Gûverneur-generaal

Ut Wikipedy

In gûverneur-generaal (mt.: gûverneurs-generaal) wie histoarysk yn in protte ûnderhearrige (en yn 't bysûnder koloniale) gebietsdielen de funksje fan 'e heechste gesachsdrager. De term betsjut letterlik 'algemien gûverneur'. Yn it gefal fan Nederlân waard bygelyks Nederlânsk-Ynje bestjoerd troch in gûverneur-generaal en tusken 1816 en 1820 Kurasau ek. Ek hjoed de dei komme noch gûverneurs-generaal foar, benammen yn it Britske Mienebêst, dêr't se yn in protte eardere koloniale gebieten dy't no ûnôfhinklike steaten binne, oansteld wurde as de persoanlike fertsjintwurdiger fan 'e Britske Kroan. Dêrby is de funksje tsjintwurdich fierhinne seremonieel, mei itselde soarte fan trochknippen fan lintsjes, ûntbleatsjen fan stânbylden en iepenjen fan nije gebouwen dy't de monarch yn it Feriene Keninkryk sels ferrjochtet.

Hjoeddeiske lidsteaten fan it Britske Mienebêst mei in gûverneur-generaal binne: Antigua en Barbûda, Austraalje, de Bahama's, Barbados, Belize, Grenada, Jamaika, Kanada, Nij-Seelân, Niûé, Papoea Nij-Guineä, Sint-Finsint en de Grenadinen, Sint-Kits en Nevis, Sint-Lusia, de Salomonseilannen en Tûvalû. De Cookeilannen hawwe in Queen's representative mei persiis deselde funksje. Foarhinne (mar al nei't se dekolonisearre wiene) hiene ek Fidzjy, Gambia, Gana, Guyana, de Ierske Frijsteat, Yndia, Kenia, Malawy, Malta, Mauritsius, Nigearia, Oeganda, Pakistan, Sierra Leöane, Sry Lanka, Tanganjika, Trinidad en Tobago en de Uny fan Súd-Afrika in gûverneur-generaal.

Bûten it Britske Mienebêst hiene de Belgyske Kongo en it krektlyk Belgyske Rûanda-Oerûndy yn 'e koloniale tiid in gûverneur-generaal. Itselde gou foar de Frânske koloanjes: Frânsk-Yndosina (Fjetnam, Laos en Kambodja), Frânsk-Ynje (Pondisjerry en ferskate oare lytse koloanjes op 'e kust fan Yndia), Frânsk Ekwatoriaal-Afrika (Gabon, Kameroen, de Republyk Kongo, de Sintraal-Afrikaanske Republyk en Tsjaad), Frânsk West-Afrika (Benyn, Guinee, Ivoarkust, Maly, Mauretaanje, Niger, Senegal en Togo), Haïty, Nij-Frankryk (Kebek en it Amerikaanske Midwesten), Madagaskar, en de Maskarenen (Mauritsius, Reünion en de Seysjellen).

Portegal hie yn 'e koloniale tiid gûverneurs-generaal fan Angoala, Brazylje, Kaapverdje en Portegeesk-Guinee (Guinee-Bissau), Portegeesk East-Afrika (Mozambyk) en Portegeesk-Ynje (Goä en ferskate oare lytse enklaves op 'e kust fan Yndia). De Filipinen waarden fan 1564 ôf bestjoerd troch in Spaanske gûverneur-generaal dy't ressortearre ûnder de ûnderkening fan Nij-Spanje (Meksiko). Nei de Spaansk-Amerikaanske Oarloch waarden de Filipinen fan 1899 oant 1935 bestjoerd troch in Amerikaanske gûverneur-generaal.

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.