Sloveenje

Republika Slovenija

Flagge Wapen
Offisjele taal	Sloveensk
Haadstêd	Ljubljana
Steatsfoarm	Republyk
Gebiet % wetter	20.273 km² 0,6­%
Ynwenners (2007)	2.019.614
Munt	Euro (EUR)
Tiidsône	UTC +1
Nasjonale feestdei	25 juny
Lânkoade	SVN
Ynternet	.si
Tillefoan	386

Sloveenje is in lân yn Midden-Jeropa. De haadstêd is Ljubljana en de presidint fan de republyk is sûnt 2022 Nataša Pirc Musar.

Geografy

Sloveenje is in lyts lân mar hat in ferskaat oan lânskip. It Alpengea bepaald it lânskip yn it noardwesten fan Sloveenje, de Julyske Alpen. De heechste berch leit yn it nasjonale natoergebiet Triglav, dy berch hjit ek fan Triglav. It berchte en heuvels yn it noardeasten binne útrinners fan de Alpen. De rivieren Save en Drau streame nei it easten en komme út yn de Donau.

Sloveenje wurdt begrinzge troch:

• Eastenryk yn it noarden;
• Hongarije yn it noardeasten;
• Kroaasje yn it suden;
• de Adriatyske See yn it súdwesten;
• Itaalje yn it westen.

Skiednis

Fan 1283-1918 foel Sloveenje ûnder Habsburchsk hearkippij. Nei de Earste Wrâldkriich waarden inkele dielen fan Kroaasje, Servje en Montenegro gearfoege ta it keninkryk Joegoslaavje, de rest kaam by Itaalje en Eastenryk. Yn 'e Twadde Wrâldkriich wie Joegoslaavje beset troch Nazi-Dútslân. Nei de kriich reagen de Slovenen de Dútsktalige minderheid út harren lân. Op 25 juny 1991 ferklearre Sloveenje himsels ûnôfhinklik.

Demografy

Befolking

Sloveenje hat 2.046.876 ynwenners (2010). By de folkstelling fan 2002 bestie de befolking benammen, foar 83,1%, út Slovenen. Dêrnjonken binne der treflike minderheden út it eardere Joegoslaavje yn Sloveenje: Serven 2%, Kroaten 1,8% en Bosnjers 1,1%. De Italjaanske (0,1% fan de befolking) en Hongaarske (0,3%) minderheden binne de ienichste minderheden fan Sloveenje dy't erkend en wetlik beskerme binne. Hja wurde ek fertsjintwurdige yn it Nasjonale Assemblee. Mei 99 ynwenners de kante kilometer hat Sloveenje Europeesk sjoen in lege befolkingstichtens. Der binne likernôch 400.000 Slovenen om utens.

De trochsneed libbensferwachting fan Sloveenje is 77,12 jier.

De befolkingsopbou fan Sloveenje sjocht der sa út:

• 0-14 jier: 13,5% (wêrfan manlik 139,880 en froulik 131,826)
• 15-64 jier: 69,9% (wêrfan manlik 707,219 en froulik 695,470)
• 65 jier en âlder: 16,5% (wêrfan manlik 129,662 en froulik 201,635)

Leauwe

Fan âlds hingje de measte Slovenen de Roomsk-Katolike Tsjerke oan. Foar de Twadde Wrâldkriich wie 97% Roomsk-Katolyk, 2,5% wie Lutersk en mar in heal prosint hie in oar leauwe. By de folkstelling fan 2002 wie noch mar 57,8% Roomsk-Katolyk. Lykas yn oare lannen yn Europa sakket ek yn Sloveenje it tal oanhingers fan it Fatikaan, yn 1991 wie 71,6% fan de befolkings noch Roomsk-Katolyk.

De Islam wurdt troch 2,4% fan de befolking oanhong, de islam is dêrmei de twadgrutste religy fan it lân. It leauwe is sûnt de jierren 1970 yn opkomst yn Sloveenje. De measte fan dizze moslims komme fan de Balkan, benammen út Bosnje, Kosovo en Masedoanje.

Likernôch 2,3% fan de Slovenen de Eastersk-Ortodokse Tsjerke oan. Dizze ploech minsken wenje benammen yn de regio Bela krajina yn it súdeasten fan Sloveenje.

Yn 2002 sei likernôch 10% fan de befolking ateïst te wêzen. In oare 10% hie gjin spesifyk leauwe, wylst 15% fan de minsken de fraach net beantwurdzje wûnen by de folkstelling.

Taal

De offisjele taal fan Sloveenje is it Sloveensk, dat ûnderdiel útmakket fan de Súd-Slavyske taalkloft. It is de memmetaal foar 88% fan de befolking, wylst mear as 92% de taal deistich brûkt. Dêrnjonken binne it Italjaansk en it Hongaarsk offisjele talen yn de etnysk mikse gebieten oan de Hongaarske en Italjaanske grinzen, it Italjaansk yn Sloveensk Ystrje en it Hongaarsk yn de regio Prekmurje. Likernôch 0,6% hat fan de talen as memmetaal.

Njonken it Sloveensk binne der in soad minsken dy't in oare súd-Slavyske taal as memmetaal hawwe, it giet benammen om it Kroatysk, Bosnysk, Servysk en Servo-Kroatysk.

Fan âlds is it Dútsk de lingua franca yn Sintraal-Europa. De taal waard brûkt yn de hannel, wittenskip en literatuer. It Dútsk wie ek de meast ûnderwizen bûtenlânske taal op de skoallen. Yn Sloveenje feroare dit mei de stifting fan Joegoslaavje, wêr't it Servo-Kroatysk de taal fan de oerheid wie.

Hjoed de dei is de posysje fan it Dútsk oernaam troch it Ingelsk. It Dútsk hat lykwols harren sterke posysje behâlden as in wichtige taal en is de meast keazen twadde bûtenlânske taal op de hegeskoallen.

Gearwurking

Sloveenje is sûnt 1992 lid fan de Feriene Naasjes, sûnt 14 maaie 1993 fan de Rie fan Jeropa en sûnt 2004 fan de Noard-Atlantyske Ferdrachsorganisaasje. Sûnt 2004 is it lân lid fan de Jeropeeske Uny, mar it hat gjin diel oan de monetêre uny.

Ekonomy

BYP per persoan is $28.000 (2007). Gearstalling fan BYP per sektor is 2,1% lânbou, 34,4% yndustry en 63,5% tsjinsten.

Militêr

Struktuer

De Sloveenske definsje hat in lânmacht (ynklusyf loftmacht en marine).

Mankracht

Yn 2008 wienen der 494.496 Sloveenske mannen fan tusken de 16-49 jier.
Dêrfan wienen 406.951 fit foar militêre tsjinst.
Dy groep wurdt alle jierren oanfold mei manlju dy't sechtjin jier wurde, yn 2008 wienen dat der 10.516.

Budzjet

Militêr budzjet $370 miljard (2000).
Persintaazje fan it BYP 1,7 % (2000).

Keppeling om utens

• Slovenia.si. Your gateway to information on Slovenia.
• Government of the Republic of Slovenia
• Sloveenje
• Mountaineering in Slovenia

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes: