Doom (film)

	Doom
	film
	(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
	makkers
regisseur	Andrzej Bartkowiak
produsint	Lorenzo di Bonaventura
senario	David Callaham; Wesley Strick
basearre op	Doom (fideospultsjesearje)
kamerarezjy	Tony Pierce-Roberts
muzyk	Clint Mansell
filmstudio	John Wells Productions; Di Bonaventura Pictures
distribúsje	Universal Pictures
	spilers
haadrollen	Karl Urban; Dwayne Johnson; Rosamund Pike
byrollen	Razaaq Adoti; Richard Brake; Ben Daniels; Deobia Oparei
	skaaimerken
lân/lannen	Feriene Steaten; Feriene Keninkryk; Tsjechje ; Dútslân
premiêre	17 oktober 2005
foarm	langspylfilm
sjenre	science fiction-horror-aksjefilm
taal	Ingelsk
spyltiid	104 minuten
	budget en resultaten
budget	$60-70 miljoen
opbringst	$55,9 miljoen
	filmsearje
filmsearje	Doom
● folgjend diel	Doom: Annihilation

Doom is in Ingelsktalige Amerikaansk-Britsk-Tsjechysk-Dútske science fiction-horror-aksjefilm basearre op it fideospultsje mei deselde namme. De film waard regissearre troch Andrzej Bartkowiak, mei Dwayne Johnson ('The Rock'), Karl Urban en Rosamund Pike yn 'e haadrollen. It ferhaal giet oer in groep mariniers dy't foar in rêdingsmisje nei in ûndersyksfasiliteit op Mars stjoerd wurde en dêr konfrontearre wurde mei de oanwêzigens fan meunsters. Doom krige fan 'e filmkritisy rûnom negative resinsjes en flopte yn 'e bioskopen, sadat de produsinten net út 'e kosten kamen. Nettsjinsteande dat brocht filmstudio Universal Pictures yn 2019 in nije film op basis fan itselde fideospultsje út, mei as titel Doom: Annihilation.

Plot

Yn it jier 2026 wurdt djip ûnder de woastyn yn Nevada in wjirmgatpoarte ûntdutsen, de 'Ark', dy't tagong jout ta in oerâlde stêd ûnder de grûn op 'e planeet Mars. Yn 2046 is dêr in ûndersyksfasiliteit fêstige fan 'e Union Aerospace Corporation (UAC) mei 85 man personiel. As de fasiliteit oanfallen wurdt troch in ûnbekende fijân, wit dr. Carmack, dy't it tafersjoch oer in supergeheim wittenskiplik ûndersyk hat, in berjocht te ferstjoeren nei de Ierde. Yn reäksje op dat alaarmberjocht wurdt in detasjemint fan acht swierbewapene mariniers fia de Ark nei Mars ta stjoerd om regaad te meitsjen. De groep wurdt laat troch sersjant Asher 'Sarge' Mahonin, mei as ûnderbefelhawwer John 'Reaper' Grimm, en bestiet fierders út Duke, Goat, Destroyer, Portman, Mac en in nije rekrút, dy't 'Kid' neamd wurdt.

De mariniers hawwe opdracht om net inkeld mei de oanfaller of oanfallers ôf te weven, mar ek de data op it mêd fan argeology, antropology en genetika feilich te stellen, dy't de ûndersikers op Mars oant safier gearstald hawwe. Foar Reaper is it in misje dy't him konfrontearret mei syn ferline. Syn âldelju wiene as argeologen belutsen by de ierste opgravings op Mars, en hy hat syn bernetiid op 'e Reade Planeet trochbrocht. Dêr kaam in ein oan doe't syn âlden by in needlottich ûngemak omkamen.

Foar't de mariniers ôfsette, jout sersjant Mahonin befel om 'e basis ûnder de woastyn yn Nevada fan 'e bûtenwrâld ôf te sluten. Nei't se fia de Ark fan it iene op it oare momint nei Mars reizge binne, wurde de mariniers dêr ferwolkomme troch it UAC-personiel. Dêrûnder is Reaper syn suster, dr. Samantha "Sam" Grimm, dy't sûnder dat hy it wist, weromgien is nei Mars om dêr it argeologywurk fan har âlden fuort te setten. Har oanwêzichheid liedt ta rûzje mei har broer, en dat wurdt noch helte minder as Reaper ûntdekt dat it argeologysk fynplak dêr't harren âlden omkommen binne, weriepene is. Sam fertelt de rest fan it team dat dêr de skeletten opgroeven binne fan in ûnbekend, minskeftich ras fan bûtenierdske wêzens. It bestean fan 'e Ark suggerearret dat de hjoeddeistige minske Homo sapiens fan dy wêzens ôfstammet. Hoewol't de âldere skeletten 23 pearen gromosomen hawwe, krekt as de minske, hawwe de argeologen ek genetysk manipulearre skeletten opdobbe mei in keunstmjittich tafoege 24e pear.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun.
As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

De pleatslike UAC-autoriteiten hawwe al it personiel dat se berikke koene, weromlutsen nei de romte by de Ark. Dr. Carmack en in stikmannich oaren wurde lykwols fermist. As de mariniers úteinsette mei it trochsykjen fan 'e basis, jout Sam har ta argewaasje fan Reaper by harren, om't sy opdracht krigen hat om persoanlik ta te sjen op it feilichstellen fan 'e ûndersyksgegevens. Wylst se de basis trochsykje, treffe de mariniers in traumatisearre en ferwûne dr. Carmack oan. Se bringe him nei de sikeboech fan 'e basis om behannele te wurden, mar dêr ferdwynt er letter wei.

Ferskate oare wittenskippers wurde weromfûn, mar dy binne yn in somby-eftige steat fan sa'n gewelddiedigens rekke dat de mariniers se út selsbehâld deasjitte moatte. Yn it genetikalaboratoarium besjitte de mariniers in ûnbekend mar wetterfluch wêzen, dat harren nei de rioelen fan 'e basis liedt. Dêr falt it wêzen Goat oan, dy't nei de sikeboech tabrocht wurdt, mar dêr oan syn ferwûnings beswykt. It meunsterlike wêzen dat him oanfallen hat, wurdt deasketten en ek nei de sikeboech brocht, dêr't Sam in lykskôging útfiert en ûntdekt dat it minsklike organen hat. Sy en Duke binne der tsjûge fan hoe't Goat wer ta libben komt, mar himsels deadet troch syn holle in stikmannich kearen tsjin in wand fan kûgelfrij glês oan te slaan. Koarte tiid letter wurde se oanfallen troch in oar meunster, dat se fêst witte te setten. Se ûntdekke dan dat it de ferskriklik mutearre dr. Carmack is.

Sarge jout opdracht om alle personiel fan 'e basis nei de Ierde te evakuëarjen. It team spoart ferskate oare meunsters op en sjit dy dea, hoewol't Mac, Destroyer en Portman dêrby omkomme. Sarge, dy't syn selsbehearsking ferliest, sjit dêrop de mutearre dr. Carmack dea. Hy bedriget ek Sam, mar sy hat gjin antwurden. As Sam, Reaper en Sarge lykwols de fideobylden ôfspylje dy't Sam earder út 'e kompjûter yn it genetikalaboratoarium kopiëarre hat, docht bliken dat Carmack-en-dy dwaande wiene mei genetyske eksperiminten op minsken, dêr't se in ta de dea feroardiele finzene as slachtoffer foar brûkten. Se hiene it 24e gromosoom út 'e bonken fan 'e Martiaanske humanoïden isolearre en ta in searum mei de namme C24 makke, en brochten dat by de finzene yn. Dêrmei feroaren se dy man yn in meunster dat sa fluch en sterk wie en sa gau genies fan syn wûnen dat er frijwol ûnferslaanber wie. It meunster ynjektearre it searum út syn eigen lichem wei by de wittenskippers, wat ta it ûntstean fan nije meunsters late. Sam begrypt dan wêr't de âlde beskaving op Mars oan ûndergien is. Se ûntwikkelet de hypoteze dat net eltsenien dy't mei searum ynjektearre wurdt, útgroeit ta in meunster, mar inkeld dyjingen dy't fan natuere al ta it kwea oerhingje. De oaren sille boppeminsklike fermogens ûntwikkelje, mar harren minsklikheid behâlde.

Underwilens binne inkelen fan 'e meunsters trochkrongen by de Ark, dy't se brûke om 'e Ierde te berikken. Dêr oankommen begjinne se de evakuëarre minsken fan 'e basis op Mars en it personiel fan 'e ôfsletten basis ûnder woastyn yn Nevada út te moardzjen. De oerbleaune mariniers en Sam reizgje se efternei. Sarge beslút dat de iennichste mooglikheid om fan 'e meunsters ôf te kommen it útrûgjen fan eltsenien is dy't se oantreffe yn 'e ûndergrûnske basis. As Kid it befel dêrta wegeret, om't er krekt in keamer ûntdutsen hat dêr't in groep froulju en bern har ferskûle hawwe, sjit Sarge him dea foar ynsubordinaasje. Fuort dêrop wurdt de groep lykwols oanfallen troch meunsters, wêrby't Duke en Sarge omkomme, wylst Reaper earnstich ferwûne rekket troch in ferdwaalde kûgel. Sam sleept har broer nei in skûlplak ta, dêr't se him ynjektearret mei it C24-searum om foar te kommen dat er deabliede sil. Se is der fêst fan oertsjûge dat hy sa'n goed man is, dat er ymmún blike sil te wêzen foar de meunsterlike effekten fan it middel.

As Reaper wer by bewustwêzen komt, ûntdekt er dat syn wûnen genêzen binne, mar dat Sam net mear by him is. Troch syn no boppeminsklike fermogens te brûken, fjochtet er him in wei troch de basis, wêrby't er oanhâldend meunsters en sombys deadet. Uteinlik ûntdekt er in ferwûne Sam yn it selskip fan in stadich mutearjende Sarge, dy't seit dat er ûnderwilens de oerlibjende froulju en bern dy't Kid fûn hie, "ôfhannele" hat. Reaper en Sarge befjochtsje inoar mei boppeminsklike faasje en krêft. Se binne fierhinne oaninoar weage, oant Reaper de Ark wit te aktivearjen en Sarge troch it wjirmgat nei Mars werom wit te smiten. Dêrnei goait er him in ûntgrindele hângranaat efternei, wêrmeit't er Sarge deadet, en tagelyk de Ark ûnbrûkber makket, sadat hinne en wer reizgjen tusken de Ierde en Mars ûnmooglik wurdt. Neitiid tilt Reaper syn ûnderwilens bewusteleas rekke suster Sam op en ferlit mei har de no libbenleaze ûndergrûnske basis mei de lift nei it ierdoerflak.

Rolferdieling

haadrollen

personaazje	akteur/aktrise
sersjant John "Reaper" Grimm	Karl Urban
sersjant Asher "Sarge" Mahonin	Dwayne Johnson ('The Rock')
dr. Samantha "Sam" Grimm	Rosamund Pike

byrollen

personaazje	akteur/aktrise
sersjant Gregory "Duke" Schofield	Razaaq Adoti
korporaal Dean Portman	Richard Brake
korporaal Eric "Goat" Fantom	Ban Daniels
sersjant Roark "Destroyer" Gannon	Deobia Oparei
soldaat Mark "Kid" Dantalian	Al Weaver
Marcus "Pinky" Pinzerowski	Dexter Fletcher
Curtin Stahl	Brian Steele
soldaat Katsuhiko "Mac" Takahashi	Yao Chin
dr. Todd Carmack	Robert Russell
luitenant Hunegs	Daniel York
Sanford Crosby	Ian Hughes
dr. Jenna Willits	Sara Houghton
dr. Steve Willits	Vadislav Dyntera
dr. Todd Carmack as meunster	Doug Jones

Produksje

Troch it súkses dat it fideospultsje Doom II yn 1994 en 1995 hie, ûntstie der yn 'e filmyndustry fan Hollywood belangstelling om in live action-film te meitsjen op basis fan 'e Doom-rige. Universal Pictures kocht de filmrjochten, mar ferkocht dy letter troch oan Columbia Pictures. Ta in ferfilming kaam it lykwols net. Dat lei oan ferkate omstannichheden, wêrûnder in gebrek oan beskikbere filmprodusinten, ûntefredenheid oer de iere senario's en it bloedbad op 'e Columbine High School yn april 1999, dat troch in soad lju witen waard oan 'e ynfloed fan gewelddiedige fideospultsjes. Nei't de ferkochte filmrjochten ferrûn wiene, nûge id Software, de produsint fan 'e Doom-searje, yn 2004, by de presintaasje fan Doom 3, fertsjintwurdigers fan ferskate filmstudio's út, mei de bedoeling om 'e filmrjochten op 'e nij oan 'e man te bringen. Uteinlik bieten produsinten Lorenzo di Bonaventura en John Wells ta.

Dy beide mannen setten útein mei in preproduksje fan 'e film foar Warner Bros., mar doe't dy studio it projekt oardel jier op 'e planke lizze liet, ferhuzen se it nei Universal Pictures. Arnold Schwarzenegger en Vin Diesel waarden allebeide yn omtinken nommen foar de haadrol fan Reaper Grimm, mar úteinlik waard de rol oanbean oan Dwayne Johnson. Dyselde wiisde him lykwols ôf, om't er him mear oanlutsen fielde ta de rol fan Sarge Mahonin. Yn septimber 2004 waarden Karl Urban en Rosamund Pike cast yn 'e rollen fan Reaper Grimm en syn suster Samantha. Doom waard regissearre troch Andrzej Bartkowiak nei in senario fan David Callaham en Wesley Strick. Der wie in budget fan nei skatting $60-70 miljoen foar de film beskikber. Lorenzo di Bonaventura bleau as produsint by it projekt belutsen foar de filmstudio's John Wells Productions en Di Bonaventura Pictures. De kamerarezjy waard fierd troch Tony Pierce-Roberts, en de filmmuzyk waard fersoarge troch Clint Mansell.

Universal Pictures die de filmdistribúsje. Doom gie op 17 oktober 2005 yn Los Angeles yn premiêre, wêrnei't de film op 21 oktober iepene yn 'e Amerikaanske bioskopen. Yn Dútslân kaam Doom út op 27 oktober, yn Tsjechje op 3 novimber en yn it Feriene Keninkryk op 2 desimber. Op 7 febrewaris 2006 waard de film útbrocht op VHS-keapfideo en dvd, en op 26 april fan dat jier ek op blu-ray.

Untfangst

Doom krige fan 'e filmkritisy rûnom negative resinsjes. Yn 'e Chicago Sun-Times omskreau Roger Ebert de film as "de iene of oare jonge dy't by dy te boartsjen is en efter dyn kompjûter sit en dy der net by litte wol." Rob Gonsalves joech de film in ûnfoldwaande, en somme as redens dêrfoar de "ynkoherinte aksjesênes", "platte en humorleaze personaazjes" en "it minne aktearjen" op. Hy skreau: "Inkeld Richard Brake, as de ûnhuere en efterbakse soldaat Portman, jout in optreden wei dat om oan te sjen is, en sels dat is fan it nivo fan in karikatuer."

Yn 2009 parte it Amerikaanske tydskrift Time oan Doom in plak ta yn 'e top 10 fan minste fideospultsjefilms ea. Akteur Dwayne Johnson helle de film datselde jiers yn in fraachpetear oan as in foarbyld fan "besykjen en mislearjen" om in fideospultsje te ferfilmjen. John Carmack, oan 'e oare kant, de oprjochte fan id Software, it bedriuw dat de Doom-fideospultsjesearje makke, ferdigene de film. Hy sei: "Ik mocht der wol oer. Net ien ferwachtet dat in fideospultsjefilm Oscarmateriaal is, mar ik fûn dat it in aksjefilm wie dy't der bêst mei troch koe, mei in hiel soad leuke knikjes yn 'e rjochting fan 'e gamingmienskip."

Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hie Doom in leech goedkarringspersintaazje fan 19%, basearre op 132 ûnderskate resinsjes. Neffens de konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, soene fans fan it fideospultsje grif fan 'e film genietsje, mar hie Doom te min plot en orizjinaliteit om oare bioskoopbesikers oan te sprekken. Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behelle de film in goedkarringspersintaazje fan 34%, basearre op 28 resinsjes.

Resultaat

Doom brocht wrâldwiid $55,9 miljoen op. Ofset tsjin it budget fan nei skatting $60 oant $70 miljoen, betsjutte dat in ferlies fan teminsten $4,1 miljoen en mooglik wol $14 miljoen.

Reboot

Hoewol't der gjin direkt ferfolch op Doom kaam om't de film it dêr lang net goed genôch foar die yn 'e bioskopen, makke filmstudio Universal Pictures yn 2018 in nije film op basis fan itselde fideospultsje. Dat wie gjin ferfolch, mar in reboot. De film, mei as titel Doom: Annihilation waard yn oktober 2019 direkt op fideo útbrocht.

Keppelings om utens

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.