Nij-Meksiko: ferskil tusken ferzjes
Content deleted Content added
svg (GlobalReplace v0.3) |
red hiele side + oanf |
||
| Rigel 1: | Rigel 1: | ||
{{Amerikaanske steat |
|||
{{AmerikaanskeSteat | |
|||
| |
|namme = Steat Nij-Meksiko <br><small>''State of New Mexico'' <small>(Ingelsk)</small><br> ''Estado de Nuevo México'' <small>(Spaansk)</small></small> |
||
| |
|flagge = [[File:Flag of New Mexico.svg|125px]] |
||
| |
|wapen = [[File:Great seal of the state of New Mexico.png|60px]] |
||
|biedwurd = '''''Crescit eundo''''' <br>([[Latyn]], "Geandewei wurdt it grutter") |
|||
| wapen = |
|||
|lânkaart = [[File:New Mexico in United States.svg|250px]] |
|||
| ⚫ | |||
|ôfkoarting = NM |
|||
| kaart = [[Ofbyld:Map of USA NM.svg]] |
|||
|status (jier) = [[Amerikaanske steaten|steat]] ([[1912]]) |
|||
| |
|haadstêd = [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]] |
||
| gouverneur = [[Bill Richardson]] |
|||
|grutste stêd = [[Albuquerque (Nij-Meksiko)|Albuquerque]] |
|||
| Tatreden = [[6 jannewaris]] [[1912]] |
|||
|offisjele taal = [[Ingelsk]] <small>(''de facto'')</small> <br>[[Spaansk]] <small>(semy-offisjele status)</small> |
|||
| Oerflakte = 315.194 |
|||
|ynwennertal = 2.085.572 <small>(2014)</small> |
|||
| pctwater = 0,2 |
|||
|befolkingstichtens = 6,6 / km² |
|||
| Befolking = 1.903.289 |
|||
|oerflak = 315.194 km² <small>(wêrfan 0,2% wetter)</small> |
|||
| dichtheid = 5,79 |
|||
| ⚫ | |||
| Tiidsône = -7 |
|||
|tiidsône = [[UTC]] –7 |
|||
| Oantal countys = 33 |
|||
|simmertiid = UTC –6 |
|||
| Ofkoarting = NM |
|||
|webside = [http://www.newmexico.gov/ www.newmexico.gov] |
|||
}} |
}} |
||
{{Oar|de Amerikaanske steat Nij-Meksiko|Nij-Meksiko (betsjuttingsside)}} |
|||
'''Nij-Meksiko''' ([[Ingelsk]]: ''New Mexico'', [[Spaansk]]: ''Nuevo México'') is in steat fan de [[Feriene Steaten fan Amearika]]. De haadstêd is [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]]. |
|||
'''Nij-Meksiko''' ([[Ingelsk]]: ''New Mexico'', útspr.: [nu: 'mεksɨkoʊ], likernôch: "Nûû <u>Mek</u>sikkoo"; [[Spaansk]]: ''Nuevo México'', útspr.: ['nweβo 'mexiko], likernôch: "<u>nwee</u>bo <u>mè</u>chikoo"; [[Navaho (taal)|Navaho]]: ''Yootó Hahoodzo'', útspr: [jo:to haho:dzo], likernôch: "<u>joo</u>to ha<u>hoo</u>dzo"), offisjeel de '''Steat Nij-Meksiko''' (Ingelsk: ''State of New Mexico''; Spaansk: ''Estado de Nuevo México''), is ien fan 'e fyftich [[Amerikaanske steaten|steaten]] dy't mei-inoar de [[Feriene Steaten fan Amearika]] foarmje. Nij-Meksiko, byneamd ''Land of Enchantment'' ("Lân fan Betsjoening"), leit yn 'e regio fan it [[Amerikaanske Súdwesten]]. De [[haadstêd]] is [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]], mar de grutste [[stêd]] is [[Albuquerque (Nij-Meksiko)|Albuquerque]]. Neffens in skatting út [[2014]] hie de steat goed 2 miljoen ynwenners, wêrmei't it kwa [[befolking]]sgrutte de 36e steat fan 'e Feriene Steaten is. Oangeande [[oerflakte|oerflak]] is Nij-Meksiko mei goed 315.000 km² de 5e steat. Nij-Meksiko in in tinbefolke gebiet, dat bekend stiet om syn [[woastyn|woastinen]] en syn [[Yndianen|Yndiaanske]] en [[Latino's yn Noard-Amearika|Latino]]-[[kultuer]]en. |
|||
== |
==Namme== |
||
Der wurdt gauris tocht dat Nij-Meksiko ferneamd is nei it oangrinzgjende [[Meksiko]], in [[lân]] dêr't it 27 [[jier]] lang diel fan útmakke (fan [[1821]] oant [[1848]]). Mar dat is net wier. Nij-Meksiko waard yn [[1563]] sa neamd troch iere [[Spanje|Spaanske]] [[ûntdekkingsreizger]]s, mear as 250 jier foar't Meksiko as ûnôfhinklik lân syn namme oannaam (earder hiet Meksiko [[Nij-Spanje]] en wie it in Spaanske [[koloanje]]). Feitlik waard Nij-Meksiko ferneamd nei it [[Azteekske Ryk]], dat yn it [[Azteeksk]] ''Mexica'' hiet, om't de Spanjerts mienden dat Nij-Meksiko [[Yndianen|Yndiaanske]] [[kultuer]]en fan ferlykbere [[jild|monetêre]] [[rykdom]] omfieme. |
|||
Eartiids, foar de komst fan de Jeropanen, waard it gebiet allinne befolke troch [[Yndianen|yndianestammen]] as de [[Navajo's]] en [[Apaches]]. Om 1540 hinne luts de [[Spanje|Spaanske]] [[konkwistadore]] [[Francisco de Coronado]] troch it gebiet. Syn twa jier doarjende siiktocht nei in protte goud wie om'e nocht. Dat wie it begjin fan de Spaanske tiid. |
|||
[[File:White_sands_national_monument_dune.jpg|left|thumb|250px|It wite [[sân]] fan it [[Nasjonaal Monumint White Sands]].]] |
|||
Yn [[1595]] waard de Spaanske provinsje ''Santa Fe de Nuevo México'' stifte en trije jier letter makke [[Juan de Oñate]] in begjin mei de koloanisaasje fan it gebiet. Yn [[1610]] waard de stêd [[Santa Fe (Nij-Meksiko)|Santa Fe]] stifte. |
|||
Nei de ûnôfhinklikheid fan [[Meksiko]] yn [[1821]] wie Nij-Meksiko ûnderdiel fan dizze republyk. Doe 't Meksiko yn in kriich belanne mei de [[Feriene Steaten]] moast it yn [[1848]] ôfstân dwaan fan Nij-Meksiko. |
|||
Op [[6 jannewaris]] [[1912]] waard Nij-Meksiko de 47e steat fan de Feriene Steaten. |
|||
== Geografy == |
|||
It oerflak fan Nij-Meksiko is 315.194 km² grut. Trochstrings leit it op 1735 meter boppe seenivo; it heechste punt is Wheeler Pyk (4011 meter), dat ûnderdiel útmakket fan de [[Rocky Mountains]], dy't Nij Meksioo fan noard nei súd trochkrúst. De wichtichste rivier fan de steat is de [[Rio Grande (Río Bravo)|Rio Grande]]. |
|||
Nij-Meksiko grinzet oan it lân [[Meksiko]] en oan de steaten [[Teksas]], [[Oklahoma]], [[Arizona]] , [[Kolorado]] en [[Utah]]. Nij-Meksiko leit yn de ''Mountain''-[[tiidsône]]. |
|||
De steat hat in protte moaie natuergebieten, lykas de dripstiengrotten by Carlsbad en it wite sân fan White Sands. |
|||
== Demografy == |
|||
Sa'n 40 % fan de befolking is fan [[Spanje|Spaanske]] komôf. It [[Spaansk]] mei it [[Ingelsk]] binne de offisjele talen fan Nij-Meksiko. De grutste stêd is [[Albuquerque]]. Ek lizze yn de steat grutte [[Yndianereservaat|Yndianereservaten]]. |
|||
<gallery perrow="5"> |
|||
Image:Albuquerque_Balloon_Fiesta_2011.JPG|<center>Albuquerque</center> |
|||
Image:Adobe_pueblo_revival.jpg|<center>Santa Fe</center> |
|||
Image:Interstate 25 approaching Santa Fe New Mexico.jpg|<center>Interstate 25</center> |
|||
</gallery> |
|||
== Keppeling om utens == |
|||
{{commonscat|New Mexico}} |
|||
* [http://www.state.nm.us Offisjele webstee fan Nij-Meksiko] |
|||
* [http://www.youtube.com/watch?v=SJb7_rcL1GY Nij-Meksiko] |
|||
{{Feriene Steaten}} |
|||
[[Kategory:Nij-Meksiko| ]] |
|||
[[Kategory:Steat yn de Feriene Steaten]] |
|||
De ferzje fan 29 des 2016 om 23.07
| Steat Nij-Meksiko State of New Mexico (Ingelsk) Estado de Nuevo México (Spaansk) | |
|---|---|
| flagge | wapen |
 |
|
| Crescit eundo (Latyn, "Geandewei wurdt it grutter") | |
| lokaasje yn de Feriene Steaten | |
| |
| algemien | |
| ôfkoarting | NM |
| lân |  Feriene Steaten
|
| status (jier) | steat (1912) |
| haadstêd | Santa Fe |
| grutste stêd | Albuquerque |
| offisjele taal | Ingelsk (de facto) Spaansk (semy-offisjele status) |
| sifers | |
| ynwennertal | 2.085.572 (2014) |
| befolkingstichtens | 6,6 / km² |
| oerflak | 315.194 km² (wêrfan 0,2% wetter) |
| bykommende ynformaasje | |
| bynamme | Land of Enchantment |
| tiidsône | UTC –7 |
| simmertiid | UTC –6 |
| webside | www.newmexico.gov |
Dizze side giet oer de Amerikaanske steat Nij-Meksiko. Foar oare betsjuttings, sjoch: Nij-Meksiko (betsjuttingsside).
Nij-Meksiko (Ingelsk: New Mexico, útspr.: [nu: 'mεksɨkoʊ], likernôch: "Nûû Meksikkoo"; Spaansk: Nuevo México, útspr.: ['nweβo 'mexiko], likernôch: "nweebo mèchikoo"; Navaho: Yootó Hahoodzo, útspr: [jo:to haho:dzo], likernôch: "jooto hahoodzo"), offisjeel de Steat Nij-Meksiko (Ingelsk: State of New Mexico; Spaansk: Estado de Nuevo México), is ien fan 'e fyftich steaten dy't mei-inoar de Feriene Steaten fan Amearika foarmje. Nij-Meksiko, byneamd Land of Enchantment ("Lân fan Betsjoening"), leit yn 'e regio fan it Amerikaanske Súdwesten. De haadstêd is Santa Fe, mar de grutste stêd is Albuquerque. Neffens in skatting út 2014 hie de steat goed 2 miljoen ynwenners, wêrmei't it kwa befolkingsgrutte de 36e steat fan 'e Feriene Steaten is. Oangeande oerflak is Nij-Meksiko mei goed 315.000 km² de 5e steat. Nij-Meksiko in in tinbefolke gebiet, dat bekend stiet om syn woastinen en syn Yndiaanske en Latino-kultueren.
Namme
Der wurdt gauris tocht dat Nij-Meksiko ferneamd is nei it oangrinzgjende Meksiko, in lân dêr't it 27 jier lang diel fan útmakke (fan 1821 oant 1848). Mar dat is net wier. Nij-Meksiko waard yn 1563 sa neamd troch iere Spaanske ûntdekkingsreizgers, mear as 250 jier foar't Meksiko as ûnôfhinklik lân syn namme oannaam (earder hiet Meksiko Nij-Spanje en wie it in Spaanske koloanje). Feitlik waard Nij-Meksiko ferneamd nei it Azteekske Ryk, dat yn it Azteeksk Mexica hiet, om't de Spanjerts mienden dat Nij-Meksiko Yndiaanske kultueren fan ferlykbere monetêre rykdom omfieme.
