre.

Boarnen, noaten en referinsjes

[boarne bewurkje]
Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References en Further reading, op dizze side.