Roemeenje

Roemeenje is in lân yn East-Jeropa. De haadstêd is Bûkarest en de presidint fân de republyk is sûnt 2004 Traian Băsescu. De foarm fan it lân liket op dy fan in platfisk, mei de bek nei it westen rochte. Dit byld koe symboal stean foar de posysje fan Roemeenje yn Jeropa. Waard de haadstêd Bûkarest eartiids al lyts Parys neamd en naam Roemeenje yn de tiid fan it Sovjetrezjym al in apart plak yn it Eastblok yn. Hjoed de dei is Roemeenje lid fan de Jeropeeske Uny.

Geografy

De smelle stripen yn it westen en it easten binne leechlân. Yn it geografyske midden leit de heechste berch fan Roemeenje, de Moldoveanu (2,544 m), dêrboppe leit it berchgebiet fan de Karpaten. De grutste rivier fan Roemeenje is de Donau, dy't 1.075 km troch Roemeenje streamt. De Donau is foar in grut part de súdgrins fan Roemeenje.

Roemeenje wurdt begrinzge troch:

Oekraïne yn it noarden;
Moldaavje yn it noardeasten;
de Swarte See yn it easten;
Bulgarije yn it suden;
Servje yn it súdwesten;
Hongarije yn it westen.

Skiednis

Roemeenje focht yn de Twadde Wrâldkriich oan 'e kant fan Nazi-Dútslân mei en wie de wichtichste oaljeleveransier foar de Dútsers. Under it hurde bewâld fan diktator Nicolae Ceauşescu wie Roemeenje in satellytsteat fan de Sowjetuny wilens de Kâlde Kriich. Yn 1989 waarden Ceauşescu en dy syn frou eksekutearre troch it folk dat yn ferwar tsjin it regear kaam. Yn 1992 waarden de earste frije ferkiezings holden.

Ekonomy

BYP per persoan is $11.100 (2007). Gearstalling fan BYP per sektor is 7,9% lânbou, 35,6% yndustry en 56,5% tsjinsten.

Munt

De muntienheid fan Roemeenje is de Leu. Op 1 july 2005 waard yn it lân in nije Leu ynfierd, dy't de muntkoade RON krige hat. Dy ferfong de âlde Leu, mei muntkoade ROL, dy't nei 31 desimber ôftanke waard om't er te fier ûntwearde wie. 10.000 ROL waarden 1 RON.

Demografy

Etnyske groepen neffens de folkstelling fan 2002:

Roemenen 89,5%
Hongaren 6,6%
Roma 2,5%
Oekraïners 0,3%
Dútsers 0,3%
Russen 0,2%
Turken 0,2%
Oare groepen 0,4%

Oare lytse etnyske minderheden yn Roemeenje: Albanezen, Armenen, Bulgaren, Tsjechen, Kroäten, Joaden, Griken, Serven, Slowaken, Tataren, Poalen en Italjanen.

Militêr

Struktuer

De Roemeenske definsje hat in lânmacht, loftmacht, marine en in ienheid foar spesjale missys.

Mankracht

Yn 2008 wienen der 5.682.299 Roemeenske mannen fan tusken de 16-49 jier.
Dêrfan wienen 4.572.017 fit foar militêre tsjinst.
Dy groep wurdt alle jierren oanfold mei manlju dy't sechtjin jier wurde, yn 2008 wienen dat der 127.706.

Budzjet

Militêr budzjet $985 miljoen (2002).
Persintaazje fan it BYP 2,5 % (2002).

Bestjoerlike yndieling

Roemeenje is yndield yn de fjouwer histoaryske regio's Transsylvaanje (op de kaart grien), Wallachije (blau), (Roemeensk) Moldaavje (read) en Dobroodzje (giel). Tagelyk is it lân yndield yn 41 saneamde judeţe (sprek út: jûdetse), in soarte fan provinsjes plus de gemeente Bucureşti (Bûkarest).

De 41 judeţe binne:

Alba
Arad
Argeş
Bacău
Bihor
Bistriţa-Năsăud
Botoşani
Braşov
Brăila
Buzău

Caraş-Severin
Călăraşi
Cluj
Constanţa
Covasna
Dâmboviţa
Dolj
Galaţi
Giurgiu
Gorj

Harghita
Hunedoara
Ialomiţa
Iaşi
Ilfov
Maramureş
Mehedinţi
Mureş
Neamţ
Olt

Prahova
Satu Mare
Sâlaj
Sibiu
Suceava
Teleorman
Timiş
Tulcea
Vaslui
Vâlcea
Vrancea

Transport

Wichtichste havens binne Braila, Constanta, Galati en Tulcea. Budapest hat twa fleanfjilden en hat it measte ynternasjonale loftferkear. De maksimum snelheid op de autodyk is 130 km/h.

Roemeenje hat (2006):
198.817 km ferhurde dyk.
11.385 km spoardyk.
1.731 km farwetter.

Ferneamde Roemenen

byldhouwer Constantin Brâncuşi

	Regio's fan Roemeenje
Alba - Arad - Argeş - Bacău - Bihor - Bistriţa-Năsăud - Botoşani - Braşov - Brăila - Buzău - Caraş-Severin - Călăraşi - Cluj - Constanţa - Covasna - Dâmboviţa - Dolj - Galaţi - Giurgiu - Gorj - Harghita - Hunedoara - Ialomiţa - Iaşi - Ilfov - Maramureş - Mehedinţi - Mureş - Neamţ - Olt - Prahova - Satu Mare - Sâlaj - Sibiu - Suceava - Teleorman - Timiş - Tulcea - Vaslui - Vâlcea - Vrancea
· ·

Jeropeeske Uny
Lidsteaten: Belgje • Bulgarije • Denemark • Dútslân • Eastenryk • Estlân • Finlân • Frankryk • Grikelân • Hongarije • Ierlân • Itaalje • Kroaasje • Letlân • Litouwen • Lúksemboarch • Malta • Nederlân • Poalen • Portegal • Roemeenje • Syprus • Sloveenje • Slowakije • Spanje • Sweden • Tsjechje
Ultraperifeare regio's: Frankryk: Frânsk-Guyana • Gûadelûp • Majot • Martinyk • Réunion • Sint-Marten Portegal: Azoaren • Madeara Spanje: Kanaryske Eilannen
Kandidaat-lidsteaten: Albaanje • Bosnje • Georgje • Moldaavje • Montenegro • Noard-Masedoanje • Oekraïne • Servje • Turkije
· ·