Lytsegast

	Lytsegast; Lutjegast
	Abel Tasmanweg (2008)
	Bestjoer
Lân	Nederlân
Provinsje	Grinslân
Gemeente	Westerkertier
	Sifers
Ynwennertal	1.105 (2023)
Oerflak	19,89 km² ; dêrfan lân: 19,49 km² ; dêrfan wetter: 0,4 km²
Befolkingsticht.	56 ynw./km²
	Oar
Postkoade	9866
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 14' NB, 6° 15' EL
	Offisjele webside
	Lytsegast-online.nl Webstee fan Lytsegast
	Kaart
	;
	Kaart
	Lizzing Lytsegast yn de eardere gemeente Gruttegast

Lytsegast^[2] (Nederlânsk en offisjeel: Lutjegast) is in doarp yn de Grinslânske gemeente Westerkertier. Op 1 jannewaris 2009 wennen der 1014 minsken.^[3]

Beskriuwing

Lytsegast leit op in smelle sânrech, wêr't it doarp ek syn namme wei hat: lutje betsjut "lyts" en gast "geast", sângrûn. Nei alle gedachten kamen der om 2000 f.Kr. hinne al jagers yn dizze kriten, want der binne in pear fûstbilen en in spearpunt út dy tiid fûn. Op it heechste punt fan de sânrêch, sa'n 2,5 meter boppe NAP, stiet tsjintwurdich de herfoarme tsjerke fan it doarp. De sânrêch foarmet in skieding tusken in relatyf nij lânskip fan seeklaai noardlik fan it doarp en in âlder sân- en feangrûnlânskip súdlik dêrfan. Geologysk sjoen leit Lytsegast op it uterste puntsje fan it Drintsk plato.

Lytsegast, dat om 1300 hinne noch yn in soarte fan heal-Latynsk Minorgast neamd waard, wie lang mei de see ferbûn troch in útrinner fan de Lauwers. Dêrfan is yn 1672 noch handich gebrûk makke doe't it leger fan de Biskop fan Münster Bernhard von Galen (1606-1678) Grinslân oanfoel: troch de diken by it doarp "kreatyf" te brûken koe mei help fan it tij sawat trijekwart fan it gebiet om Lytsegast hinne ûnder wetter setten wurde.

Oant 1829 stie yn it doarp de Rikkerdaboarch.

Abel Tasman

Lytsegast is it berteplak fan de seefarder Abel Tasman (1603-1659), dy't foaral ferneamd wurden is om't er tusken 1642 en 1644 yn tsjinst fan de Feriene Eastyndyske Kompanjy Tasmaanje en Nij-Seelân ûntdutsen hat. It hûs dêr't er berne is stiet der net mear, mar der binne al in monumint en in tinkstien ta syn oantins. Ek is de strjitte dêr't Tasman oan wenne nei him neamd. Fierders is yn it doarp in oan him wijd museum festige, it Abel Tasman Kabinet.

It dialekt

Yn Lytsegast wurdt Westerkertiersk sprutsen, dat in fariant fan it Grinslânsk is, mar dat ek Drintske ynfloeden hat en dêr't wat tongfal en grammatika oanbelanget in soad fan it Frysk yn werom te finen is. Oan it begjin fan de tweintichste iuw sprutsen fierwei de measte bewenners fan it doarp noch Frysk. Ek no noch is te fernimmen dat Lytsegast in grinsdoarp is: hiel wat bewenners binne fan Frysk komôf en hawwe saaklike en sosjale kontakten mei Fryslân.

Tsjerken

Herfoarme tsjerke (1877)
Grifformearde tsjerke (1921)
Kristlik-grifformearde tsjerke (1929)

Keppelingen om utens

(ned) Abel Tasman Kabinet

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Lytsegast fan Wikimedia Commons.

	Westerkertier
Doarpen: Aduard • Boerakker • Briltil • De Wylp • Den Ham • Den Horn • Doezum • Enumatil • Ezinge • Feerwerd • Fisfliet • Garnwerd • Grypskerk • Gruttegast • Jonkersfeart • Kommersyl • Koerherne • Lauwerssyl • De Like • Lettelbert • Lucaswolde • Lytsegast • Mearum • Midwolde • Niebert • Niehove • Nijtsjerk • Nijesyl • Noardhorn • Noardwyk • Nuis • Oldehove • Oldekerk • Oostwold • De Grinzer Pein • Pitersyl • Saaksum • Sebaldebuorren • Tolbert • Zevenhuizen • Súdhorn
Buorskippen: Aalsum • Aduarder Voorwerk • Aduardersyl • Allardseach (foar in part) • Allersma • Antum • Bakkerom • Balktil • Balmahuizen • Barnwert • Beswerd • Blauw • Boerestreek • Bokkebuert • Bolshuizen • Brillerij • Bremen • Buikstede • De Bombay • De Eest • De Haar • De Haspel • De Holm • De Jammer • De Jouwer • De Kampen • De Linde • De Poffert • De Ruigewaard • De Snipperij • De Tenten • De Wieren • De Wyk • Djipswâl (De Like) • Djipswâl (Súdhorn) • Dorp • Dwarshaspel • Eekeburen • Eibersburen • Electra • Englum • Faan • Fransum • Fransumer Voorwerk • Frytum • Gaaikemadyk • Gaaikemaweer • Gaarkeuken • Hamrik • Hardeweer • Heereburen • Heineburen • Het Schoor • Hilmahuis • Hoogemeeden • Ikum • Juursemakluft • Kenwerd • Keuningswijk • Kokswijk • Kornhorn • Krassum • Kroonsfeld • Kuzemer • Kuzemerbalk • Lagemeeden • Lammerburen • Langeweer • Mokkenburg • Nieuwbrug • Nieuwklap • Noorderburen • Noordhornerga • Noordhornertolhek • Okswert • Oosterzand • Oostindië (foar in part) • Oostum • Oude Wierden • Pama • Pasop • Peebosk • Rûgesân • Schifpot • Selwerd • Spanjaardsdijk • Steentil • Suttum • 't Hoekje • 't Kret • 't Malijk • Tolhek • Topweer • Trimunt • Uiterdijk • Veldstreek • Westerdijk • Westerhorn • Westerzand • Wierumerschouw • Willemstêd • Sânwyk • Zethuis • Zuiderburen
Wetter: Van Starkenborghkanaal • Wylpster Wyk • Aduarderdjip • Oldehoofsk kanaal • Fisflieterdjip • Hoendjip • Lykster Haaddjip
· ·

[1] Alle Cijfers

[2] Jelle Hendriks Brouwer, artikel yn It Heitelân, 1937, oanhelle yn H.T.J. Miedema, Naamkunde, 1981

[3] (ned) Gemeente Grootegast - Dorpen in cijfers

[1]

[2]

[3]