Nij Beets
| Nij Beets | ||
| ||
| It Houten Himeltsje | ||
| Emblemen | ||
 
| ||
| Sifers | ||
| Ynwennertal | 1.635 (1 jannewaris 2022)[1] | |
| Oerflak | 19,11 km², wêrfan: - lân: 18,53 km² - wetter: 0,58 km² | |
| Befolkingsticht. | 88 ynw./km² | |
| Polityk | ||
| Lân |  Nederlân
| |
| Provinsje |  Fryslân
| |
| Gemeente |  Opsterlân
| |
| Oar | ||
| Tiidsône | UTC +1 | |
| Simmertiid | UTC +2 | |
| Koördinaten | 53° 4' N 6° 0' E | |
| ||
| Lokaasje Nij Beets (grien) yn 'e gemeente Opsterlân | ||
| Offisjele webside | ||
| www.nijbeets.inf | ||
| Kaart | ||
  | ||
Nij Beets is in doarp west fan Beetstersweach yn de gemeente Opsterlân.
It doarp hat 1.635 (1 jannewaris 2022)[2] ynwenners.
It Polderhaadkanaal rint troch it doarp.
Skiednis[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
De namme Nij Beets komt fan it tichtby lizzende buorskip Ald Beets, dat eartiids gewoan Beets hiet en in doarp wie.
Nij Beets waard yn 1863 stifte troch feanarbeiders, dy't om 1860 hinne dêr it fean fan harren (fean)bazen ôfgroeven om der dêrnei turf fan te meitsjen. De delsetting lei yn de himrik fan it âlde doarp Beets.
Troch de feanen rûn in wichtige ferbiningswei nei Utingeradiel, de Zeveinsweg; noardliker lei de Ga Weg - no de Prikkewei - yn it doarp. Yn de Tegenwoordige Staat van Friesland (1788): Den rydweg, die van Beetsterzwaag door dit Dorp en voorts naar 't Westen loopt, onder den naam van rechte Zeveins weg en dien van Ga weg; gaande de laatste geheel tot aan Utingeradeels grenzen, door de laage landen, die de Beetster Hooi- en Maadlanden worden genaamd. Verder Zuidoostwaards [...] liggen hooi- en weidlanden, bekend by den naam van Wester Buure Vennen, na welke de Marschen volgen.
Yn 1831 waard in nije strjitwei, de Nije Leppedyk (no de Domela Nieuwenhuiswei) tusken de Zeveinsweg en de Gean Wei oanlein. De lannen gienen fan 1863 ôf op de skeppe. Tweintich jier liet it lânskip in ôfwikseling fan stroken woeste grûn, healannen en turflannen sjen. Der waard benammen oan de Prikkewei boud, oan de eastside fan de Skipsleat en benoarden fan de Nij Beetsterfeart. Sûnt ein 19e iuw kaam it oanmeitsjen fan de útfeante grûn stadichoan op 'e gong.
Nei in wike bealgjen moasten de arbeiders sneins 5 kilometer rinne om yn Beets nei de herfoarme tsjerke. Om't dat foar in soad te fier wie, waard yn 1891 in houten tsjerke boud, dat de namme it Houten Himeltsje krige. Om de tsjerkegong noch mear oan te trunen joech de dûmny it tsjerkefolk snert. Gekjijend waarden de tsjinsten dêr doe ek wol snerttsjinsten neamd. Yn 1908 waard it Houten Himeltsje ferfongen troch stiennen nijbou oan de Skipsleat. Hjoed-de-dei is it Houten Himeltsje yn it iepenloftmuseum fan Nij Beets rekonstruearre. Yn 1917 folge oan de Prikkewei de bou fan in grifformearde tsjerke (yn 2004 ôfbrutsen).
Fan de iere organisearre folkswenningbou binne de tweintich wentes út 1921 oan de Swynswei (de eardere Zeveinswei) en it streekje fan tolve wentes, dy't yn 1938 en 1940 oan in sydpaad fan de Domela Nieuwenhuiswei kamen, moaie foarbylden.
It Sudergemaal waard yn 1924 boud en wie ien fan de earste elektryske gemalen yn Fryslân.
Koloanje Frij Fryslân[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Yn 1903 waard de koloanje Frij Fryslân yn Nij Beets stifte mei Jan Hoen as foarman. De koloanjes yn Bussum (Walden) en Blarikum (Ynternasjonale Bruorskip) wienen it foarbyld. Frederik van Eeden (skriuwer) makke as stifter fan Walden propagandatochten oer de ideeën fan mienskiplik grûnbesit. Yn de earmoedige omkriten fan Nij Beets gienen sokke ideeën der yn as in preek yn in âlderling. Lykas ek yn dy oare koloanjes mislearre it eksperimint; yn 1908 kaam in ein oan de koloanje Frij Fryslân. De Van Eedensrtjitte en de Hoenstrjitte yn Nij Beets binne nei de beide manlju neamd.
Mienskip[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Nij Beets hat sûnt 1898 in feriening foar Pleatslik Belang. It doarpshûs hjit 't Trefpunt. De doarpskrante De Nijs Beetster ferskynt tsienris yn 't jier. It Skûlhoal is de jeugdsoas. “De Blauwe Kamp” is sûnt 1955 it iepenloft swimbad fan Nij Beets.
Tsjerke[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Skoalle[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Ferienings[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
|
|
(De list is yn 2023 bywurke mei help fan de doarpsside. Sjoch foar de meast aktuele ynformaasje oer ferienings op de hiemside fan it doarp)
Befolkingsferrin[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
| Jier | 1954 | 1959 | 1964 | 1969 | 1973 | 2005 | 2015 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ynwenners | 1801 | 1628 | 1586 | 1529 | 1428 | 1691 | 1671 | 1685 |
(Boarnen: 2015 en 2020: Alle Cijfers)
Berne[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
- Sjouke de Zee (1867-1954), skriuwer en propagandist
- Feite Faber (1923–2010), CDA-politikus
- Hannie Bruinsma-Kleijwegt (1936-2021), PvdA-politika
- Dineke van As-Kleijwegt (1942), PvdA-politika
- Dirkje Postma (1951), longarts en heechlearaar Patofysiology fan it sykheljen
- Jan Schulting (1956), fuotbaltrener
- Femke Kok (2000 ), langebaanrydster
Eveneminten[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
- Doarpsfeest (septimber)
- Midsimmerfeest Nij Beets (juny)
- Keetfeest
Damshûs[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
De Wikipedy hat ek in side It Damshûs.
De skiednis fan de earmoede yn 'e feanterij wurdt yn it leechfeanterijmuseum 'It Damshus' sichtber makke. In ienkeamerwente oan de Skipsleat foarmet de orizjinele kearn fan it museum. De feanarbeiders fertsjinnen suver neat en moasten yn houten krotten wenje, dy't se faak sels timmerje moasten, of op turffarren, dêr't earder turf op ferfierd waard mar dy't dêr net mear foar brûkt wurde koenen. Fan de boaten waard in húske makke of op de boaten waard in hûs makke.
Gea[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Nij Beets leit yn in polderlânskip mei moaie fiersichten. Fan de Feanhoop ôf rint it Polderhaadkanaal troch Nij Beets oant de Nije feart by De Ulesprong. By de Feanhoop leit it natoergebiet de Kraanlannen, dêr't noch petgatten út de feanterijtiid binne. Yn 'e tagonklike Kraanlannen binne in soad fûgels en oare bisten. Besuden Nij Beets rint it Ald Djip. Dat is in rivierke dy't earder útrûn yn de Middelsee. Mear súdlik fan de rivier leit it natoergebiet De Deelen, dat ek yn 'e tiid fan de feanterij ûntstien is.
Nij Beets leit sintraal yn it gebiet dat grinzet oan it boskgebiet fan Beetstersweach en it Fryske Marregebiet.
Strjitten[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Blauwe Kampwei, De Bjirk, De Els, De Esk, De Peppel, Doarpsstrjitte, Domela Nieuwenhuiswei, Dumnysbosk, Gearen, Geawei, Giterskewei, Hoenstrjitte, Janssen Stifting, Kanaalwei Noard, Kanaalwei Súd, Krûme Swynswei, Legewei, Leppedyk, Prikkewei, Ripen, Swynswei, Tjeerd Nawijnstrjitte, Tolhikbuert, Van der Brugghenstrjitte, Van Eedenstrjitte.
Sjoch ek[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Keppeling om utens[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
|
| |
|---|---|
| Haadplak: Beetstersweach | |
| Doarpen en útbuorrens: Bakkefean • Fryske Peallen • De Gordyk • De Himrik • Jonkerslân • Langsweagen • Lippenhuzen • Lúkswâld • Nij Beets • Oerterp • Olterterp • Sigerswâld • Terwispel • De Tynje • Wynjewâld | |
| Buorskippen: Ald Beets • Allardseach (foar in part) • It Foarwurk • Foksebuorren • De Hanebuert • Hanebuorren • Heidehuzen • Himrikerferlaat • Koartsweagen • Lyts Grins • Moskou (foar in part) • Nije Feart • Oerterp oan de Feart • Petersburch • Selmien • Sparjeburd • De Ulesprong • Weinterpferlaat • De Wyngaarden | |