Nêstbliuwer en nêstflechter

Nêstbliuwer en nêstflechter binne termen dy't yn 'e biology brûkt wurde om ûnderskie te meitsjen op it mêd fan 'e âldersoarch dêr't jongen fan ûnderskate bistesoarten ferlet fan hawwe. Nêstbliuwers binne by de berte noch net botte fier ûntwikkele, en moatte noch langere tiid yn it nêst of de hoale trochbringe, wêrby't se yngeande fersoarging troch de âlden nedich binne, benammen op it mêd fan it waarm hâlden en fuorjen. Nêstflechters, oan 'e oare kant, binne by de berte troch in langere draachtiid of briedtiid al safierhinne ûntwikkele dat se binnen relatyf koarte tiid har berteplak ferlitte kinne om ûnder tafersjoch fan 'e âlden op eigen manneboet har kostje byinoar te skarreljen.

Fûgels

It ferskil tusken nêstbliuwers en nêstflechters is it dúdlikst by fûgels, en wurdt dan almeast ek brûkt yn de kontekst fan 'e ornitology. De termen kinne lykwols ek foar oare bisten brûkt wurde, lykas reptilen en sûchdieren. By fûgels hearre in protte grûnbrieders, lykas de hin, de fazant, de wylde ein, de ljip en de skries, ta de nêstflechters. Om't sokke fûgels har nêst op 'e grûn meitsje, dêr't se tige kwetsber binne foar predaasje, hawwe dy der it frij net ta om nei it útkommen fan 'e aaien noch lang op itselde plak om te hingjen. Piken fan fûgels dy't yn beammen of op oare plakken in ein boppe de grûn nestelje (op rotsrichels, yn gebouwen, ensfh.), dêr't se relatyf feilich binne foar rôfdieren, binne just faak nêstbliuwers. Dêrby kin men tinke oan lytse sjongfûgels lykas de lyster, it readboarstke en it swartkopke, mar ek oan de earrebarre en oan rôffûgels lykas de keningsearn, de oehoe en de wikel.

Nêstbliuwers komme by fûgels oer it algemien keal en blyn te wrâld en binne foar har oerlibjen folslein ôfhinklik fan 'e âlden, wylst nêstflechters by de berte sjen kinne en al in laach dûns hawwe dy't har sawol waarm hâldt as kamûflearret. Ek kinne se suver daliks al rinne, wêrby't se nei alles pikke dat se foar de snaffel krije om út te finen oft it ytber is. Nêstflechters bliuwe, nei't se út it aai krûpt binne, inkeld langernôch yn it nêst om har dûns drûgje te litten. Dêrnei geane se der yn it selskip fan harren bruorren en susters en ien of beide âlderfûgels op út.

Dêrby moat oantekene wurde dat se noch wol in beskate begelieding fan 'e âlderfûgel(s) nedich hawwe, mar folle minder as nêstbliuwers. By einfûgels en oare goeseftigen en by steltrinners moatte de (nêstflechtsjende) piken benammen waarmholden en bewekke wurde. Se bliuwe deunby mem en sykje beskerming ûnder har wjukken as dat nedich is. By guon hineftigen, lykas de fazant, liedt de mem har piken nei it fretten ta en lit dat harren sjen. By hjerringsliners en strânljippen wurde de piken, hoewol't se frijwol daliks it nêst ferlitte, dêrnei dochs noch in skoftke troch de âlden fuorre. Der bestiet gjin absolute grins tusken nêstbliuwers en nêstflechters, mar in breed oergongsgebiet. Fûgelsoarten út dat tuskengebiet wurde semy-nêstflechters neamd. Dêrfan komme de piken mei in dûnslaach en iepen eagen út it aai, mar bliuwe dêrnei dochs noch in skoftke yn it nêst, dêr't se troch de âlden fuorre wurde. Foarbylden fan sokke semy-nêstflechters binne seefûgels en guon raleftigen, lykas de merkel en it reidhintsje.

Oare bisten

Fan oare bisten as fûgels kin sein wurde dat reptilen dúdlik nêstflechters binne, mei't dy harsels rêde kinne sadree't se út it aai komme. Evenhoevigen en ûnevenhoevigen binne ek nêstflechters, mei't dy koart nei de berte al stean en efter de mem oan rinne kinne. Fierders binne hazzen nêstflechters, wylst de nau besibbe kninen krekt nêstbliuwers binne. Mank de kjifdieren binne bgl. kavia's en hamsters nêstflechters, wylst mûzen en rotten nêstbliuwers binne. Minsken binne nêstbliuwers by útstek, mei't in minskepoppe fuort nei de berte suver hielendal neat kin.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.