Fiktor fan Xanten
| Fiktor fan Xanten | ||
 hillige
| ||
.jpg)
| ||
| Byld fan Fiktor by it súdlike portaal fan de domtsjerke fan Xanten | ||
| persoanlike bysûnderheden | ||
| bertedatum | 3e iuw | |
| stjerdatum | ± 302 | |
| stjerplak | by Xanten yn Noardryn-Westfalen | |
| hillichferklearring | ||
| fereare troch | Roomsk-Katolike Tsjerke Otterdokse Tsjerke | |
| hjeldei | 10 oktober | |
| attributen | Lâns mei findel, skyld mei krús, as romeinsk ofsier yn harnas | |
| patroan fan | Xanten | |
Fiktor fan Xanten is yn 'e Roomsk-Katolike Tsjerke en Otterdokse Tsjerken in fereare hillige. De reliken fan Fiktor wurde sûnt de 12e iuw yn in skryn bewarre, dy't tsjintwurdich ûnderdiel foarmet fan it heechalter fan de domtsjerke fan Xanten. De feestdei fan Fiktor is op 10 oktober.
Yn Fryslân stiet yn Penjum de Victoriustsjerke, dy't oarspronklik oan Sint-Fiktor wijd wie en yn it ramt fan 'e fúzje fan de grifformearden en herfoarmen de âlde katolike namme werom krige.[1] Oarspronklik wie ek de Kûbaarder tsjerke wijd oan Sint-Fiktor, mar dy draacht hjoeddedei de namme fan Sint-Kristoffel.[2][3]
Oerlevering
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Neffens de oerlevering yn 'e 11e-iuwske Passio sanctorum Gereonis, Victoris, Cassi et Florentii Thebaeorum martyrum wie de kristlike praefectus cohortis Fiktor lid fan it Tebaanske Legioen. It legioen ûnder lieding fan Sint-Mauritius wie ôfkomstich út it tsjintwurdige Egypte en bestie út 6.600 (of 6.660) leden, dy't harren massaal ta it kristendom bekeard hiene. Neffens in oerlevering soe it legioen yn it besit west ha fan 'e Hillige Lâns, wermei Jezus fan in Romeinsk soldaat yn 'e side stutsen wie.
Doe't keizer Maksimianus it kamp opsloech yn Octodurum (tsjintwurdich: it Frânske Martigny) easke dy foar in súksesfolle striid tsjin de Bagauden oan de Romeinske goaden te offerjen. Mauritius en syn legioen wegeren dat en gyngen nei Agaunum (tsjintwurdich: St. Maurice d’Agaune), dêr hja harren kamp opsloegen. Nei't hja ferge waarden om werom te kommen en te offerjen, waard it legioen foar straf oant twa kear desimearre en ôfslachte. Neffens de Passio Agaunensium martyrum fan Eucherius wie dat ek omreden dat it legioen fan Mauritius wegere om tsjin kristlike bruorren te fjochtsjen.
It kohort ûnder lieding fan Fiktor koe ynearsten oan de slachtings by Agaunum ûntkomme (it tsjintwurdige Saint-Maurice yn Switserlân), mar waard yn Vetera by Xanten dochs noch oermastere om dêrnei ek de martlerdea te stjerren. Nei de slachting waard it lichem fan Fiktor yn in sompe smiten. Neffens it ferhaal soe keizerin Helena fan Konstantinopel de oerbliuwsels fan Fiktor en syn gesellen by inoar socht ha en liet hja ta oantinken oan de martlers in kapel bouwe.
Ferearing
[bewurkje seksje | boarne bewurkje].jpg)
Fiktor waard foar it earst troch biskop Gregoarius fan Tours neamd yn gearhing mei it opgraven fan de reliken fan in sekere Mallosus yn Birten by Xanten. Opgravings ûnder de Fiktortsjerke yn Xanten yn 'e jierren 1933-1934 leine in dûbelgrêf bleat, mei dêryn twa tamtearre minsken út it tiidrek 346-398 en dêrnei, yn 1966, in dekorearre grêf út 372-400 fan in man dy't ûnthalze wie. Oer de grêven wiene eartiids kapellen boud. Dêrmei is it bewiis levere dat al yn de 4e iuw yn Xanten in martlerferearing bestie.
De reliken fan Fiktor waarden yn it jier 863 nei Keulen oerbrocht om se foar de Wytsings feilich te stellen. De Wytsings makken mei harren plondertochten yn dy tiid it Ryngebiet ûnfeilich en ferneatigen dêrby ek de Fiktortsjerke fan Xanten.
,_lytse_Fiktorskryn_(1150).jpg)
Yn 'e twadde helte fan 'e 8e iuw waard by de merovingyske tsjerke yn Xanten oer de grêven fan Fiktor en syn gesellen in kleaster boud. It kleaster krige de namme Ad Sanctos, "by de hilligen". De namme gyng oer op de delsetting dy't by it kleaster ûntstie en ûntwikkele him ta de tsjintwurdige plaknamme Xanten.
Alle jierren wurdt op de twadde snein yn oktober de Kleine Viktortracht organisearre. Yn prosesje wurdt dan reliken fan 'e hillige yn 'e lytse skryn fan Sint-Fiktor troch de strjitten fan Xanten droegen. De Große Viktortracht fynt allinne yn jubeljierren plak (foar it lêst yn 1936, 1966, 1991 en 2013). Yn prosesje wurdt dan de grutte skryn út 1150 fan Fiktor út it haadalter helle en troch de stêd en omkriten droegen. By de prosesje wurdt foar in goede rispinge en it behoedzjen foar epidemiën of hongersneed bidden.[4]
De dei dat Fiktor betocht wurdt (10 oktober) is in net ferplichte feestdei yn 'e bisdommen Essen en Múnster.
Betizing
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De oerlevering fan Fiktor as lid fan it Tebaanske Legioen wurdt betize mei de oerleverings fan Fiktor fan Agaunum of Fiktor fan Solothurn. De martler Fiktor fan Agaunum wie nei alle gedachten net lid fan it legioen, mar syn lot wie wol nau mei dat fan it legioen ferbûn.
Om't de namme Fiktor yn 'e kontekst fan it Tebaanske Legioen foar ferskillende martlers brûkt wurdt, is it mooglik dat it yn 'e ferskillende ferzjes om deselde ferearing giet. Wierskynliker is lykwols de tapassing fan it wurd Viktor (Latynsk foar oerwinner) as titel, en dus net as namme, dy't oan martlers as Oerwinners fan Kristus takend waard.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
