Surhústerfean

Surhústerfean
Doarpsgebiet fan Surhústerfean yn de gemeente Achtkarspelen
Flagge	Wapen
Sifers
Ynwennertal	6.055 (↑) (2021)
Oerflak	7,78 km² wêrfan lân: 7.87 km² wêrfan wetter: 0,01 km²
Befolkingstichtens	769 ynw. / km²
Polityk
Lân	Nederlân
Provinsje	Fryslân
Gemeente	Achtkarspelen
Oar
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 10' 58" N 6° 10' 02" E
Webside	Side Surhústerfean

Surhústerfean yn eastlike rjochting

Surhústerfean is ien fan de tolve doarpen fan de Fryske gemeente Achtkarspelen. By it doarp hearre ek de buorskippen Blauhûs, in diel fan Koartwâld en It Wyldfjild. De Fjouwerthústerwei is ferneamd nei it buorskip Fjouwerhûzen.

Skiednis

Surhústerfean is oan ein 16e iuw ûntstien doe't de earste turfgravers en skippers harren dêr nei wenjen setten. It ha benammen de muontsen west dy't fan ynfloed west hawwe op it ûntstean. Hja hearden ta de pioniers fan de ferfeanting, dêrnei kamen al rillegau de ambachtslju en winkellju.

De namme fan it doarp betsjut letterlik 'Surhuzumerfean', de feangrûnen súdlik fan it tsjintwurdich lytsere, mar âldere Surhuzum. De abt fan it kleaster Jeruzalem yn Gerkeskleaster sluet doe in kontrakt mei Utertske ûndernimmers om de hege feanen ôf te graven. De wiken en de feart (Dimpte Feart) dy't troch de flekke rûnen binne tichtsmiten.

Súdeastlik fan it doarp begjint it âlde rivierke de Lauwers, al is dat dêr net mear as in foege sleat.

Tsjintwurdich hat Surhústerfean ekonomysk sjoen in regionale funksje, mei in foech winkelbestân, ferskate horekafoarsjennings en in tal yndustriële bedriuwen.

Toerplein

Menisten

De Meniste Gemeente fan Surhústerfean ûntstie om 1600 by de ferfeantings. Om 1620 hat der seker al in formanje stien om't de earste bekende learaar Gabbe Paulus stoar yn 1643. De predikanten yn letter tiid (lykas D. Pekelharing) hawwe in bydrage levere oan de ferbettering fan Surhústerfean. De hjoeddeiske formanje is fan 1804.
Fan 1720 oant 1729 hat der in groep Dútske menisten út Surhústerfean of omkriten wenne. Se lieten har dope yn in poel by Koartwâld. Fan harren is fierders netfolle bekend. Fan Surhústerfean gienen sy oer Rotterdam mei it skip ‘Allen’ nei de Feriene Steaten fan Amearika. Se fêstigen har yn Pennsylvania en foarmen dêr de Church of Brethren

Mienskip

De flekke hat in feriening foar Doarpsbelang dy't gearkomsten hat yn multyfunksjoneel sintrum It Fleckehûs. It doarp hat as basisskoallen It Skriuwboerd, De Bernebrêge en De Hoekstien. As eveneminten wurde alle jierren in kross hâlden, in hurdfytswedstryd (de Profomgong fan Surhústerfean) en in konkoers hippyk. Der is ek in VVV-kantoar yn Surhústerfean. Fan 1945 oant 2019 wie der yn Surhústerfean in selsstannige boekhannel fêstige, Boekhannel Douma.

Flekke

De Fryske Rie foar Heraldyk hat it doarp Surhústerfean op 4 septimber 1986 de erkenning 'Flekke' takend. Flek of flekke is yn Fryslân de ûnoffisjele oantsjutting fan in grut doarp, dat eins yn de ûntwikkeling fan doarp nei stêd stykjen bleaun is. Se hiene faak mear rjochten as de trochsneed doarpen, lykas rjocht fan waach en rjochtspraak. De flekken wurde ferdield yn de iere en lettere flekken. Drachten, De Gordyk, It Hearrenfean en Surhústerfean hearre ta dy lêste groep. Se binne yn de 17e en 18e iuw ta ûntwikkeling komd. De flekkewapens ûnderskiede har fan de gewoane doarpswapens, trochdat se wol in kroan fiere.

Tsjerken

Doarpstsjerke

• Doarpstsjerke (earder herfoarmd, tsjintwurdich PKN-gemeente)
• De Flambou (earder grifformeard, tsjintwurdich PKN-gemeente)
• De Regenboog (Kristlike grifformearde frijmakke gemeente)
• De Vluchtheuvel, (Baptistengemeente)
• Keninkryksseal, (Jehova's tsjûgen)

Fermanje

Skoallen

Surhústerfean hie yn de jierren 1980 noch fjouwer skoallen foar fuortset ûnderwiis. Foar dy tiid wie der sels ek noch in Lânbouskoalle oan de Dimpte Feart. Yn de jierren 1980 ferdwûn de húshâldskoalle oan De Dellen, dy't ferboud waard ta tsjerke. Nei't ek de iepenbiere MAFU oan de Jan Binnesleane ferdwûn wiene der noch twa: de kristlike MAFU (Lauwers Kolleezje) en it Singelland Kolleezje, dy't yn 2016 fusearren ta de Skoalle Mienskip Singelland.

• Iepenbiere Skoalle Mienskip Singelland
• Kristlike basisskoalle 'De Bernebrêge'
• Kristlike basisskoalle 'De Hoekstien'
• Iepenbiere basisskoalle 'It Skriuwboerd'

Mûne Koartwâld

Ferienings

• Brassband Blaast de Bazuin
• De Trochsetters - toaniel
• BC '85 - badminton
• WSBF - gymnastyk
• VCS - follybal
• Fuotbalferiening Surhústerfean
• Fuotbalferiening 't Fean '58
• Fuotbalferiening Feanstars
• Kuorbalferiening KV It Fean
• Skeelerferiening
• Frouljuskoar 'Noaten op 'e Sang'

Befolkingsferrin

Jier	1955	1960	1965	1970	1973	1990	2004	2008	2010	2021
Ynwenners	2.801	3.140	3.524	4.026	4.602	5.866	5.740	5.757	5.874	6.055

Bekende Feansters

• Jan Hepkes Wouda (1862-1939), ek wol de Feanster liger neamd, is ien de bekende eardere doarpsfigueren. Oaren binne Eare Hut en Jantsje Sint, beide yn it doarp suver allinne bekend ûnder harren bynammen.
• Ek steatssekretaris fan Ynfrastruktuer en Milieu en hurdfytspommerant Joop Atsma is fan Feanster komôf, en dat jildt ek foar de skriuwer/muzikant Meindert Talma.

Musea

• Museum Ot en Sien

Strjitten

Alle strjitten yn Surhústerfean.

Iepenbier ferfier

Buslinen fan ferfierder Arriva:

• Line 12: Drachten - Nijtap - Rottefalle - De Houtigehage - Boelensloane - Surhústerfean - Surhuzum - Stynsgea - Bûtenpost
• Line 13: Drachten - Nijtap - Rottefalle - Surhústerfean - De Harkema - Droegeham - Koatstertille - Jistrum - Noardburgum - Quatrebras - Tytsjerk - Ljouwert

Buslinen fan ferfierder Qbuzz:

• Line 39: Surhústerfean – De Grinzer Pein – Kornhorn - Doezum – Gruttegast - Sebaldebuorren – Oldekerk- Niekerk - Súdhorn - Grins
• Line 133: Surhústerfean – De Grinzer Pein – Kornhorn - Doezum – Gruttegast - Sebaldeburen – Boerakker - Hoogkerk - Grins

Sjoch ek

• Fryske doarpen
• Koartwâld (mûne)
• Museumpleats Ot en Sien

Keppeling om utens

• Thússide fan Achtkarspelen
• Webstee Surhústerfean

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Surhuisterveen fan Wikimedia Commons.