Sint-Antoniusbasilyk (Padua)

Ut Wikipedy
Sint-Antoniusbasilyk

Basilica di Sant'Antonio

bouwurk
lokaasje
lân Itaalje
regio Veneto
provinsje Padua
plak Padua
adres Piazza del Santo, 11, 35123 Padova PD
bysûnderheden
type bouwurk Tsjerke
boujier 1238
boustyl Romaanske, goatyske en byzantynske arsjitektuer
offisjele webside
Side fan de basilyk

De Pontifikale Basilyk fan Sint-Antonius fan Padua (Italjaansk: Basilica Pontificia di Sant'Antonio di Padova; lokaal stiet de tsjerke ek bekend as It Santo) is in roomske tsjerke yn Padua yn Itaalje. De oan Sint-Antonius wijde tsjerke draacht de earetitel basilica minor. De tsjerke is in beafeartstsjerke en is in drok besocht hillichdom. Minsken út de hiele wrâld komme dêr foar de reliken fan Antonius, dy't yn Padua stoarn is.

Skiednis[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

De bou begûn nei alle gedachten om 1232 hinne, noch mar in jier nei de dea fan Sint-Antonius.

Sint-Antonius woe graach yn de lytse Santa Maria Mater Domini-tsjerke begroeven wurde, in let 12e-iuwsk tsjerkegebou dat tichteby it kleaster lei dat er yn 1229 stifte hie. Nei't al gaueftich wûnders by syn tombe barden, gongen hiele kloften minsken nei de tsjerke, ynearsten út de omkriten, mar letter ek út de lannen boppe de Alpen. Under oanfjurring fan Padua en syn ynwenners sette it proses útein dat yn rap tempo liede ta de hillichferklearring fan Antonius troch paus Gregoarius IX op 30 maaie 1232 yn de katedraal fan Spoleto. Tagelyk begûn de bou fan in nije, grutte tsjerke op it plak fan de Santa Maria Mater Domini. Dy tsjerke waard yntegrearre yn de foar Antonius stifte nijbou en is tsjintwurdich bekend as de Cappella della Madonna Mora (Kapel fan de Swarte Madonna).

Fresko Krusiging (1376), Altichiero da Zevio yn de Cappella di san Felice (Kapel fan Sint-Feliks)

Yn 1310 wie de tsjerke foltôge, al hawwe dêrnei noch ferskillende feroarings plak fûn. Fral in brân en it as gefolch dêrfan ynstoarten fan in klokketoer yn 1394 joech dêrta oanlieding. In wichtige 15e-iuwske feroaring wie de tafoeging fan in koeromgong en de werynrjochting fan it koer mei de bou fan in doksaal. Tusken 1464 en 1467 wurke Pietro Lombardo, ien fan de meast foaroansteande arsjitekten út dy tiid, yn de basilyk en hy boude de renêssânsemonuminten Antonio Roselli (1464) en it grêfmonumint Jacopo Pavini (1467).

Padua wie yn 1509 it sintrum fan geweld yn de Kriich fan de Hillige Liga. De basilyk lei tichteby de fêsting en hie dêrom slim te lijen fan de bombardeminten fan it keizerlik en Frânske leger en it wikseljende front tusken de belegere Feneesjaanske toepen en dy fan de fijân.

Yn de 20e iuw waarden de troch de jierren hinne slim fertutearzge fresko's restaurearre.

Op 29 maaie 2012 rekke de basilyk skeind troch in swiere ierdskodding yn de regio Emilia-Romagna. Alhoewol't it epysk sintrum sa'n 100 kilometer fierder lei foel in oerflak fan 3 m² fan it troch Casanova oanbrochte stúkwurk nei ûnderen en ûnstiene der skuorren yn de koepels.[1]

Arsjitektuer[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Gevel

De ûnbidich grutte tsjerke fertsjintwurdiget net in suvere boustyl. Troch de iuwen hinne waard de tsjerke fergrutte neffens de doe jildende moade. De nije tsjerke wie ynearsten in ienskippich bouwurk, lykas dy fan Sint-Fransiskus yn Assisi mei in apsidaal koer, brede transepten en in tsjerkeskip fan twa fjouwerkante traveeën mei dêrboppe. It eksterieur is in mingeling fan romaanske, byzantynske en inkelde goatyske stylfoarmen: de bakstiennen gevel is romaansk, de steunbearen goatysk en de acht koepels byzantynsk en de slanke 68 meter hege twillingtuorren lykje hast minaretten. De apsis mei in ribferwulft, koeromgong en neffens Frânsk foarbyld in krâns fan kapellen is ek goatysk. Yn 1691 waard noch in barokke kapel tafoege troch Filippo Parodi, in learling fan Bernini .

De koepels dogge net allinne tinken oan de San Marco-basilyk yn Feneesje, mar ek oan de Frânske romaanske arsjitektuer yn de Périgord, dy't ek op byzantynske foarbylden werom grypte.

Foar iuwen waard it plein fan de basilyk brûkt as tsjerkhôf. Guon tombes binne bewarre bleaun, lykas dy fan de jurist Antonio Orsato, dy't yn 1497 ferstoar.

Yn de kleastergong fan it kapittelhûs steane de grêfmonuminten fan de professors fan de Universiteit fan Padua, ûnder oare dy fan Bonjacopo Sanvito en Raniero Arsendi.

Ynterieur[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Koer

De meast ferneamde keunstwurken fan de basilyk binne te finen yn it koer. It haadalter en it preesterkoer wurde ôffrede mei in kommunybank mei dêrop fjouwer brûnzen bylden fan Tiziano Aspetti (1594). De byldhouwer Donatello levere de brûnzen reliëfs (1448 en letter) dy't de romte behearskje en de krusifiks (1446) boppe it alter. De likernôch 30 oare bylden boppe en om it alter hinne binne it 19e-iuwske wurk Camillo Boito. Njonken it alter stiet in grutte brûnzen kandler (1515) fan Andrea Briosco.

Cappella delle reliquie

De reliken fan Sint-Antonius binne te finen yn de 17e-iuwske barokke "Kapel fan de Skat" (ek: Cappella delle reliquie, "Kapel fan de Reliken"). It is it meast eastlike diel fan de tsjerke en it hat in rûn grûnflak. Foar de bou fan de Kapel fan de Skat moast in oan Fransiskus wijde folle lytsere kapel út de twadde helte fan de 13e iuw wike. Nei de ôfbraak waard yn trije jier de bou fan de rûne kapel foltôge. Dêrnei duorre de dekoraasje fan de kapel noch ferskate jierren. De koepel op de kapel waard yn 1739 ferfongen troch de hjoeddeiske nei't dy drige yn te stoarten. De reliken ferhûzen pas yn 1745 fan de sakristy nei de nije kapel.

Yn de sintrale nis wurdt dêr de tonge fan Antonius yn in kostbere relykhâlder út 1436 bewarre. By de earste grêfiepening waard de tonge geef en net oantaaste oantroffen. It kin fan de hillige wurdt bewarre yn in relikwarium fan 1350. By it lêste wittenskiplik ûndersyk waarden de stimbannen fan de hillige weinommen en yn in modern relikwarium út 1981 byset. Yn in oare moderne relykhâlder (1982) wurde in bonke fan de foet, in stikje kin en wat lichemshier bewarre. Oare oantinkens oan Antonius binne syn habyt en de kist dêr't er yn lein hat. Yn in sulveren kist út 1437 wurdt in fragmint fan it Wiere Krús bewarre. Njonken reliken wurdt yn de meiïnoar trije nissen ek liturgysk reau lykas kelken, patenen, misboeken en eks-fotofoarwerpen útstald.

Capella di San Antonio

Tusken it koer en it noardlike dwersskip is de tagong te finen nei de oarspronklike Santa Maria Mater Domini, de hjoeddeiske Kapel fan de Swarte Madonna (Cappella della Madonna mora). It is de kapel dêr't Antonius neffens syn winsk ynearsten byset waard. Troch de Kapel fan de Swarte Madonna is tagong nei de Kapel fan de Sillige Luca (Capella del beato Luca). It alter datearret fan de 13e iuw. De fresko's yn de kapel stamme fan Giusto de' Menabuoi en binne yn 1382 oanbrocht. Yn de tombe lizze de oerbliuwsels fan de yn 1927 sillich ferklearre fransiskaanske muonts Luca Belludi.

Cappella del beato Luca

Tsjintwurdich rêst de hillige yn de oangrinzgjende Antoniuskapel (Capella di San Antonio), dy't fan de 16e iuw datearret en it noardlike dwersskip foarmet. Wylst in stil gebed útsprutsen wurdt, reitsje pylgers dêr de griene moarmeren plaat oan, dy't oer de tombe fan de hillige leit. It alter stiet op in ferheging en is it wurk fan Tiziano Aspetti (1607). De trije bylden fan Sint-Antonius (sintrum) en de fransikaanske biskoppen Sint-Bonaventura en Loadewyk fan Toulouse datearje fan 1593-1594. De muorren fan de kapel binne fersierd mei njoggen 16e-iuwske moarmeren reliëfs fan ferskate keunstners oer it libben en de wûnders fan Antonius.

Yn de tsjerke binne fierders in grut tal monumintale grêfmonuminten dy't fan de 15e oant 17e iuw datearje.

Kleaster[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Sint-Antonius bleau mar in pear moannen yn it kleaster fan de hjerst 1229 oant maaie 1230 fan it folgjende jier. Doe't der nei syn dea in begjin makke waard mei de bou fan de nije basilyk waard it kleaster fierder nei it suden ta op 'e nij boud. Ek yn de 14e iuw wiene der noch in grut tal ferbouwing en fergruttings, oant it kleaster yn de 15e iuw it hjoeddeiske oansjen krige. Súdlik fan de tsjerke grinzgje meiïnoar fjouwer krúsgongen, dy't yn de 15e iuw oanboud binne en dêr't in grut tal tombes en grêfmonuminten te sjen binne.

Kleastergong fan de Magnolia
  • De namme fan de "Kleastergong fan it Novisiaat" komt fan de novises, jonge manlju dy't er wennen oant se harren ûnthjitten ofleine. Yn dy kleastergong is it grêf fan de komponist Francesco Antonio Bonporti te finen.
  • De "Kleastergong fan de Magnolia" wurdt sa neamd fanwegen de monumintale en seldsume Magnolia grandiflora yn de binnenhôf. It hjoeddeiske oansjen fan de kleastergong datearret út 1433. De kleastergong wurdt ek wol nei it kapittel ferneamd, om't hjir in tagong nei de kapittelseal wie dêr't de muontsen byinoar kamen.
  • De "Kleastergong fan it Paradys" is 15e-iuwsk, mei in modern diel út 1963 neffens ûntwerp fan Danilo Negri. De namme is te tankjen oan de binnenhôf, dat eartiids in tsjerkhôf wie.
  • De "Kleastergong fan de Generaal" is yn 1436 boud yn let-goatyske styl neffens ûntwerp fan Cristoforo da Bolzano. De namme is ûntliend oan it feit dat dêr in appartemint wie fan de abt-generaal fan de oarder as er yn Padua wie.

Boarnen, noaten en referinsjes[boarne bewurkje]

Boarnen, noaten en/as referinsjes: