Risen (film út 2016)

Risen
film
(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
makkers
regisseur	Kevin Reynolds
produsint	Patrick Aiello Mickey Liddell Pete Shilaimon
senario	Kevin Reynolds Paul Aiello
basearre op	Peaskeferhaal út    it Nije Testamint fan 'e Bibel
kamerarezjy	Lorenzo Senatore
muzyk	Roque Baños
filmstudio	Columbia Pictures LD Entertainment Affirm Films
distribúsje	Sony Pictures Releasing
spilers
haadrollen	Joseph Fiennes
byrollen	Tom Felton Peter Firth María Botto Stewart Scudamore Cliff Curtis Stephen Hagan Jan Cornet
skaaimerken
lân/lannen	Feriene Steaten Spanje
premiêre	15 febrewaris 2016
foarm	langspylfilm
sjenre	bibelske dramafilm
taal	Ingelsk
spyltiid	107 minuten
budget en resultaten
budget	$20 miljoen
opbringst	$46,1 miljoen

Risen (útspr.: [ˈɹɪzən], likernôch: "riz-z'n") is in Amerikaansk-Spaanske bibelske dramafilm út 2016 ûnder rezjy fan Kevin Reynolds, mei yn 'e haadrollen Joseph Fiennes, Tom Felton en Peter Firth. De titel betsjut "Ferriisd". De plot is in trouwe werfertelling fan it bekende ferhaal út it Nije Testamint fan 'e Bibel oer de weropstanning fan Jezus, mar dan besjoen út it perspektyf wei fan in Romeinske ofsier dy't de ferdwining fan it stoflik omskot út it grêf ûndersykje moat. Risen ûntfong fan 'e filmkritisy mingde resinsjes en wie in beskieden kommersjeel súkses yn 'e bioskopen.

Plot

Clavius Aquila Valerius Niger is in tribún, in ofsier yn it Romeinske Leger, dy't yn 'e Romeinske provinsje Judéa tsjinnet as militêre kommandant ûnder gûverneur Pontius Pilatus. Hy is folslein desyllúzjonearre rekke mei syn wurk en dreamt der inkeld noch fan om sà heech op te klimmen dat er genôch fertsjinne hat om út it leger ôfswaaie te kinnen foar in weromlutsen bestean op it bûtenpleats op it plattelân fan Itaalje. Dan kin er einlings en te'n lêsten alle bloedferjitten efter him litte en hoecht er nea wer in oare minske dea te meitsjen. Nei't hy en syn troepen mei midsmjittige ferliezen ôfweefd hawwe mei in kloft Joadske rebellen ûnder lieding fan 'e krekt frijlitten Barabbas, keart Clavius werom nei Jeruzalim.

Dêr wurdt de tribún by syn oankomst troch Pilatus, sûnder rêst nimme te kinnen, fuortendaliks wer útstjoerd om tafersjoch te hâlden oer de krusiging fan 'e Joadske ûnrêststoker Jesjûa de Nazarener, dy't himsels de "Kening fan 'e Joaden" neamd hawwe soe. Tsjin 'e tiid dat Clavius op 'e heuvel Golgota, bûten de stêd, arrivearret, is Jesjûa al ferstoarn. Hy jout opdracht om 'e beide dieven dy't mei Jesjûa krusige binne, de skonken te brekken. Dat ferkoartet harren lijen oan it krús, dat oars noch dagenlang oanhâlde kinnen hie, ta inkele minuten om't se harsels net mear genôch oprjochtsje kinne om te sykheljen. Clavius lit de liken fan 'e beide mannen fuortsmite, mar it stoflik omskot fan Jesjûa draacht er op befel fan Pilatus oer oan in Joazef fan Arimatéa, dy't fersocht hat om it yn syn eigen famyljegrêf begrave te meien.

De oare deis wurdt Clavius by Pilatus roppen. It docht bliken dat de Joadske religieuze lieders, feriene yn it Sanhedrin, net wiis binne mei dy gong fan saken. Harren foaroanman, de hegepreester Kajafas, seit dat Jesjûa by syn libben beweard hat dat er de trêde deis nei syn ferstjerren út 'e dea ferrize sil. Hy stiet der dêrom by Pilatus op oan dat it Romeinske bestjoer garant stean sil foar it tichthâlden fan it grêf, sadat de dissipels fan Jesjûa it lyk fan 'e man net stelle kinne. Clavius kriget opdracht om dat te beävensearjen, dat hy set nei it grêf ta, dat in úthoude keamer yn in rotswand is. Foar de iepening wurdt in swiere, silinderfoarmige stien rôle, dy't sa swier is dat der sân man foar nedich binne om it ding yn beweging te krijen. De stien wurdt mei touwen fêstset, en de touwen wurde mei offisjele Romeinske segels fersegele. Clavius lit twa skyldwachten by it grêf efter om 'e boel yn 'e rekken te hâlden.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun. As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

De oare moarns wurdt Clavius op 'e nij ier by Pilatus roppen, dy't berjocht krigen hat dat it grêf fan Jesjûa leech oantroffen is, en dat de troch Clavius efterlitten skyldwachten poater binne. Wylst se noch oan it praten binne, komt hegepreester Kajafas deryn, dy't harren fertelt dat de beide skyldwachten asyl socht en krigen hawwe yn 'e Joadske Timpel, mei't se begryplikerwize frezen foar harren libbens as se har melden hiene by Pilatus. Kajafas seit dat beide mannen him ferteld hawwe dat se yn 'e nacht troch de dissipels fan Jesjûa oerfallen en oermastere binne, wêrnei't dyselden it grêf iepene en it stoflik omskot fan Jesjûa de Nazarener stellen hawwe. Dat is krekt wêr't hy al bang foar wie, mar no is it saak om it lyk werom te finen foar't de dissipels de befolking fan Jeruzalim en Judéa derfan oertsjûgje kinne dat Jesjûa wier út 'e dea ferriisd is. Clavius kriget fan Pilatus de ûntankbere taak om 'e syktocht nei it lyk te lieden. Om't de Romeinske keizer Tibearius mei trije dagen in besyk oan Judéa bringe sil en Pilatus net wol dat dizze kwestje dan foar swierrichheden soarget, hat Clavius oant de oankomst fan 'e keizer om it spul ta in goede ein te bringen.

Clavius en syn adjudant, de jonge, idealistyske ofsier Lucius Tyco Ennius, sette útein mei it iepenbrekken fan alle nije grêven yn Jeruzalim, op 'e siik nei it lyk fan Jesjûa. As dat neat opsmyt, pakt Lucius alle lju yn 'e stêd op dy't yn it iepenbier prate oer de ferrizenis fan Jesjûa. Dyselden wurde troch Clavius yn 't ferhear nommen, mar fan 'e ferklearrings dy't se ôflizze, is de iene noch wûnderliker as de oare. De skeptyske Clavius leaut der neat fan en rekket wat langer wat mear frustrearre. Op basis fan in gâns ûnthjittende tip lit Clavius de prostituee Marije Magdalena oppakke. Hy besiket har te ûnderfreegjen, mar hja praat inkeld yn riedsels en wegeret de oare folgelingen fan Jesjûa te ferrieden. As er lang om let Bartoloméus yn 'e hannen kriget, ien fan 'e oerbleaune alve dissipels, de neiste folgelingen fan 'e Nazarener, biedt dy himsels oan om krusige te wurden, mar brûkbere ynformaasje jout er net.

By in ûndersyk fan it iepenbrutsen grêf stelt Clavius fêst dat de leadswiere dekstien meters fan 'e grêfyngong ôf leit en dat de touwen dêr't de stien mei fêstset wie, net trochsnien binne, mar earder knapt lykje te wêzen. Clavius stiet foar in riedsel. Wannear't er einlings en te'n lêsten ien fan 'e beide skyldwachten ûnderfreegje kin, dy't himsels yn in herberge sit te bedrinken, fertelt dy him earst itselde ferhaal wer dat Kajafas oan Pilatus trochdien hie, oer hoe't hy en syn maat yn 'e nacht oerfallen binne troch de dissipels fan Jesjûa dy't harren oermastere, it grêf iepenbrutsen en it lyk stellen hawwe. Hy brûkt sels frijwol deselde wurden, wat foar Clavius in teken is dat Kajafas de beide mannen it ferhaal foarkôge en út 'e holle leare litten hat. As er trochfreget, fertelt de skyldwacht úteinlik wat er wier sjoen hat: in ljochtflits, wêrnei't de touwen ynienen allegear tagelyk knapten en de dekstien, as wie it in bledsje, fuortsaaide by de grêfyngong wei. En doe kaam de sinne op yn it grêf. Op dat stuit naaiden de beide skyldwachten yn panyk út, dat wat der fierder bard is, wit de man net. Clavius rekket yn betizing troch it ferhaal, om't er beseft dat de skyldwacht leaut dat it troch him beskreaune wier bard is. Boppedat wurdt it ferhaal troch it bewiismateriaal ûnderstipe. En dochs is it ûnmooglik dat it wier is.

Underwilens begjint Clavius syn fêsthâldend ûndersykswurk sawol de Joaden as de Romeinen tsjin te stean. Pilatus, dy't ûnder druk stiet fan sawol it Sanhedrin as fan it oansteande besyk fan keizer Tibearius, wurdt almar ôfhâldiger en minder behelpsum. Hy stjoert Clavius ynstee nei Hebron om dêre regaad te meitsjen nei't der trelit útbrutsen is. Wylst hy en syn troepen dêre in ynfal dogge, sjocht Clavius Marije Magdalena útnaaien. Hy folget har en fynt yn in boppekeamer fan in hûs alle dissipels fan Jesjûa byinoar werom, en yn har fermidden de ferriisde en wer libbene Jesjûa sels. Feralterearre stjoert Clavius Lucius en syn troepen fuort, wêrnei't er it hûs yngiet en besiket te begripen hoe't in man dea west hawwe en wer libje kin. Dan ferdwynt Jesjûa fan it iene op it oare momint yn it neat, ta ferbjustering fan net inkeld Clavius, mar ek fan 'e dissipels. Dyselden witte net wat se no sille, mar Marije Magdalena bringt harren tebinnen dat Jesjûa sein hat dat er harren yn Galiléa weromsjen sil. Under lieding fan Petrus sette de alve dissipels geandefoets ôf nei it noarden, folge troch Clavius, dy't in yngeand ferlet fan klearrichheid hat oangeande de ferrizenis fan Jezus. Dagenlang folget er de dissipels op in distânsje by harren reis troch de wyldernis, oant Petrus him der úteinlik byhellet.

Underwilens liedt Lucius gûverneur Pilatus nei de boppekeamer yn Hebron dêr't Clavius efterbleaun is. De keamer is leech, mar se fine der se in brief fan Clavius. Dêryn skriuwt er dat er net ûntfierd is, mar dat er ferlet hat fan tiid om twa dingen mei-inoar goed te krijen: in man dea en deselde man wer yn libben. Pilatus mient dat Clavius him ferret hat. Hy stjoert Lucius mei in ôfdieling Romeinske lezjionêrs efter de dissipels oan. Mei de help fan in spoarsiker fine Lucius-en-dy de dissipels yn it wyldlân werom, mar Clavius helpt harren, mei syn kennis fan 'e prosedueres en taktiken fan it Romeinske Leger, om te ûntkommen. It slagget om 'e lezjionêrs te ûntrinnen, mar de groep wurdt opwachte troch Lucius sels. Clavius wrakselet mei him en wurdt him oermânsk, mar jout him syn swurd werom en bepraat him om 'e groep gean te litten.

Yn Galiléa oankommen wachtsje de dissipels en Clavius in skoft om 'e nocht op Jesjûa, oant se honger krije en in fiskersboat liene om by nacht út te fiskjen te gean op 'e Mar fan Galiléa. Dy nachts fange se neat, mar de oare moarns stiet der in man op 'e kant dy't harren oanrikkemandearret om it net ris oan 'e oare kant fan 'e boat út te smiten. Wannear't se dat dogge, sit it net sa fol fisk dat se suver de kant net iens mear berikke kinne. De man op 'e igge blykt Jesjûa te wêzen, mei wa't se neitiid in miel diele. Clavius is tsjûge fan 'e genêzing fan in melaatske man troch Jesjûa troch in wûnderteken. Wannear't de nacht wer fallen is, en de dissipels allegear sliepe, siket Clavius Jesjûa op, dy't noch wekker is, en praat mei him. As Jesjûa him freget wat er no eins wol, moat Clavius antwurdzje dat wat er wier begeart in ein oan it bloedferjitten is. Jesjûa freget him wêrom't er der dan net gewoan mei ophâldt. As de dage oan 'e loft is, binne Clavius en de dissipels tsjûge fan 'e himelfeart fan Jesjûa. Neitiid sette de dissipels ôf werom nei Jeruzalim, dêr't se fan Jesjûa wachtsje moatte op 'e útstoarting fan 'e Hillige Geast. Petrus freget Clavius om mei te kommen, mar de tribún kiest derfoar om syn eigen wei te gean.

Letter, as er hohâldt by in isolearre herberge yn 'e wyldernis om te iten en te drinken, fertelt er de weard it hiele ferhaal oer wat him oerkommen is. Hy jout daliks ta dat it in fantastysk klinkend teltsje is, mar bewissiget de man derfan dat it fan begjin oant ein wier is. Hy seit dat er it gefoel hat dat er nea wer deselde wêze sil. By wize fan betelling foar it miel lit er syn gouden tribúnsring efter, suggerearjend dat er foargoed in punt set hat efter syn militêre karriêre.

Rolferdieling

Joseph Fiennes.

Tom Felton.

haadrollen

personaazje	akteur/aktrise
tribún Clavius Aquila Valerius Niger	Joseph Fiennes

byrollen

personaazje	akteur/aktrise
Lucius Tyco Ennius	Tom Felton
gûverneur Pontius Pilatus	Peter Firth
Marije Magdalena	María Botto
Petrus	Stewart Scudamore
Jesjûa de Nazarener	Cliff Curtis
Bartoloméus	Stephen Hagan
Tomans	Jan Cornet
hegepreester Kajafas	Stephen Greif
Joazef fan Arimatéa	Antonio Gil
Joses	Luis Callejo
Polybius	Richard Atwill
Quintus	Andy Gathergood
Andréas	Mario Tardon
Jakobus	Selva Rasalingam
Jehannes	Mish Boyko
Simon de Seloat	Joe Manjón
Taddéus	Pepe Lorente
Filippus	Stavros Demetraki
Mattéus	Manu Fullola
sintuerion by krusiging fan Jezus	Paco Manzanedo
Barabbas	Karim Saleh
Nikodémus	Victor Trapani
Marije (mem fan Jezus)	Frida Cauchi
Jakobus de Rjochtfeardige	Alberto Ayala

Produksje en distribúsje

Produksje

Risen waard regissearre troch Kevin Reynolds nei in senario fan himsels en Paul Aiello op basis fan in ferhaal fan Aiello. Dat folge trou de fertelling fan 'e krusiging fan Jezus en de weropstanning fan Jezus sa't dy yn it Nije Testamint fan 'e Bibel werjûn wurde, mar dan út in folslein nij perspektyf. As produsinten wiene Patrick Aiello, Mickey Liddell en Pete Shilaimon by it projekt belutsen foar de filmstudio's Columbia Pictures, LD Entertainment en Affirm Films. Dêrmei wie Risen in Amerikaansk-Spaanske ko-produksje. Foar de film wie in budget beskikber fan $20 miljoen. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Lorenzo Senatore, en de filmmuzyk waard fersoarge troch Roque Baños.

De woastyn yn 'e Spaanske provinsje Almería, dêr't Risen foar in part filme waard.

Opnamen

De opnamen foar Risen fûnen plak fan augustus oant en mei novimber 2015. Der waard filme yn 'e Spaanske provinsje Almería en op Malta.

Distribúsje

De distribúsje fan Risen waard fersoarge troch Sony Pictures Releasing, de distribúsjepoat fan Sony Pictures, dat de memme-ûndernimming fan Columbia Pictures is. De film gie op 15 febrewaris 2016 yn Dallas (Teksas) yn premiêre, en iepene dêrnei op 19 febrewaris yn 'e Amerikaanske bioskopen. Risen kaam op 10 maaie 2016 beskikber as digitale download en waard op 24 maaie fan dat jier útbrocht op dvd en blu-ray.

Untfangst

Fan 'e filmkritisy krige Risen mingde resinsjes. Sa joech Richard Roeper fan 'e Chicago Sun-Times de film 2 fan 4 stjerren. Hy hie lof foar it feit dat it âlde ferhaal noris út in oar perspektyf wei ferteld waard, mar bekritisearre it neffens him "stoïsynske" aktearjen fan Joseph Fiennes. De kristlike parse ûntfong Risen oer it algemien positiver. Sa parte Michael Foust fan The Christian Examiner de film 4¹/₂ fan 5 stjerren ta. Hy wurdearre it dat de film it ferhaal út 'e kanonike evangeeljes folge en fûn de film "ûntychlik goed útfierd".

Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hat Risen in midsmjittich goedkarringspersintaazje fan 53%, basearre op 132 ûnderskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, stelt: "Risen ûnderfynt foardiel fan in lichtere toansetting as de measte bibelske films, en teffens fan in unyk perspektyf fan it Grutste Ferhaal Ea Ferteld en in geweldige aktearprestaasje fan stjer Joseph Fiennes." Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behellet Risen in goedkarringspersintaazje fan 51%, basearre op 28 resinsjes.

Resultaat

Risen brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $36,9 miljoen op, en yn alle oare lannen en territoaria $9,2 miljoen. Wrâldwiid kaam de opbringst dêrmei út op $46,1 miljoen. Ofset tsjin it budget fan $20 miljoen betsjut dat in winst fan $26,1 miljoen, hoewol't dêr de marketingkosten noch wol ôf moatte.

Keppelings om utens

• (in) Offisjele webside fan Risen
• (in) Ynformaasje oer Risen yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.