Max Blokzijl

Marius Hugh Louis Wilhelm (Max) Blokzijl (Ljouwert, 20 desimber 1884 – De Haach, 16 maart 1946) wie in Nederlânske sjonger en sjoernalist. Yn de Twadde Wrâldkriich wie er in bekend kollaborateur. Nei de befrijing waard er feroardiele ta de dea en wie er de earste kollaborateur dy't fusillearre waard.

Libbensrin

Blokzijl tsjinne yn de Earste Wrâldkriich yn it Nederlânske leger. Hy waard oplaat ta sjoernalist en waard korrespondint yn Berlyn. Nei Hitler syn machtsoername rekke er om 1935 hinne betsjoene fan it nasjonaalsosjalisme. Fan 1918 oant 1940 arbeide er foar de Dútske parse en wie ek foarsitter fan Niederländischer Bund in Deutschland. Yn it liberale Algemeen Handelsblad koe er syn politike oertsjûging net kwyt. Fan 1938 skreau er dêrom anonym ek foar it tydskrift De Waag. Hy waard lid fan de Nasjonaal-Sosjalistyske Beweging (NSB) fan Anton Mussert, mar hold dat geheim (stamboeknûmer 56809).

Nei de bsetting kaam Blokzijl iepentlik foar syn nasjonaalsosjalistyske ideeën út. Fan febrewaris 1941 ôf hold er wykliks in radiopraatsje foar de Nederlandsche Omroep. As haad fan de ôfdieling parse fan it nasjonaalsosjalistyske Departemint fan Folksfoarljochting en Keunsten wurke er oan de nazifisearring fan de Nederlânske parse.

Sjongkarriêre

Tegearre mei de sjoernalist Jean-Louis Pisuisse reizge er yn 1907, út koartswiligens, ferklaaid as Italjaanske strjitmuzikant, troch Nederlân. Hja skreaunen in boekje oer harren ûnderfinings: Avonturen als straatmuzikant. It boekje ferkocht tige dat hja koenen harren sjongkarriêre fierder útbouwe. Hja reizgen fan 1908 oant 1913 troch Jeropa, Nederlânsk-Ynje, Sina, Japan, Sibearje en Ruslân. Hja betochten de namme libbensliet foar harren op it Frânske chanson ynspirearre repertwaar.

Proses en eksekúsje

Nei de kriich waard de ferneamde Blokzijl tige hastich foar de rjochter brocht. Hy waard mar fan ien ding beskuldige: de dat er yn de besetting mei opsetsin, yn it iepenbier, nazipropagandist west hie, bedoeld om it geastlik ferset fan it folk te brekken en har yn te nimmen foar it Dútsk bewâld. Inkeld út reden fan fragminten út syn radiopraatsjes waard er 25 septimber 1945 ta de dea feroardiele. Heger berop waard fersmiten en graasje woe keninginne Wilhelmina net jaan. Fergelike mei oare nasjonaalsosjalistyske propagandisten waard Blokzijl wol tige swier straft. Fermoedlik is er fral it bokje wurden omdat er as earste bekende kollaborateur foar de rjochter kaam en ek dat er as de stem van het Nederlandse nationaalsocialisme sjoen waard sil sines der ta dien hawwe. Hy waard dea dien op de Waalsdorpervlakte en letter yn it geheim bedobbe yn in massagrêf op it Algemiene Begraafplak fan De Haach dêr't earder ek Robert van Genechten en letter Meinoud Rost van Tonningen en Mussert bedobbe waarden. Syn frou hat nea te hearren krigen wêr't syn lichem krekt lei. De autoriteiten wienen nammentlik benaud foar fersteuring fan de iepenbiere oarder.

Wurk (kar út)

Avonturen als straatmuzikant (mei Jean-Louis Pisuisse), H.J.W. Becht, Amsterdam 1907
De wonderlijke avonturen van Jonas Leevend en z'n club, Scheltens & Giltay, Amsterdam 1917
Hans Hedding en zijn wonderlijke secretaris of hoe een Hollandsche jongen in het buitenland beroemd werd, Scheltens & Giltay, Amsterdam 1919
Ik trok er op uit …, Blitz Andries, Amsterdam 1928 (opnij útjûn 1943)
Landverraders (Propapagandabrosjure), 1941
Luisteraars antwoorden, Nenasu, Utert 1942
Brandende kwesties, Nederlandsche Uitgeverij Opbouw, Amsterdam 1942
Ik was er zelf bij, Nenasu, Utert 1943
Ik zei tot ons volk …, Nenasu, Utert 1943

Literatuer

Piet Hagen: Journalisten in Nederland. Een Persgeschiedenis in portretten, Utjouwerij De Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen 2002, ISBN 90-295-2222-4 (mei in portret fan Blokzijl)
René Kok: Max Blokzijl: Stem van het nationaal-socialisme, Sijthoff, Amsterdam 1988, ISBN 90-218-0231-7
Biografysk Wurdboek fan Nederlân: Blokzijl, Marius Hugh Louis Wilhelm (1884–1946)
Max Blokzijl: Zijn berechting, veroordeling en executie. (Werútjefte: Ryksynstitút foar Oarlochsdokumintaasje), Buyten en Schipperheyn, Amsterdam 1946. (Stenografyske ferslach fan it proses tsjin Blikzijl) (letter ferskynd: Het proces Blokzijl, Veen, Utert/Antwerpen 1989, ISBN 90-204-1906-4)

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

René Kok, Max Blokzijl: stem van het nationaal-socialisme. Sijthoff, Amsterdam, 1988. ISBN 90-218-0231-7.
Biografisch Woordenboek van Nederland - biografie
Chris van der Heijden, Grijs verleden, Nederland en de Tweede Wereldoorlog. Utjouwerij Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2008.
Ingelske Wikipedy, Max Blokzijl