De Reis fan Sint Brandaan: ferskil tusken ferzjes
L plaatsje |
ynfoboks |
||
| Rigel 1: | Rigel 1: | ||
{{Literatuer |
|||
[[Ofbyld:Saint brendan german manuscript.jpg|thumb|right|230px|Sint Brandaan en de walfisk yn in 15de-ieusk manuskript.]] |
|||
| ôfbylding = Saint brendan german manuscript.jpg |
|||
| ôfbyldingstekst = |
|||
| ôfbyldingsbreedte = 200px |
|||
| titel = ''De Reis fan Sint Brandaan'' |
|||
| oarspr. titel = ''Van Sente Brandaan'' |
|||
| auteur = anonimus |
|||
| taal = [[Midnederlânsk]] |
|||
| foarm = [[poëzij]] |
|||
| sjenre = [[epos]] |
|||
| skreaun = [[12e ieu|12e]] en [[13e ieu]] |
|||
| 1e publikaasje = |
|||
| 1e opfiering = |
|||
| oarspr. útjouwer = |
|||
| rige = |
|||
| foarich diel = |
|||
| folgjend diel = |
|||
| bondel = |
|||
| prizen = |
|||
| ISBN = |
|||
| Fryske titel = ''De Reis fan Sint Brandaan'' |
|||
| publikaasje = [[2012]], [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] |
|||
| útjouwer = [[Utjouwerij Elikser]] |
|||
| oersetter = [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]] |
|||
| prizen oers. = |
|||
| ISBN oers. = 978-9 08 95 44 254 |
|||
}} |
|||
'''''De Reis fan Sint Brandaan''''', yn it oarspronklike [[Midnederlânsk]]: '''''Van Sente Brandane''''' of '''''De Reis van Sint Brandaen''''', is in [[gedicht]] dêr't in stikmannich anonime skriuwers út 'e tolfde en trettjinde ieu efterinoar oan wurke hawwe, oer de [[leginde|legindaryske]] seereis fan 'e [[Ierlân (eilân)|Ierske]] tsjerkfaar en [[hillige]] [[Brandaan fan Clonfert|Brendan (of Brandaan) fan Clonfert]] (±[[484]]-±[[577]]), deselde nei wa't û.m. de [[Brandaris]], op [[Skylge]], neamd is. De [[Frysk]]e oersetting fan [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]] waard yn [[2012]] útjûn as ûnderdiel fan 'e bondel ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld''. |
'''''De Reis fan Sint Brandaan''''', yn it oarspronklike [[Midnederlânsk]]: '''''Van Sente Brandane''''' of '''''De Reis van Sint Brandaen''''', is in [[gedicht]] dêr't in stikmannich anonime skriuwers út 'e tolfde en trettjinde ieu efterinoar oan wurke hawwe, oer de [[leginde|legindaryske]] seereis fan 'e [[Ierlân (eilân)|Ierske]] tsjerkfaar en [[hillige]] [[Brandaan fan Clonfert|Brendan (of Brandaan) fan Clonfert]] (±[[484]]-±[[577]]), deselde nei wa't û.m. de [[Brandaris]], op [[Skylge]], neamd is. De [[Frysk]]e oersetting fan [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]] waard yn [[2012]] útjûn as ûnderdiel fan 'e bondel ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld''. |
||
==Eftergrûn== |
==Eftergrûn== |
||
''Van Sente Brandane'', ek wol bekend as ''De Reis van Sint Brandaen'', is in Midnederlânsk ferhaal yn berime foarm, mei 2.288 fersregels, dat syn oarsprong fûn yn it tolfde-ieuske [[Rynlân]], yn in gebiet dat no ûnderdiel fan [[Dútslân]] útmakket, mar dêr't doe in [[taal]] (of eins in groep [[dialekt]]en) sprutsen waard dy't tichter by it [[Nederlânsk]] stie as by it [[Heechdútsk]]. It is oerlevere wurden yn twa hânskriften, it Comburchske hânskrift en it Hulthemske hânskrift. It Comburchske hânskrift tanket syn namme oan it eardere Súddútske ''Ritterstift'' Comburg am Kocher, dêr't tsjintwurdich de ''Württembergische Landesbibliothek'' fêstige is en dat no ûnderdiel foarmet fan 'e stêd [[Stuttgart]]. |
''Van Sente Brandane'', ek wol bekend as ''De Reis van Sint Brandaen'', is in Midnederlânsk ferhaal yn berime foarm, mei 2.288 fersregels, dat syn oarsprong fûn yn it tolfde-ieuske [[Rynlân]], yn in gebiet dat no ûnderdiel fan [[Dútslân]] útmakket, mar dêr't doe in [[taal]] (of eins in groep [[dialekt]]en) sprutsen waard dy't tichter by it [[Nederlânsk]] stie as by it [[Heechdútsk]]. It is oerlevere wurden yn twa hânskriften, it Comburchske hânskrift en it Hulthemske hânskrift. It Comburchske hânskrift tanket syn namme oan it eardere Súddútske ''Ritterstift'' Comburg am Kocher, dêr't tsjintwurdich de ''Württembergische Landesbibliothek'' fêstige is en dat no ûnderdiel foarmet fan 'e stêd [[Stuttgart]]. |
||
Dit manuskript moat tusken [[1350]] en [[1410]] skreaun wêze troch teminsten sân ûnderskate skriuwers, en omfettet net inkeld ''Van Sente Brandane'', mar teffens seis oare dicht- en [[proaza]]wurken, mei dêrûnder ''[[Van den Vos Reynaerde]]''. It Hulthemske hânskrift is neamd nei in eardere eigner derfan, de [[Gint|Gintske]] boekeman Karel van Hulthem ([[1764]]-[[1832]]), dy't it yn [[1811]] op 'e kop tikke op in feiling fan 'e besittings fan in [[Brussel|Brusselske]] [[notaris]]. Nei syn dea kaam it yn [[1838]] yn 'e hannen fan 'e ''Koninklijke Bibliotheek'' te Brussel. It Hulthemske hânskrift is om [[1410]] hinne kopiëarre fan in earder, nei't men oannimt, tolfde-ieusk orizjineel. It befettet allinne mar ''Van Sente Brandane'', mar trije siden derfan binne weiwurden of sa slim skansearre dat se ûnlêsber binne. |
|||
[[Ofbyld:Elikser-Sint Brandaan yn Fjouwerfâld.jpg|thumb|left|200px|''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'', de [[Frysk]]e oersetting fan fjouwer [[Midsieuwen|Midsieuske]] teksten oangeande [[Sint Brandaan]].]] |
[[Ofbyld:Elikser-Sint Brandaan yn Fjouwerfâld.jpg|thumb|left|200px|''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'', de [[Frysk]]e oersetting fan fjouwer [[Midsieuwen|Midsieuske]] teksten oangeande [[Sint Brandaan]], wêrûnder ''De Reis fan Sint Brandaan''.]] |
||
Oarspronklik wie de [[leginde]] oer de reis fan Sint Brandaan, sa't dat optekene wie yn it [[Latyn]]ske proazaferhaal de ''[[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]]'', bedoeld foar kleasterlingen, dy't de reis opfetsje koene as byldspraak foar de drege geastlike ûntjouwing dy't fan har ferwachte waard. Mei de berymde ferzje yn 'e folkstaal krige it ferhaal yn 'e tolfde ieu in nij doel, nammentlik om by in breder publyk ûntsach te wekjen foar de skepping fan [[God]] en dúdlik te meitsjen dat sels foar de slimste sûnders ferjouwing noch altiten mooglik is. Nei de [[Reformaasje]], ta ein beslút, tsjinne it fral om oan te tsjutten hoe goederleausk oft "dy roomske papen" wol net wiene. |
Oarspronklik wie de [[leginde]] oer de reis fan Sint Brandaan, sa't dat optekene wie yn it [[Latyn]]ske proazaferhaal de ''[[Navigatio Sancti Brendani Abbatis]]'', bedoeld foar kleasterlingen, dy't de reis opfetsje koene as byldspraak foar de drege geastlike ûntjouwing dy't fan har ferwachte waard. Mei de berymde ferzje yn 'e folkstaal krige it ferhaal yn 'e tolfde ieu in nij doel, nammentlik om by in breder publyk ûntsach te wekjen foar de skepping fan [[God]] en dúdlik te meitsjen dat sels foar de slimste sûnders ferjouwing noch altiten mooglik is. Nei de [[Reformaasje]], ta ein beslút, tsjinne it fral om oan te tsjutten hoe goederleausk oft "dy roomske papen" wol net wiene. |
||
| Rigel 14: | Rigel 42: | ||
De Fryske oersetting fan ''Van Sente Brandane'' ferskynde yn 2012 ûnder de titel ''De Reis fan Sint Brandaan'', as ûnderdiel fan 'e bondel ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'' (yn 'e mande mei ''[[It Libben fan de Hillige Abt en Bychtfaar Brendan]]'', ''[[It Gebed fan Sint Brendan]]'' en ''[[De Seereis fan de Hillige Abt Brendan]]'',) by [[Utjouwerij Elikser]] te [[Ljouwert]]. De Fryske fertaling wie fan 'e hân fan [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]], dy't him dêrby basearre op 'e útjefte fan ''Van Sente Brandane'' fan Maartje Draak, út [[1949]]. |
De Fryske oersetting fan ''Van Sente Brandane'' ferskynde yn 2012 ûnder de titel ''De Reis fan Sint Brandaan'', as ûnderdiel fan 'e bondel ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'' (yn 'e mande mei ''[[It Libben fan de Hillige Abt en Bychtfaar Brendan]]'', ''[[It Gebed fan Sint Brendan]]'' en ''[[De Seereis fan de Hillige Abt Brendan]]'',) by [[Utjouwerij Elikser]] te [[Ljouwert]]. De Fryske fertaling wie fan 'e hân fan [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]], dy't him dêrby basearre op 'e útjefte fan ''Van Sente Brandane'' fan Maartje Draak, út [[1949]]. |
||
{{DEFAULTSORT:Reis fan Sint Brandaan, De}} |
|||
[[Kategory: |
[[Kategory:Sint Brandaan]] |
||
[[Kategory: |
[[Kategory:Kristlike literatuer]] |
||
[[Kategory: |
[[Kategory:Midsieuske literatuer]] |
||
[[Kategory: |
[[Kategory:Midnederlânske literatuer]] |
||
[[Kategory:Poëzy]] |
|||
[[Kategory:Epos]] |
|||
[[Kategory:Fryske oersetting]] |
|||
{{boarnen|boarnefernijing= |
{{boarnen|boarnefernijing= |
||
* ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'', Ljouwert, 2012 (Utjouwerij Elikser), ISBN 978-9 08 95 44 254. |
* {{Aut|Anonimus}}, ''Sint Brandaan yn Fjouwerfâld'', Ljouwert, 2012 (Utjouwerij Elikser), ISBN 978-9 08 95 44 254. |
||
}} |
}} |
||
[[nl:Brandaan van Clonfert#De Reis van Sint-Brandaan]] |
|||
De ferzje fan 26 apr 2015 om 18.42
| De Reis fan Sint Brandaan | ||
| ||
| algemiene gegevens | ||
| oarspr. titel | Van Sente Brandaan | |
| auteur | anonimus | |
| taal | Midnederlânsk | |
| foarm | poëzij | |
| sjenre | epos | |
| skreaun | 12e en 13e ieu | |
| oersetting nei it Frysk | ||
| Fryske titel | De Reis fan Sint Brandaan | |
| publikaasje | 2012, Ljouwert | |
| útjouwer | Utjouwerij Elikser | |
| oersetter | Klaas Bruinsma | |
| ISBN oers. | 978-9 08 95 44 254 | |
De Reis fan Sint Brandaan, yn it oarspronklike Midnederlânsk: Van Sente Brandane of De Reis van Sint Brandaen, is in gedicht dêr't in stikmannich anonime skriuwers út 'e tolfde en trettjinde ieu efterinoar oan wurke hawwe, oer de legindaryske seereis fan 'e Ierske tsjerkfaar en hillige Brendan (of Brandaan) fan Clonfert (±484-±577), deselde nei wa't û.m. de Brandaris, op Skylge, neamd is. De Fryske oersetting fan Klaas Bruinsma waard yn 2012 útjûn as ûnderdiel fan 'e bondel Sint Brandaan yn Fjouwerfâld.
Eftergrûn
Van Sente Brandane, ek wol bekend as De Reis van Sint Brandaen, is in Midnederlânsk ferhaal yn berime foarm, mei 2.288 fersregels, dat syn oarsprong fûn yn it tolfde-ieuske Rynlân, yn in gebiet dat no ûnderdiel fan Dútslân útmakket, mar dêr't doe in taal (of eins in groep dialekten) sprutsen waard dy't tichter by it Nederlânsk stie as by it Heechdútsk. It is oerlevere wurden yn twa hânskriften, it Comburchske hânskrift en it Hulthemske hânskrift. It Comburchske hânskrift tanket syn namme oan it eardere Súddútske Ritterstift Comburg am Kocher, dêr't tsjintwurdich de Württembergische Landesbibliothek fêstige is en dat no ûnderdiel foarmet fan 'e stêd Stuttgart.
Dit manuskript moat tusken 1350 en 1410 skreaun wêze troch teminsten sân ûnderskate skriuwers, en omfettet net inkeld Van Sente Brandane, mar teffens seis oare dicht- en proazawurken, mei dêrûnder Van den Vos Reynaerde. It Hulthemske hânskrift is neamd nei in eardere eigner derfan, de Gintske boekeman Karel van Hulthem (1764-1832), dy't it yn 1811 op 'e kop tikke op in feiling fan 'e besittings fan in Brusselske notaris. Nei syn dea kaam it yn 1838 yn 'e hannen fan 'e Koninklijke Bibliotheek te Brussel. It Hulthemske hânskrift is om 1410 hinne kopiëarre fan in earder, nei't men oannimt, tolfde-ieusk orizjineel. It befettet allinne mar Van Sente Brandane, mar trije siden derfan binne weiwurden of sa slim skansearre dat se ûnlêsber binne.
Oarspronklik wie de leginde oer de reis fan Sint Brandaan, sa't dat optekene wie yn it Latynske proazaferhaal de Navigatio Sancti Brendani Abbatis, bedoeld foar kleasterlingen, dy't de reis opfetsje koene as byldspraak foar de drege geastlike ûntjouwing dy't fan har ferwachte waard. Mei de berymde ferzje yn 'e folkstaal krige it ferhaal yn 'e tolfde ieu in nij doel, nammentlik om by in breder publyk ûntsach te wekjen foar de skepping fan God en dúdlik te meitsjen dat sels foar de slimste sûnders ferjouwing noch altiten mooglik is. Nei de Reformaasje, ta ein beslút, tsjinne it fral om oan te tsjutten hoe goederleausk oft "dy roomske papen" wol net wiene.
Ynhâld
Brandaan, dy't abt is fan in withoegrut Iersk kleaster, lêst yn in âld boek alderlei dingen dy't him net oan wolle: in oare wrâld ûnder dizze, twa paradizen, mearderlei himels, in bosk dat in fisk op 'e rêch groeit, ensfh. Lulk en wrokkerich ferbaarnt er it leageneftige boek, mar dan ferskynt him in ingel, dy't him hjit hy sil in seereis ûndernimme om sels út te finen wat wier is en wat net. Dêrop doarmet Brandaan mei syn selskipslju njoggen jier lang oer de oseaan, wylst se fan it iene aventoer yn it oare belânje en har ûnderwilens besauwe oer de nuvere dingen dy't se sjogge en ûnderfine. De nuodlike reis bringt harren by in fisk dy't in eilân op 'e rêch draacht, in ierdsk paradys, de ferrieder Judas dy't altemets eefkes lins kriget fan syn straf yn 'e hel, en gean sa mar troch. It wurdt Brandaan dan dúdlik dat de skepping net te befiemjen is en dat Gods genede grutter is as dat er ea tocht hawwe koe. Nei njoggen jier blykt it lochboek dêr't er syn eksploaten yn optekenet fol te wêzen, dat dan keart er mei skip en bemanning werom nei Ierlân. As er wer feilich thús rekke is, draacht er it boek op oan God en stjert gaueftich dêrnei. Syn siel wurdt ophelle troch de aartsingel Michael, wat in bûtenwenstich grutte eare is.
Fryske oersetting
De Fryske oersetting fan Van Sente Brandane ferskynde yn 2012 ûnder de titel De Reis fan Sint Brandaan, as ûnderdiel fan 'e bondel Sint Brandaan yn Fjouwerfâld (yn 'e mande mei It Libben fan de Hillige Abt en Bychtfaar Brendan, It Gebed fan Sint Brendan en De Seereis fan de Hillige Abt Brendan,) by Utjouwerij Elikser te Ljouwert. De Fryske fertaling wie fan 'e hân fan Klaas Bruinsma, dy't him dêrby basearre op 'e útjefte fan Van Sente Brandane fan Maartje Draak, út 1949.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|