Formule 1
De Formule 1 wurdt ornaris sjoen as de heechste klasse yn 'e autosport. De koepelorganisaasje Fédération Internationale de l'Automobile (FIA) is ferantwurdlik foar de organisaasje. Om dielnimme te meien moatte de auto's foldwaan oan 'e betingsten dy't troch de FIA steld binne. Dy auto's dogge alle jierren op sa'n 20 ferskillende sirkwys oan de Formule 1 mei.
Beskriuwing
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It Formule 1-seizoen bestiet út sa'n tweintich ferskillende races. Sa'n race wurdt ek wol "Grutte Priis" (yn it Frânsk Grand Prix) neamd. De measte race's wurde hâlden op racesirkwys en stedssirkwys (Monako). Mei de resultaten fan de race's wurde alle jierren twa wrâldkampioenen bepaalt: ien kampioenstitel foar kûreurs en ien kampioenstitel foar konstrukteurs. Europa is it tradisjonele sintrum fan de Formule 1 en suver alle teams binne fan Europeeske oarsprong. Tsjintwurdich wurdt sa likernôch de helte fan alle races yn Europa hâlden, rûchwei de oare helte fynt op oare kontintinten plak.
Skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De Formule 1 hat syn woartels yn 'e "Grand Prix Racing" fan de jierren tweintich en tritich fan de tweintichste iuw. De "formule" yn de namme ferwiist nei de regleminten fan 'e organisaasje dêr’t alle dielnimmers en auto’s oan foldwaan moatte. Fuort nei de ein fan de Twadde Wrâldkriich waard yn 1946 ta oprjochting fan de nije formule 1-klasse besletten. Der waarden yn dat jier al in stikmannich races hâlden, mar de World Drivers' Championsship waard pas yn 1947 offisjeel. De earste kampioenskipsrace waard holden op Silverstone yn Grut-Brittanje yn 1950. It kampioenskip foar konstrukteurs waard yn 1959 taheakke. yn de jierren sechstich en santich bestienen der yn Grut-Brittanje en Súd-Afrika nasjonale kampioenskippen. Oant en mei de jierren tachtich fan de tweintichste iuw waarden ek races bûten it offisjele kampioenskip om holden. Dat fenomeen ferdwûn yn 1983.
Grutte Priis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]In Grutte Priis yn de Formule 1 beslacht in folslein wykein en begjint mei trije trainingen: Twa op de freed en ien op de sneontemoarn. By de earste training op freed mei eventueel in tredde kûreur efter it stjoer fan ien fan de twa auto’s fan in team dielnimme. Op de sneontemiddei folget in kwalifikaasje dêr’t de startfolchoarder foar de race op snein fêststeld wurdt.
Kwalifikaasje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De kwalifikaasje is yn 'e rin fan de jierren in oantal kearen feroare. Hjirûnder wurdt it kwalifikaasjesysteem fan seizoen 2021 beskreaun.
Der wurdt by de kwalifikaasje wurke mei in ôffalsysteem. Der binne trije kwalifikaasjerûnden: Q1, Q2 en Q3. De Q is in Ingelske ôfkoarting foar "qualification":
- Q1: Yn de earste kwalifikaasje meie tweintich auto's achtjin minuten de baan op. Oan 'e ein falle de fiif stadichste auto’s ôf. Dy auto’s sille op basis fan harren fluchste tiid de lêste fiif startplakken op snein ynnimme.
- Q2: Yn de twadde kwalifikaasje meie de oerbleaune fyftjin auto’s fyftjin minuten de baan op. Ek oan 'e ein fan dy kwalifikaasje falle de fiif stadichste auto’s ôf (lykas by de earste kwalifikaasjerûnde).
- Q3: Yn de tredde kwalifikaasje geane de tsien fluchste kûreurs tolve minuten de baan op om op basis fan tiid te bepalen wa’t fan it earste startplak ôf starte mei.
De tsien kûreurs dy’t Q3 helle ha, moatte de sneins yn de race starte op it type bannen dat se brûkt hawwe yn de twadde kwalifikaasje. De oare tsien kûreurs meie sels bepale op hokker type bannen se de race starte.
De race
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Foar't de race begjint meie de kûreurs earst in rûntsje waarmride. Dêrnei wurde se foar de startline opsteld yn 'e folchoarder dy't by de kwalifikaasje bepaalt is.
It startsinjaal boppe it sirkwy wurdt jûn troch ljochtsysteem, wannear't alle lampen út binne mei de auto's starte. De ôfstân fan in Grutte Priis is gelyk oan it lytste oantal rûntsjes dy't mei-inoar in minimale ôfstân fan 305 kilomter beslaan. In Grutte Priis mei lykwols net langer duorje as twa oeren. In formule 1-race duorret yn trochsneed sa’n 90 minuten. By de race mei in kûreur ien as meardere kearen fan de baan ôf om bannen te wikseljen of de auto reparearje te litten.
Formule 1-auto's
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]In Formule 1-auto is een iepen, ienpersoans-auto mei iepen lizzende tsjillen. Oan 'e foar en efterkant fan de auto binne saneamde wjukken befêstige. De hurde regels foar de auto's binne opsteld mei de bedoeling om it oantal ûngemakken en slimme ferwûningen te beheinen en om lytsere teams likense kânsen te jaan om te winnen.
-
Alfa-Romeo fan Juan Manuel Fangio (1951) -
Mercedes W 196 (1954) -
Porsche Typ 804 (1962) -
Lotus 63 4WD (1969) -
McLaren T.A.G. Porsche Turbo (1985) -
Williams (1996) -
Minardi (2005) -
Ferrari (2005) -
Red Bull(2013)
.jpg)
_in_practice_at_USGP_2005.jpg){kind=small}
_Day_1-2.jpg)
Formule 1-wrâldkampioenen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
.svg){kind=small}
1 Leeftyd fan 'e respektyflike kûreur per jier; Oft de jierdei foar, tidens of nei it seizoen plakfûn, wurdt hjir net rekken mei hâlden.
2 It oantal punten komt oerien mei de punten skoard foar it WK, net de punten dy't werklik helle binne; foar 1990 wienen der resultaten dy’t skrast wurde koenen.
3 It wrâldkampioenskip auto's waard holden yn 'e jierren 1952 en 1953 neffens de Formule 2 regeljouwing (ûnder oaren mei in signifikant lytsere motor).
4 postúm
-
Juan Manuel Fangio 1952 -
Jackie Stewart (rjochts), 1973 -
Alain Prost -
Ayrton Senna -
Michael Schumacher (2005) -
Sebastian Vettel (2010) -
Lewis Hamilton (2017)
.jpg)
-1.jpg)
.jpg)
Konstrukteurs Wrâldkampioenskip
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Plak | Konstrukteur | Lân | Titels | Jier |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ferrari |  Itaalje
|
16 | 1961 1964 1975–1977 1979 1982 1983 1999–2004 2007 2008 |
| 2 | Williams | .svg){kind=small} Grut-Brittanje
|
9 | 1980 1981 1986 1987 1992–1994 1996 1997 |
| 3 | McLaren | Grut-Brittanje
|
8 | 1974 1984 1985 1988–1991 1998 |
| Mercedes |  Dútslân
|
2014–2021 | ||
| 4 | Lotus | Grut-Brittanje
|
7 | 1963 1965 1968 1970 1972 1973 1978 |
| Red Bull Racing |  Eastenryk
|
2010–2013 2021–2023 | ||
| 7 | Cooper | Grut-Brittanje
|
2 | 1959 1960 |
| Brabham | 1966 1967 | |||
| Renault |  Frankryk
|
2005 2006 | ||
| 10 | Vanwall | Grut-Brittanje
|
1 | 1958 |
| B.R.M. | 1962 | |||
| Matra | Frankryk
|
1969 | ||
| Tyrrell | Grut-Brittanje
|
1971 | ||
| Benetton | 1995 | |||
| Brawn | 2009 |
Sjoch ek
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Keppeling om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Commons: Formule 1 – foto, fideo en harktriemmen- Offisjeel webstee Ingelsk