Ede (gemeente)

Ede
	; Lângoed Hoekelum
lokaasje
polityk
lân	Nederlân
provinsje	Gelderlân
boargemaster	René van Hulst (CDA)
sifers en geografy
haadplak	Ede
grutste plak	Ede
ynwennertal	123.441 (1 jannewaris 2024)
befolkingstichtens	377 / km²
oerflak	318,62 km²
● wêrfan lân	318,18 km²
● wêrfan wetter	0,44 km²
tal doarpen	10
ferkearsieren	A12 A30 N224 N304 N310 N781 N801 N804 ; Spoarline Amsterdam-Elten ; Spoarline Nijkerk-Ede-Wageningen
skiednis
oprjochte
oar
netnûmer	026, 0318, 0342
postkoade	6710-6718, 6720-6721, 6730-6733, 6740-6741, 6744-6745, 6877
tiidsône	UTC +1
simmertiid	UTC +2
webside	www.ede.nl

Ede ( útspraak, Nedersaksysk: Ee) is in gemeente yn de Nederlânske provinsje Gelderlân, oan de westkant fan de Feluwe en yn de súdlike Gelderske Fallei. De gemeente hat 123.441 ynwenners (1 jannewaris 2024, boarne: CBS) en omfiemet likernôch 32.000 bunder en yn dat grûngebiet lizze, njonken it haadplak Ede de kearnen Bennekom, Deelen, Ederveen, Harskamp, Hoenderloo (foar in part), De Klomp, Lunteren, Wekerom en in stikmannich útbuorrens en buorskippen. De gemeente Ede wurket gear mei de gemeenten Rhenen, Wageningen, Veenendaal, Barneveld, Nijkerk, Skerpenseel en Renswoude yn it regionaal gearwurkingsferbân Regio Foodvalley.

Op 1 jannewaris 1812 waarden Bennekom, Lunteren en Otterlo fan Ede ôfspjalte en foarmje harren eigen gemeenten, dochs binne op 1 jannewaris 1818 fannijs gearfoege by Ede.

Geografy

De gemeente hat in totaal oan 123.441 ynwenners (1 jannewaris 2024, boarne: CBS). Yn 1850 hie de gemeente 9.004 ynwenners en 100 jier letter 45.896. Yn febrewaris 2013 waard de grins fan 110.000 ynwenners helle.

It tal hinnen yn de gemeente Ede is it grutste fan alle Nederlânske gemeenten: 3,6 miljoen hinnen (2020).

Wenplakken

Wenplak	Ynwenners 2021
Ede	76.750
Bennekom	15.270
Lunteren	13.775
Ederveen	3.685
Harskamp	3.545
Wekerom	2.715
Otterlo	2.215
De Klomp	460
Deelen	40
Hoenderloo (¹)	50

¹ It grutste part heart by de gemeente Apeldoarn.

Oare kearnen

Buorskippen en oare net offisjele kearnen: Doesburgerbuurt, Driesprong, Eschoten, De Ginkel, Hoekelum, Hoog-Baarlo, De Kade, De Kraats, Meulunteren, Mossel, Nederwoud, Nergena, Nieuw-Reemst, Oud-Reemst, Overwoud, Roekel, De Valk, Walderveen en Westeneng

Gea

De gemeente Ede hat in ferskaat oan lânskippen. Om syn lizzing op de driuwwâlen fan de Feluwe is de bosk, heide, en sânferstowings. Ede en Bennekom ûntstiene op in driuwwâl. Om syn hegere lizzing waarden de plakken gaadlik foar it wenjen. De hege (drûge) heidegeaen foar skiep, legere greide foar it oare fee, mei dêrtusken yn de gebieten dêr't ikkerbou plakfûn. Ynearsten bestie de bewenning út nomaden, likernôch 3000 f.Kr., mar letter ûntstie der in fêste bewenning en doe ûntstiene der bestjoerlike sintrums.