Soest

Soest
	Grutte tsjerke yn âld-Soest
lokaasje
polityk
lân	Nederlân
provinsje	Utert
boargemaster	Rob Metz (VVD)
sifers en geografy
haadplak	Soest
grutste plak	Soest
ynwennertal	47.715 (1 jannewaris 2024)
befolkingstichtens	1019 / km²
oerflak	48,65 km²
● wêrfan lân	46,24 km²
● wêrfan wetter	0,41 km²
tal doarpen	2
ferkearsieren	, , ; Siftske Spoarline
skiednis
oprjochte	1811
oar
netnûmer	035 (033/0346 (Soesterberg))
postkoade	3760-3769
tiidsône	UTC +1
simmertiid	UTC +2
webside	www.soest.nl

Soest is in plak en gemeente yn de provinsje Utert. De gemeente hat 47.715 ynwenners (1 jannewaris 2024, boarne: CBS) en hat in oerflakte fan 46,47 km². Soest, Soesterberch en Soestdunen binne ryk oan bosken, dunen, heide en greiden dy’t oant 2009 in soad as oefenterrein brûkt waarden foar it Nederlânsk leger.

Oare kearnen

Geografy

De gemeente Soest leit yn de Utertske Heuvelrêch tusken wâld, heidelân en sândunen. De gemeente wurdt begrinzge troch Baarn yn it noarden, troch Amersfoart yn it easten, troch Leusden yn it súdeasten en troch Seist yn it suden en westen.

Komôf namme Soest

De namme Soest: Zoys, Soyse, Suysen, Sose: Boarne op de grins fan hege en lege grûn. Of it komt fan delsetting oan 'side-east'. De oarsprong fan it doarp leit ek oan de eastside fan de Soester Eng.

Skiednis fan Soest

De earste spoaren fan (tydlike) bewenning om Soest binne fûn yn de Soester Dunen. ûngefear 11.000 jier foar Kristus befolken inkele jagersgroepen dizze streek. De fynsten bestienen út inkele stiennen stikjes ark út 8000 foar Kristus. De grêfheuvels op de Engh en dy yn de Muontsebosk binne fan ûngefear 2500 foar Kristus.

De earste fermelding fan it doarp Soest komt út 1028. Yn 2004 fierde it doarp dan ek har 975-jierrich bestean. Soest ûntstie as in koloanje út it tichtby lizzende Amersfoart. De earste boeren fêstigen har op de súdeast helling fan de Engh, in útrinner fan de Utertse Heuvelrêch. Sa wienen se beskerme tsjin de Sudersee, dy’t geregeld de Iempolder oerstreamde. De Engh waard ûntgûn en bedonge, sadat dy geskikt waard foar ikkerbou. Yn de polder weide it fee. De koloanje groeide út ta in lyts boeredoarp. Westlik, efter de Engh, lei it buorskip Heze, dat âlder as Soest wie. Heze ferdwûn lykwols trochdat de stodunen, de tsjintwurdige Soesterdunen, oan de wannel gienen en it buorskip yn de 15e iuw begroef. De namme Heze libbet noch troch yn de wiken Overhees en Hees.

Soest wie geregeld it slachfjild fan militêren. Al yn 1278 barde op de Engh in fjildslach tusken Hollân en Utert. Troch de stifting fan it kleaster Mariënburg yn 1470 waard Soest wichtiger en op 26 septimber 1472 krige Soest skeperjocht. Mar al oan it begjin fan de 16e iuw waard Soest plondere en platbaarnd troch de troepen fan Maarten fan Rossum. De nonnen waarden ferkrêfte en fan it kleaster bleau neat oer as pún. Yn de 17e iuw ûntstienen Zoestdyck en 't Hart. 't Hart wie in buorskip, dat bestie út skiephâlders en turfstekkers. Turfstekken barde trouwens al yn de 14e iuw yn it Soesterfean, mar yntinsivearre yn de rin fan de 17e iuw. De turf waard mei preammen, oer de Preamgrêft nei de Iem ferfierd.

Yn 1650 liet de doetiidske boargemaster fan Amsterdam in bûtenhûs bouwe oan de haadwei tusken Soest en Baarn, de Hofstede aen Zoestdijck, it hjoeddeiske Paleis Soestdyk, dat wyls yn it Baarnse gedielte fan Soestdyk leit. Yn 1674 liet steedhâlder Willem III it ferbouwe ta jachtslot. Soestdyk waard in doarp mei in oantal grutte bûtens, lykas Baarn, wylst Soest sels, it haaddoarp, in slûch boeredoarp bleau. Soestdyk was om 1890 in doarp dêr’t de elite út benammen Amsterdam delstruts. Sa wienen der in protte priveehuzen, mar ek ferskate hotels. De begoedigen kamen nei Soestdyk fanwege de skjinne loft en de moaie natoer. Yn 1895 gie de Soester hynstetram riden en yn 1898 waard Soest oansluten op it spoarnet. Om 1900 telde Soest noch mar 4700 sielen. Pas om 1920 groeiden Soestdyk en Soest oan elkoar. Yn 1945 telde Soest 16.000 ynwenners. Yn de jierren sechtich waard it doarp 'modernisearre'. Dat hold yn, dat in oantal bûtens sloopt waard, sadat de oerflakte fan de tunen eksxtra romte oplevere foar wenningbou en omdat it ûnderhâld fan de grutte filla’s gewoan te djoer wurden wie. De haadstrjitte fan Soestdyk ûndergie in metamorfoaze, wat efterôf net bepaald in ferbettering west hat. De steatige hearehuzen makken romte foar winkels en sosjale wenningbou. It doarp wie hjirtroch minder oantreklik woarn en stik foar stik slueten de hotels en pensjons de doarren. Bekende hotels wienen Hotel Trier, Hotel Eemland en it Oranjehotel.

Yn de jierren dêrnei wreide Soest him fierder út. De wiken Klaarwater en Smitsfean yn de jierren '70. Overhees yn de jierren '80. De meast resinte útwreiding is de Boerestreek, dêr’t sûnt 1997 yn fjouwer etappes boud wurdt. Soest telt no sa’n 47.000 ynwenners.

Berne

Jan van Oort (1921-2006), fioelist en striptekener/-skriuwer (Jean Dulieu)
Piet Ekel (1921), akteur
Jeltien Kraaijeveld-Wouters (1932), ûnderwizeres en politika
Otto Prinsen (1936-2006), byldzjend keunstner
Cees Waal (1943), jurist en politikus
Ilja Gort (1951), komponist, skriuwer en wynboer
Jack Wouterse (1957), akteur
Robert Roest (1969), earder proffuotballer fan ûnder mear FC Utrecht
Julien Smink (1977), hurdfytser
Janine Jansen (1978), fioeliste
Daniël Stellwagen (1987), skaker

Bekende ynwenners

Sharon den Adel, sjongster fan Within Temptation
Robin Ammerlaan, rôlstoeltennisser
André Aptroot, mykolooch
Ria Bremer, sjoernaliste en tv-presintatrise
Caroline de Bruijn, aktrise
Ben van der Burg, eks-hurdrider
Edwin Diergaarde, radio-dj, 3FM
Cees van Drongelen, eks-AVRO presintator
Gerard Ekdom, radio-dj, 3FM
Piet Ekel, akteur
Dirk Jan de Geer († 1960 yn Soest), âld-minister-presidint
Wilfred Genee, tv-presintator en sportsjoernalist
Hindrik Gosses de Jong († 2011 yn Soest), ûnderwiisman
Bart in 't Hout, eks-direkteur RTL Nederland
Peter Koelewijn, sjonger, muzykprodusint en radio-dj
Herman Kuiphof († 2008 yn Soest), sportsjoernalist en tv-kommentator
Jacobus van Looy († 1930), (fan 1886 - 1913), keunstskilder en skriuwer
Kim-Lian van der Meij, sjongster, aktrice, tv-presintatrise en musicalstjer
Benny Neyman († 2008 yn Soesterberch), sjonger
Felix Louis Ortt († 1959), filosoof, fegetariër
Rien Poortvliet († 1995 yn Soest), tekener en skilder
Koos Postema, ferslachjouwer en tv-presintator
Robert Roest, earder proffuotballer fan ûnder mear FC Utrecht
Jean-Marc van Tol, yllustrator en kartoonist
Rinke Tolman († 1983), fjildbiolooch, dichter en skriuwer
Chris Uiterwijk († 1995), ymker, natoer- en miljeuaktivist
Herman van Veen, kabaretier, sjansonnier, muzikant, akteur, regisseur en skriuwer
Conny Vink, sjongster en entertainer
Jan Visser, skriuwer, dichter en politikus
Erik de Vogel, akteur
Robert Westerholt, gitarist fan Within Temptation
Ton Willems, skilder en byldhouwer

It besjen wurdich

Yn Soest stiet de dikste mammoetbeam fan de provinsje Utert
Op de Soester Eng is stelling nôtmole De Windhond werboud en op 10 maaie 2008 yn gebrûk nomd.
Fan oarsprong ein 13e-iuwske Petrus en Paulustsjerke, no Alde tsjerke neamd, sûnt de bou fan de R.K. Petrus en Paulustsjerke yn 1853, krige syn hjoeddeiske uterlik foar it grutste part yn de 15e iuw.
Soesterdunen; Lange en Koarte Dunen, it grutste stodúnsangebiet fan de Utertse Heuvelrêch.
De Herfoarme Emmatsjerke út 1930 is yn saaklik ekspresjonistyske styl ûntwurpen troch arsjitekt P. Beekman.
Oan de Steenhoffstrjitte sit Museum Ald Soest yn it eardere kleaster Sint Jozef.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

	Soest
Doarpen: Soest • Soestduinen • Soesterberg
Buorskippen: Soester Eng • Soestdyk
· ·

Utert	Flagge fan de provinsje Utert
Aldewetter - Amersfoart - Baarn - De Bilt - Bunnik - Bunschoten - Eemnes - Fiifhearelannen - Houten - Iselstein - Leusden - Lopik - Montfoort - Nieuwegein - Renswoude - Rhenen - De Rûne Feanen - Seist - Soest - Stichtske Fecht - Utert (haadstêd) - Utertske Heuvelrêch - Veenendaal - Wyk by Duerstede - Woudenberg - Woerden
· ·

52° 11' NB, 5° 17' EL