Joadske mienskip fan Snits

De synagoge fan Snits yn 1911.

De Joadske mienskip fan Snits wie de mienskip fan Joaden dy't foarhinne yn 'e Fryske stêd Snits wennen.

Skiednis

Yn 'e njoggentjinde iuw bestie der yn Snits in warbere Joadske mienskip, dy't út likernôch 135 persoanen bestie. Der wie in eigen joadske synagoge, de synagoge fan Snits, en in eigen begraafplak, it Alde Joadske Begraafplak yn 'e wyk Ljouwerterdyk. Fan 1897 ôf waard der ek begroeven op it Nije Joadske Begraafplak, dat diel útmakke fan it Algemiene Begraafplak. Oan it begjin fan 'e tweintichste iuw teach in diel fan 'e Joaden út Snits wei, foar it meastepart nei de grutte stêden yn 'e Rânestêd.

It Joadsk monumint yn Snits.

Yn 'e 1930-er jierren folge wer in beskieden oanwaaks fan 'e mienskip trochdat guon Joadske flechtlingen út Dútslân en Poalen har doe yn Snits nei wenjen setten. Yn 'e Twadde Wrâldoarloch wiene der ûnder de Dútske besetting fan Nederlân yn Snits 55 Joaden dy't oanmurken waarden foar deportaasje nei de ferneatigingskampen. Ynsafier bekend waarden 22 fan harren ek wurklik wier ôffierd nei de kampen, en fan dy groep oerlibbe mar ien persoan de oarloch. Mar mear as de helte fan 'e Snitser Joaden oerlibbe de oarloch troch ûnder te dûken of te flechtsjen.

Yn ferhâlding ta de sifers dy't jilde foar Nederlân as gehiel is dat in heech persintaazje, want fan alle Nederlânske Joaden oerlibbe mar in fjirdepart de oarloch. De Doperske Sosiëteit yn Snits spile in wichtige rol by it ûnderbringen fan benammen Joadske bern op ûnderdûkadressen. De húshâlding fan dûmny Willem Mesdag allinnich al wie yn dat ramt belutsen by it pleatsen santich bern, fan wa't de measten út Amsterdam wei mei de boat nei Snits ta smokkele waarden. Nei de ôfrin fan 'e oarloch ferfearen alle oerlibjende Snitser Joaden nei Hollân of emigrearren nei Israel. Sa kaam der in ein oan 'e Joadske mienskip fan Snits.

Oarlochsdeaden

De leden fan 'e Joadske mienskip fan Snits dy't omkamen yn 'e Holokaust, wiene:

adres	namme	berte	ferstjerren	âldens	berop	opmerkings
Grutte Tsjerkstrjitte 14	Samuel Zwart	Rotterdam, 21 july 1924	Auschwitz, 28 febrewaris 1943	18 jier	winkelbetsjinde
Heechein 1	Roosje Pino	Snits, 16 april 1884	Sobibor, 16 april 1943	59 jier	bakker	âldere suster fan Lina Pino
	Lina Pino	Snits, 20 april 1890	Sobibor, 23 april 1943	53 jier	bakker	jongere suster fan Roosje Pino
Koarte Feemerkstrjitte 6	Jakob Pino	Snits, 23 jannewaris 1900	Auschwitz, 30 jannewaris 1943	43 jier	kafeehâlder	man fan Erna Pino-Adler
	Erna Pino-Adler	Hintersteinau (Dútslân), 18 febrewaris 1905	Auschwitz, 22 oktober 1942	37 jier	húsfrou	frou fan Jakob Pino
	Mechgelien Pino	Snits, 12 juny 1931	Auschwitz, 22 oktober 1942	11 jier	n.f.t.	dochter fan Jakob en Erna Pino
Krusebruorrestrjitte 47	Eduard Pino	Snits, 24 juny 1890	Sobibor, 13 maart 1943	52 jier	ûnbekend	man fan Berta Pino-Sichel
	Berta Pino-Sichel	Fulda (Dútslân), 19 desimber 1893	Sobibor, 13 maart 1943	49 jier	húsfrou	frou fan Eduard Pino
	Margot Pino	Fulda (Dútslân), 19 septimber 1920	Auschwitz, 3 septimber 1943	22 jier	hierknipster	dochter fan Eduard en Berta Pino; naam yn Amsterdam diel oan it ferset
Ljouwerterkade 21	Emma Martina Turksma-    Van der Hove	Wynskoat, 21 augustus 1889	Auschwitz, 23 novimber 1942	53 jier	húsfrou
Looxmagrêft 8	Levie Nathan Velleman	Snits, 4 maart 1862	Auschwitz, 19 novimber 1942	80 jier	keapman
	Beeltje Ekstein-Godschalk	Roan, 22 desimber 1867	Auschwitz, 19 novimber 1942	65 jier	húshâldster
Parallelwei 21	Max Kuyt	Snits, 17 augustus 1895	Auschwitz, 30 septimber 1942	47 jier	keapman
	Ella Lebenstein	Epe (Dútslân), 28 maart 1907	Auschwitz, 23 novimber 1942	35 jier	húshâldster
Prinsesse Julianapark 17	Lion van Gelder	Harns, 18 maart 1889	Auschwitz, 19 novimber 1942	53 jier	merkkeapman	man fan Carolina van Gelder-Bilderbeek
	Carolina van Gelder-Bilderbeek	Swol, 6 july 1890	Auschwitz, 19 novimber 1942	52 jier	húsfrou	frou fan Lion van Gelder
	Moritz Rothschild	Dörzlach (Dútslân), 3 april 1883	Auschwitz, 23 novimber 1942	59 jier	ûnbekend	man fan Berta Rothschild-Golomb
	Berta Rothschild-Golomb	Tarnow (Poalen), 13 oktober 1891	Auschwitz, 23 novimber 1942	51 jier	húsfrou	frou fan Moritz Rothschild
Súpmerk 15	Rozet IJzerman	Amsterdam, 26 septimber 1926	Midden-Jeropa, 30 juny 1944	17 jier	n.f.t.	ûnderdûkt by de fam. Lever
Twadde Easterkade 9	Philip Rodrigues	Amsterdam, 14 maaie 1902	Auschwitz, 10 novimber 1942	40 jier	fertsjintwurdiger
Waling Dykstrastrjitte 53	Esther van der Vliet-Gudema	Alde Pekela, 14 april 1901	Auschwitz, 23 novimber 1942	41 jier	húsfrou

Sjoch ek

• Joadske mienskip fan Frjentsjer
• Joadske mienskip fan De Gordyk
• Joadske mienskip fan Harns en Skylge

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Dijkstra, Tsjomme, Sporen van Joodse Snekers, yn: de Ljouwerter Krante, 3 maaie 2018, s. 36-37.