Viceroy's House (film)

Ut Wikipedy
Viceroy's House
film
(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
makkers
regisseur Gurinder Chadha
produsint Paul Mayeda Berges
Gurinder Chadha
Deepak Nayar
senario Paul Mayeda Berges
Moira Buffini
Gurinder Chadha
basearre op Freedom at Midnight fan
    Larry Collins en
    Dominique Lapierre
The Shadow of the Great Game
    fan Narendra Singh Sarila
kamerarezjy Ben Smithard
muzyk A.R. Rahman
filmstudio Pathé UK
BBC Film
Bend It Films
Ingenious Media
distribúsje 20th Century Fox (Fer. Ken.)
Reliance Entertainment (Yndia)
spilers
haadrollen Manish Dayal
Huma Qureshi
Hugh Bonneville
Gillian Anderson
byrollen Michael Gambon
Jaz Deol
Om Puri
Lily Travers
Simon Callow
Denzil Smith
Tanveer Ghani
Neeraj Kabi
skaaimerken
lân/lannen Feriene Keninkryk
Yndia
Sweden
premiêre 3 maart 2017
foarm langspylfilm
sjenre histoaryske romantyske dramafilm
taal Ingelsk
spyltiid 106 minuten
budget en resultaten
budget $8,5 miljoen
opbringst $11,9 miljoen

Viceroy's House is in Britsk-Yndiaask-Sweedske histoaryske romantyske dramafilm út 2017 ûnder rezjy fan Gurinder Chadha, mei yn 'e haadrollen Manish Dayal, Huma Qureshi, Hugh Bonneville en Gillian Anderson. De titel betsjut "Underkeningswente" of "Hûs fan 'e Underkening", en ferwiist nei it âlde Viceroy's House, de residinsje fan 'e ûnderkening fan Britsk-Ynje (no it Rashtrapati Bhavan, de residinsje fan 'e presidint fan Yndia). It ferhaal giet oer de lêste moannen fan it koloniaal bewâld yn Britsk-Ynje yn 1947 en folget oan 'e iene kant lord Mountbatten, de lêste ûnderkening, dy't Britsk-Ynje tariede moat op ûnôfhinklikheid, en is oan 'e oare kant in ferhaal oer de ûnmooglike leafde tusken Mountbatten syn liiffeint Jeet Kumar, in hindoe, en Aalia Noor, in moslima dy't as assistinte oan Mountbatten syn dochter tawiisd is. Beide ferhaallinen berikke in narratologysk hichtepunt as de Dieling fan Ynje tusken it hindoeïstyske Yndia en it islamityske Pakistan in feit wurdt. Viceroy's House krige fan 'e filmkritisy oer it algemien positive resinsjes, mar wie yn 'e bioskopen gjin grut kommersjeel súkses.

Plot[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Oan it begjin fan 'e simmer fan 1947, de hjitste simmer yn mear as hûndert jier, mei oerdeis temperatueren fan 46°C, arrivearret lord Louis Mountbatten, 1e boarchgreve (letter greve) Mountbatten fan Birma yn New Delhi, de haadstêd fan Britsk-Ynje. Hy is in efterneef fan kening George VI fan it Feriene Keninkryk en is oansteld as de nije Britske ûnderkening. Hy moat de lêste wurde dy't dat amt beklaait, mei't er de koloanje tariede moat op ûnôfhinklikens. By him binne syn frou lady Edwina, dy't eins in bettere politika is as har man, en harren jongfolwoeksen dochter, lady Pamela. Edwina stiet der by har man tige op oan om wat te dwaan oan maatskiplike swierrichheden, lykas it analfabetisme fan mear as 90% en de withoe hege poppestjerte. Har man sjocht dêr lykwols gjin kâns ta. Hy moat sjen dat er Ynje sa gau mooglik ûnôfhinklik makket, om't der oars bloedferjitten útbrekke sil.

In oarenien dy't nij is yn it ûnfoarstelber lúkse Viceroy's House, it paleis fan 'e ûnderkening, is de jonge hindoe Jeet Kumar, dy't mei de sikh Duleep Singh ien fan 'e beide liiffeinten fan 'e nije ûnderkening wurdt. Jeet (útspr.: [ʤiːt], "dzjiit") is in jongeman dy't earder plysje west hat yn Lahore, mar hy hat ûntslach nommen om't er de ynset fan 'e plysje troch de Britske koloniale autoriteiten tsjin 'e oanhingers fan 'e ûnôfhinklikheidsbeweging net mear goedkrije koe. Duleep (útspr. [duˈliːp], "dûliip"), dy't út itselde doarp yn 'e Pûndjaab komt, hat Jeet foardroegen foar syn nije funksje yn it Viceroy's House. Hy liedt syn freon rûn troch it gigantyske paleis, wêrby't allinne de binnendoarstêf (dus de túnlju en stâlfeinten en sa net meirekkene) al út 500 man bestiet.

Jeet komt yn 'e kunde mei Ewart, de Skotske tafersjochhâlder oer it tsjinstfolk, en mei Guptaji, de haadbutler. Underweis sjocht er, ta syn ferrassing, Aalia Noor foarbyrinnen, in jonge moslima út Lahore dy't al langer yn it paleis wurket en no de nije assistinte fan Pamela Mountbatten wurdt. Jeet is mei har yn 'e kunde kommen doe't har heit Ali Rahim Noor, in ûnôfhinklikheidsstrider, yn it Lahore yn it tichthûs kaam te sitten, dêr't de Britten him besite troch syn famylje ûntkearden. Troch sykte ferlear de âldman syn gesichtsfermogen wylst er fêstsiet. It dearde de jonge plysjeman Jeet sa oan, dat er begûn om berjochten en guod troch te jaan fan Aalia oan har heit. Meitiid rekke er smoarfereale op Aalia, en sy ek op him, mar troch harren ferskil fan religy wie it in ûnmooglike leafde. Boppedat wie hja al fersein oan in moslim dy't as soldaat yn it Britsk-Yndyske Leger focht. Jeet is bliid om Aalia wer te sjen, mar sy is ûnoangenaam ferrast om't se tocht dat se dit pynlike diel fan har libben ôfsletten hie.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun.
As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

Mountbatten nûget de ynlânske politike lieders fan Britsk-Ynje yn it Viceroy's House út foar beried. Jawaharlal Nehru, de lieder fan 'e Kongrespartij, dy't 300 miljoen hindoes en sikhs fertsjintwurdiget, wol dat de koloanje ûnôfhinklik wurdt as ien grut lân: Yndia. Muhammad Ali Jinnah fan 'e Moslimliga, dy't 100 miljoen moslims fertsjintwurdiget, wol dat de koloanje opdield wurdt yn in thúslân foar de hindoes: Yndia, en in thúslân foar de moslims: Pakistan. Net ien fan beiden is ree om wetter by de wyn te dwaan, en it slagget Mountbatten net om 'e ympasse te trochbrekken. Mahatma Gandhi, de spirituele lieder fan 'e Yndyske ûnôfhinklikheidsstriid, wol ek neat witte fan in dieling fan 'e koloanje. Hy stelt in kompromis foar, troch Jinnah en de Moslimliga it earste regear fan it ûnôfhinklike Yndia foarmje te litten. Nehru wiuwt dat lykwols fuort as ûnreälistysk, mei't de hindoeïstyske mearderheid dat nea akseptearje soe en it regear fan Jinnah fuortstimme soe by de earste mooglikheid dy't dêrfoar bestie.

As sektaryske gewelddiedichheden tusken hindoes, sikhs en moslims oeral yn Yndia útbrekke en hieltyd mear deaden easkje, kin Mountbatten net yngripe om 'e ienfâldige reden dat er dêr de troepen net foar hat. Hast alle Britske troepen binne fanwegen de Twadde Wrâldoarloch út 'e koloanje weromlutsen om op oare plakken ynset te wurden, en de ynlânske troepen besteane sels út hindoes, sikhs en moslims en binne dêrom ûngeskikt om yn te gripen: in hindoesoldaat sil net op hindoes sjitte wolle, en yn moslimsoldaat net op moslims. Under ynfloed fan Gandhi, foar wa't er grut respekt hat, siket Mountbatten dipper nei in oplossing dy't liede sil ta Yndia as ien steat. Mar as it geweld almar oanboazet en tsientûzenen slachtoffers begjint te easkjen, lit er himsels, krekt as Nehru en de oare lieders fan 'e Kongrespartij, mei tsjinnichheid oerhelje om in ferdieling yn twa steaten te akseptearjen. Hy kriget lykwols mar seis wiken de tiid om plannen te meitsjen foar de oansteande Dieling fan Ynje. In Ingelske abbekaat mei in protte ûnderfining, Cyril Radcliffe, dy't lykwols noch nea yn Britsk-Ynje west hat, wurdt oansteld om 'e grinzen tusken Yndia en Pakistan fêst te lizzen.

Underwilens hâldt Jeet oan mei syn hofmakkerij fan Aalia. Sy wiist him earst beslist ôf, mar hy jout it net op en siket har heit op, dy't him, nettsjinsteande syn religy, noch altyd as in goede freon beskôget. Jeet hat de âldman oer syn swierrichheden yn 'e leafde ferteld, mar der net by sein dat it om syn eigen dochter giet. As ien fan it tsjinstfolk yn it Viceroy's House trout, freget Jeet op 'e brulloft Aalia om mei him te dûnsjen. Sy wol net, mar wannear't in oare moslim har tabyt dat se har "by har eigen soart" hâlde moat, lit se har dat net sizze en dûnset se dochs mei him. Dat makket alle âlde gefoelens foar Jeet, dy't se feilich opburgen tocht te hawwen, wer los. Neitiid bringe se hieltyd mear tiid troch yn inoars selskip, mar hoewol't Jeet har besiket oer te heljen om mei him te trouwen, sjocht sy it ferskil fan religy as in ûnoerkomlik probleem, nammenste mear no't de relaasjes tusken moslims en hindoes yn Ynje sa striemin binne en allinne mar minder wurde. Ek wol se har ynfalide heit net teloarstelle, dy't alle famylje is dy't se noch hat. As har ferseine Asif weromkeart út militêre tsjinst, is it Aalia dúdlik wat har te dwaan stiet.

As de Dieling fan Ynje neieroan komt, moatte alle tsjinners fan it Viceroy's House opjaan fan hokker lân se boargers wurde wolle: Yndia of Pakistan. Jeet en Duleep jouwe Yndia op; Aalia jout Pakistan op. De hiele ynboel fan it paleis wurdt tusken de beide lannen ferdield, mei 80% foar Yndia en 20% foar Pakistan. Dat giet troch oant yn it absurde: fan 'e ensyklopedy yn 'e bibleteek kriget Pakistan de letters A oant en mei E, wylst de rest oan Yndia komt. Radcliffe komt der mei de grinsôfbeakening net út en siket help by lord Ismay, de stêfsjef fan 'e ûnderkening. Dy jout him in topgeheim rapport wêryn't ûnder lieding fan 'e foargeande ûnderkening, lord Wavell, al in grins tusken Yndia en Pakistan fêststeld is. Radcliffe hat, as er op 'e tiid klear wêze wol, gjin oare kar as om dy grinsline oer te nimmen.

Hoewol't Ismay him op it hert drukt hie om Mountbatten der net mei lestich te fallen, lit Radcliffe de ûnderkening it âlde rapport sjen dêr't er syn wurk op basearre hat. Mountbatten is poerrazen as er foar it ferstân kriget dat de foargeande Britske premier, Winston Churchill, oan Jinnah al in eigen moslimsteat ûnthjitten hie en dat Jinnah dêrom fan gjin kompromis witte woe. As er Ismay dêrmei konfrontearret, leit dy him út dat it inkeld Realpolitik is: Nehru en syn Kongrespartij hingje oer nei it sosjalisme, en it Feriene Keninkryk en de Feriene Steaten binne benaud dat in feriene Yndia nei de ûnôfhinklikheid yn 'e Kâlde Oarloch de kant fan 'e Sovjet-Uny kieze soe. Dêrom moat Pakistan kreëarre wurde, wat Yndia yn it foarste plak mei 25% lytser meitsje sil. Boppedat ûntstiet sa in Westersk oriïntearre buffersteat tusken Yndia en it Sintraalaziatyske diel fan 'e Sovjet-Uny yn, en teffens wurdt der in fijân foar Yndia skepen, dêr't Yndia yn 'e regio hiel wat mei te stellen krije sil. Mountbatten beseft dat er as pion brûkt is yn in spultsje dat as útkomst kriget dat miljoenen minsken fan hûs en hiem ferdreaun wurde sille. As er Ismay it leksum lêst oer wat er dien hat, wiist dy Mountbatten der fyntsjes op dat it net syn namme is dy't mei de Dieling fan Ynje ferbûn wêze sil, mar Mountbatten sines.

Mountbatten jout it tsjinstfolk tastimming om, ynsafier't dat nedich is, harren famyljes op te fangen op 'e gerjochtichheid fan it Viceroy's House. Mei't de hiele Pûndjaab yn ûnstjoer is, giet Duleep werom nei it doarp dêr't hy en Jeet wei komme om syn eigen famylje en Jeet syn mem en susters op te heljen, wylst Jeet efterbliuwt om by Aalia te wêzen en tagelyk syn eigen famylje en dy fan Duleep op te fangen foar it gefal dat dy op eigen manneboet al nei New Delhi ta flechte wêze mochten. Duleep keart werom mei it nijs dat er it doarp folslein ferwoastge weromfûn hat. De ynwenners, hindoes en sikhs, binne ôfslachte troch moslims, en hy hat dêr nimmen mear libben oantroffen, dat syn eigen famylje, en Jeet sines, binne foar 't neist dea.

Asif, Aalia har oansteande, regelet ûnderwilens dat Aalia en har heit mei de trein nei Lahore kinne, dêr't se opfongen wurde sille troch syn famylje. As se ôfsette sille, besiket Jeet har noch ienris te bepraten om by him te bliuwen, mar Aalia leit him út dat dat net mooglik is. Har heit mient dat Jeet delkommen is om ôfskie fan him te nimmen, en freget oft er al praat hat mei it fanke oan wa't er syn hert fersein hat. Jeet antwurdet fan ja, mar heakket dêroan ta dat it neat tusken harren wurde kin. As Ali Noor freget fan wêrom net, seit er dat it fanke dy jûns mei de nachttrein nei Lahore giet om har yn Pakistan nei wenjen te setten. Op dat stuit kriget de bline âldman foar it earst foar it ferstân dat Jeet fereale is op syn dochter, en hy is alhiel feralterearre. Wylst hy en Aalia troch Asif nei it spoarstasjon riden wurde, taast er nei it antlit fan syn dochter en fielt er dat se gûlt.

Inkele dagen letter stiet it nijs yn 'e kranten dat de lêste nachttrein fan Delhi nei Lahore, dy't fol siet mei moslims dy't nei Pakistan giene, ûnderweis oerfallen is troch in kliber hindoes. Dy hawwe alle ynsittenden ôfslachte en der binne gjin oerlibbenen. Jeet ferliest dêrmei elts doel yn syn libben. Yn fertwifeling konfrontearret er Mountbatten mei wat dy syn bewâld feroarsake hat en bedriget er de ûnderkening mei in mês foar't er ûntslach nimt en him ôfjout út it Viceroy's House. New Delhi wurdt oerweldige troch flechtlingen út 'e Pûndjaab, en Jeet en Duleep sette nei de flechtlingekampen ta, dêr't se as brankardiers wurkje. Mountbatten en de frou beslute om nei de machtsoerdracht yn New Delhi te bliuwen om te dwaan wat se kinne om 'e flechtlingen te helpen.

As der in nije lading flechtlingen yn frachtweinen oanfierd wurdt, is Jeet ien fan 'e brankardiers dy't in ferwûne jonge frou, dy't in wale oer har gesicht draacht, nei de medyske helppost bringt. In âldwyfke, in hindoe, jout de jongere frou by de helppost op as har dochter, mar fertelt der dan by dat har echte dochter troch moslims fuortsleept is. Har nije dochter is in fanke dat se by it spoar nei Lahore fûn hat: in moslima dy't troch har heit út 'e trein treaun is foar't alle ynsittenden troch hindoes om hals brocht binne. As de jonge frou har wale ôfdocht, blykt it Aalia te wêzen, mar Jeet sjocht har net en rint fuort, en har swakke stimlûd heart er net. Aalia sjocht dat it snoer fan it lûdsprekkersysteem fan it flechtlingekamp fuort by har lâns rint, skuort de mikrofoan nei har ta, wêrnei't se Jeet syn namme ropt. Hy ken Aalia har stim werom en begjint har middenmank de tsientûzenen flechtlingen te sykjen, oant er har te'n lêsten fynt en se inoar yn 'e earms falle.

Rolferdieling[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Manish Dayal.
Huma Qureshi.
Hugh Bonneville.
Gillian Anderson.
haadrollen
personaazje akteur/aktrise                  
Jeet Kumar Manish Dayal
Aalia Noor Huma Qureshi
lord Louis Mountbatten, 1e greve Mountbatten fan Birma, ûnderkening fan Britsk-Ynje Hugh Bonneville
lady Edwina Mountbatten, grevinne Mountbatten fan Birma Gillian Anderson


byrollen
personaazje akteur/aktrise
lord Hastings Lionel "Pug" Ismay, 1e baron Ismay, stêfsjef fan 'e ûnderkening Michael Gambon
Duleep Singh Jaz Deol
Ali Rahim Noor Om Puri
lady Pamela Mountbatten Lily Travers
Cyril Radcliffe, 1e boarchgreve Radcliffe Simon Callow
Muhammad Ali Jinnah, 1e gûverneur-generaal fan Pakistan Denzil Smith
Jawaharlal Nehru, 1e premier fan Yndia Tanveer Ghani
Mahatma Gandhi Neeraj Kabi
Ewart David Hayman
Guptaji, haadbutler Darshan Jariwala
sjef-kok Ram Lal Chandra Raj Zutshi
Asif Arunoday Singh
Sunita Sarah-Jane Dias
frou Reading Roberta Taylor
Farrukh Trishaan
Sayed Mohammad Ahsan Raja Samar Singh Sarila
Moshin Samrat Chakrabarti
Sanjit Hriiday Malhotra
lord Archibald Wavell, 1e greve Wavell, de foarlêste ûnderkening Simon Williams
lady Wavell Lucy Fleming
ambassadeur fan 'e Feriene Steaten Henry F. Grady Noah Zeiler
sir Evan Meredith Jenkins Robin Soans
sir Fred Burrows Terence Harvey
sir Olaf Kirkpatrick Caroe Nicholas Blane
Sardar Vallabhbhai Patel Yusuf Khurrram
Liaquat Ali Khan Anil Bhagwat
sir Winston Churchill Gerry George
sir Eric Miéville Eran Bein
Maulana Azad Kamal Karamchandani
Acharya Kripalani Majid Khan

Produksje en distribúsje[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Produksje[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Viceroy's House waard regissearre troch de Britske filmmakster fan Yndiaask komôf Gurinder Chadha, dy't bekend is om har eardere film Bend It Like Beckham (2002). Oan 'e ein fan 'e film wurdt troch yn byld brochte teksten ferteld dat har eigen beppe ien fan 'e flechtlingen wie, dy't by Dieling fan Ynje út it Pakistaanske diel fan 'e Pûndjaab nei Yndia flechte en dêrby in dochterke ferlear dat de hongerdea stoar. Har man, Chadha har pake, fûn syn frou nei in syktocht fan oardel jier werom yn in flechtlingekamp.

It âlde Viceroy's House yn New Delhi, no it Rashtrapati Bhavan ("Presidinsjeel Paleis") fan Yndia.

Chadha wurke nei in senario fan harsels, Paul Mayeda Berges en Moira Buffini op basis fan wiere foarfallen lykas beskreaun yn twa non-fiksjeboeken: Freedom at Midnight (1975) fan Larry Collins en Dominique Lapierre en The Shadow of the Great Game: The Untold Story of India's Partition (2006) fan Narendra Singh Sarila.

As produsinten wiene Chadha, Berges en Deepak Nayar by it projekt belutsen foar de filmstudio's Pathé UK, BBC Film, Bend It Films en Ingenious Media. Viceroy's House wie in Britsk-Yndiaask-Sweedske ko-produksje. Foar de film wie in budget beskikber fan $8,5 miljoen. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Ben Smithard, en de filmmuzyk waard fersoarge troch A.R. Rahman.

Opnamen[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De opnamen foar Viceroy's House setten op 30 augustus 2015 útein en duorren acht wiken. De foarnaamste opnamelokaasje wie Jodhpur, yn 'e Yndiaaske dielsteat Radjastan.

Distribúsje[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De distribúsje fan Viceroy's House waard yn it Feriene Keninkryk fersoarge troch 20th Century Fox en yn Yndia troch Reliance Entertainment. De film belibbe syn wrâldpremiêre op 12 febrewaris 2017 op it 67e Ynternasjonaal Filmfestival fan Berlyn. Viceroy's House iepene dêrnei op 3 maart 2017 yn 'e Britske bioskopen. In yn it Hindy neisyngronisearre ferzje, mei as titel Partition: 1947 ("Dieling: 1947") iepene op 18 augustus fan dat jier yn 'e Yndiaaske bioskopen. Yn oare lannen en territoaria waard de film op 1 septimber útbrocht. Yn Pakistan waard de fertoaning fan Viceroy's House ferbean.

Akteurs Manish Dayal en Gillian Anderson, regisseur Gurinder Chadha en akteurs Hugh Bonneville en Huma Qureshi by in parsekonferinsje oer Viceroy's House op it Ynternasjonaal Filmfestival fan Berlyn yn 2017.

It soundtrackalbum fan Viceroy's House ferskynde op 3 maart 2017 yn digitale foarm en op 9 juny fan dat jier op cd by Bend It Films.

Untfangst[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Fan 'e filmkritisy krige Viceroy's House oer it algemien positive resinsjes. Sa priizge Ben Keningsberg fan The New York Times de film om't er "propstiif foltroppe" wie mei "mear as genôch skiednis", mar dêrtroch dochs net "de floeiendheid fan it ferhaal" ferlear, noch "ynboete oan ynteressantens". Yn The Washington Post omskreau Stephanie Merry de film as "edukatyf, al sij it melodramatysk". Hja konkludearre: "De film folbringt in drege taak troch in yngewikkeld tiidrek út 'e skiednis út te lizzen."

De Britske krante The Guardian fette de reäksjes op Viceroy's House gear as "bedimme mar ridlik freonlik" wat filmkritisy oanbelange, mar "ferneatigjend" as it om histoarisy gie. Hoewol't regisseur Gurinder Chadha har by it meitsjen fan 'e film basearre op it boek The Shadow of the Great Game: The Untold Story of India's Partition, fan Narendra Singh Sarila, út 2006, is de wittenskiplike konsensus fan histoarisy dat der gjin bewiis is foar de bewearing fan Sarila dat it ûntstean fan Pakistan te tankjen wie oan in gearspanning troch Winston Churchill en it Britske regear mei Muhammad Ali Jinnah en de Moslimliga yn ferbân mei de Kâlde Oarloch.

Haadrolspylster Huma Qureshi presintearret Viceroy's House yn 2017 op it 67e Ynternasjonaal Filmfestival fan Berlyn.

Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hat de film in goedkarringspersintaazje fan 76%, basearre op 41 ûnderskate resinsjes. Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behellet Viceroy's House in goedkarringspersintaazje fan 53%, basearre op 16 resinsjes.

Resultaat[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Viceroy's House brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $1,1 miljoen op, en yn alle oare lannen en territoaria $10,8 miljoen. Wrâldwiid kaam de opbringst dêrmei út op $11,9 miljoen. Ofset tsjin it budget fan $8,5 miljoen betsjut dat in winst fan $3,4 miljoen, hoewol't dêr de marketingkosten noch wol ôf moatte.

Keppelings om utens[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.