Gielfink

Gielfink
Gielfink (Emberiza citrinella)
Taksonomy
klasse:	fûgels (Aves)
skift:	moskeftigen (Passeriformes)
ûnderskift:	sjongfûgels (Passeri)
boppefamylje:	(Passeroidea)
famylje:	goarsfûgels (Emberizidae)
skaai:	goarzen (Emberiza)
soart:	gielfink (Emberiza citrinella)
Linnaeus, 1758

Ferspriedingsgebiet fan de gielfink, mei it stângebiet yn grien, it briedgebiet yn oranje en it oerwinteringsgebiet yn blau.

Aaien fan gielfink

De gielfink is in sjongfûgel út de famylje fan de goarzen (Emberizidae). Mei de reidmosk is de gielfink de meast foarkommende goars yn West-Jeropa.

Sjongende gielfink

Oare nammen

Frysk: gielgoars (eigentlik in bettere namme), gielstjert, Nederlânsk: geelgors, Stellingwerfsk: geelmuske, Grinslânsk: geelgodde, Drintsk, geelbörstien, Nedersaksysk: gele gis; Noardfrysk: gulsparag, göölfink, (Noard-)Nederdútsk: geelborstje, geel lüüntje, Dútsk: Goldammer, Engelsk: Yellowhammer

Foarkommen

De gielfink is in stânfûgel en trekfûgel. Likernôch 16 cm, d.w.s. wat grutter als in mosk. De kleur is yn haadsaak giel en brún. Yn it briedseizoen is it mantsje giel mei in felgiele kop. It wyfke is ûnopfallend grien-brún mei in giele ûnderkant. Bûten it briedseizoen likje de mantsjes op de wyfkes. De gielfink sjongt op hege posysjes, en it karakteristyke deuntje klinkt as 'ti-ti-ti-ti-tsjê', sa as it motyf fan de 'fyfte' fan Beethoven.

Iten en fuortplanting

De gielfinken iten meast sieden, mar yn it briedseizoen ek en foaral ynsekten. It nest meitsje de fûgels fan raaien en gers op de grûn tusken hege planten en struken. It wyfke leit 4-5 ljochte, flekte aaien, dy 't de beide âlden fersoargje. De briedtiid is 12-14 dagen en de jongskes wurde ek troch beide âlden opbrocht.

Fersprieding

De gielfink komt yn grutte dielen fan Noard- en Midden-Jeropa en West-Aazje foar, en kent trije ûndersoarten:

• Emberiza citrinella caliginosa: Britske Eilannen
• Emberiza citrinella citrinella: Fastelân fan Midden- en Noard-Jeropa, Balkan,
• Emberiza citrinella erythrogenys: East-Jeropa, Sibearje, Kaspysk gebiet.

Ta likernôch 1990 gong de gielfink in hiel Nederlân efterút. Yn it Westen is hy ferdwûn. Op de sângrûnnen yn it Easten hat hy jin hânhâld en foaral yn it Noard-Easten (Drinte, East-Grinslân) binne de oantallen briedfûgels wer tanommen. Yn 2013-2015 wiene der sa'n 20.000-30.000 briedpearen en sa'n 70.000-85.000 wintergasten. Yn Súdeast-Fryslân is de gielfink in algemiene fûgel, mar yn it Noarden en Westen fan de provinsje is hy seldsum.

Keppeling om utens

Sovon, Geelgors