Kleastersk

Kleastersk
algemien
oare namme(n)	Gerkeskleastersk
eigen namme	Kloasters
lânseigen yn	Nederlân
tal sprekkers	ûnbekend
skrift	Latynsk alfabet
taalbesibskip
taalfamylje	● Yndo-Jeropeesk   ● Germaansk     ● Westgermaansk       ● Súdwestgermaansk         ● Nederfr.-Nedersaks.           ● Nedersaksysk             ● Westnedersaksysk               ● Noardsaksysk                 ● Grinslânsk                   ● Kleastersk
dialekten	gjint
taalstatus
offisjele status	gjint

It Kleastersk of Gerkeskleastersk (Kleastersk: Kloasters) is in Nedersaksysk dialekt, dat sprutsen wurdt yn 'e twillingdoarpen Gerkeskleaster en Strobos. It taalgebiet leit dêrmei yn it easten fan 'e Fryske gemeente Achtkarspelen, tsjin 'e grins mei de provinsje Grinslân oan. It Kleastersk kin beskôge wurde as in oergongsdialekt tusken it Frysk en it Grinslânsk.

De lokaasje fan it Kleasterske dialekt (read) yn it Nedersaksyske taalgebiet (ljochtgriis).

Karakteristiken

It Kleastersk wurdt omskreaun as "net sa sjongerich as it Frysk, mar ek net sa hurd as it Grinslânsk." Friezen beskôgje it as in foarm in Grinslânsk, wylst it Grinslanners it gauris foar Frysk oansjogge. De Kleasterske taalstriidster Wietske Poelman sei dêroer: "We hem'n 'n soort identiteitscrisis. Allinnig ien Gerskeskloaster-Stroobos bin'n we thuus." Taalkundich sjoen liket it Kleastersk lykwols tichter by it Grinslânsk as by it Frysk te stean.

It is ûndúdlik hoe't it Kleastersk yn it fan oarsprong Frysktalige Gerkeskleaster-Strobos belâne is. It is ferliedlik om 'e sitewaasje yn it twillingdoarp te ferlykjen mei dy yn Kollumerpomp, in doarp yn 'e midden fan 'e oanbuorjende gemeente Kollumerlân, dat ek in eigen Nedersaksysk oergongsdialekt hat, it Pompstersk. Ek kin in ferliking makke wurde mei it Kollumerlânske Westerkertiersk dat yn Warfstermûne, Muntsjesyl en Boerum, yn eastlik Kollumerlân, sprutsen wurdt. It ferskil is lykwols dat Kollumerpomp en eastlik Kollumerlân op ynpoldere lân lizze dat eartiids ta de Lauwerssee hearde, wylst Gerkeskleaster-Strobos op sângrûn leit. Poelman: "’t Kloasters is 'n vremd fenomeen. We bin'n echt 'n eiland hier. Je kin'n 't min verklaar'n."

Hjoeddeiske sitewaasje

It is ûnbekend hoefolle sprekkers oft it Kleastersk noch hat. It dialekt wurdt hjoed de dei yn Gerkeskleaster-Strobos op 'e dyk noch by 't folop sprutsen, mar yn iepenbiere gearkomsten ferbrekke de lju har eins fuortendaliks en geane se oer op it Nederlânsk. Poelman wie ien fan 'e earsten dy't dat net die. En doe't se yn 2014 foar de FNP yn 'e gemeenteried fan Achtkarspelen keazen waard, wie se de earste dy't yn 'e riedsseal Kleastersk spriek. By de gemeenteriedsferkiezings fan maart 2018 waard se net werkeazen, en dêrnei besleat se om har fierder yn te setten foar har memmetaal. Poelman hat it plan opfet om in offisjele stavering foar it Kleastersk te meitsjen, en hat dêroer kontakt opnommen mei de Fryske Akademy, dêr't men entûsjast reägearre. Op it stuit wurdt besocht de finansiering fan in formeel taalkundich ûndersyk nei it Kleastersk ûnder tafersjoch fan 'e Akademy rûn te krijen. Neffens Poelman is dat neat te betiid: "As gieneen 't vastleit, dan verdwient 't. Veur 't Kloasters is 't vijf veur twaalf."

Wurdlist

WURDLIST
Frysk	Kleastersk	Grinslânsk	Nederlânsk
aanst	straks	domt	straks
bêd	bêre	bedde	bed
bôle	bôle	stuut	brood
famke	meiske	wicht	meisje
gûle	guul'n	skrei'n	huilen
knibbels	knibbels	knie'n	knieën
krekt	krekt	krekt	net
net	niet	naait	niet
prate	praat'n	proat'n	praten
sinne	sun	sun	zon
sleat	sloat	sloot	sloot
tsiis	kees	kees	kaas

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Veltman, Melle, "Veur 't Kloasters is 't vijf veur twaalf", yn: de Ljouwerter Krante, 23 april 2018, s. 23.