Sofokles: ferskil tusken ferzjes

Keppelings bewurkje
Ut Wikipedy
Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Xqbot (oerlis | bydragen)
Bots
46.598 edits
L Robot: en:Sophocles is een goed artikel; tekstwiziging
Rigel 2: Rigel 2:
'''Sofokles''' of '''Sofoklês''' ([[Aldgryksk]]: Σοφοκλῆς, Sophoklēs; [[Colonus Hippius|Kolonos]], [[496 f.Kr.]] - [[Atene]], [[406 f.Kr.]]) wie ien fan 'e trije grutte [[Attika|Attyske]] [[toanielskriuwer|trageedzjedichters]], njonken [[Euripides]] en [[Aeschylus]].
'''Sofokles''' of '''Sofoklês''' ([[Aldgryksk]]: Σοφοκλῆς, Sophoklēs; [[Colonus Hippius|Kolonos]], [[496 f.Kr.]] - [[Atene]], [[406 f.Kr.]]) wie ien fan 'e trije grutte [[Attika|Attyske]] [[toanielskriuwer|trageedzjedichters]], njonken [[Euripides]] en [[Aeschylus]].


==Biografy==
== Biografy ==
Hy waard berne yn 496 f.Kr. yn [[Colonus Hippius|Kolonos]] (in foarstêd fan [[Atene]]), as soan fan in rike [[wapensmid]]. De jonge Sofokles krige in fersoarge opfieding, op sportyf mêd, mar ek op artistyk flak. Yn [[480 f.Kr.|480]] krige er, as jonge fan 16, de lieding fan en trede op as stjerútfierder by in oerwinningsfeest nei de [[Slach by Salamis]], neffens de leginde ûnder it goedkarrend each fan [[Aeschylus]], dy't ien fan de huldigden wie, wylst op datseldichste stuit in eintsje fierder op it eilân Salamis [[Euripides]] berne waard. Sofokles droech blykber syn literêr talint oer op syn neiteam. Syn soan [[Iofon]] wie ek treurspuldichter, krekt as in oerwûne pakesizzer, Sofokles “de Jongere”, foar wa't er iepentlik in swak hie.
Hy waard berne yn 496 f.Kr. yn [[Colonus Hippius|Kolonos]] (in foarstêd fan [[Atene]]), as soan fan in rike [[wapensmid]]. De jonge Sofokles krige in fersoarge opfieding, op sportyf mêd, mar ek op artistyk flak. Yn [[480 f.Kr.|480]] krige er, as jonge fan 16, de lieding fan en trede op as stjerútfierder by in oerwinningsfeest nei de [[Slach by Salamis]], neffens de leginde ûnder it goedkarrend each fan [[Aeschylus]], dy't ien fan de huldigden wie, wylst op datseldichste stuit in eintsje fierder op it eilân Salamis [[Euripides]] berne waard. Sofokles droech blykber syn literêr talint oer op syn neiteam. Syn soan [[Iofon]] wie ek treurspuldichter, krekt as in oerwûne pakesizzer, Sofokles “de Jongere”, foar wa't er iepentlik in swak hie.


Rigel 9: Rigel 9:
Sofokles beweegde him yn Atene yn 'e heechste fermiddens. Mei ûnder mear [[Herodotos]] (skriuwer-histoarikus), [[Anaksagoras]] (filosoof), [[Hippodamus fan Milete|Hippodamos]] (arsjitekt) en [[Fidias]] (byldhouwer) makke er diel út fan 'e artistike en yntellektuële hegerein om [[Perikles]] hinne. Hy beklaaide in stikmannich hege politike en militêre funksjes. Sa wied er yn [[443 f.Kr.|443]]/[[442 f.Kr.|442]] ''hellenotamias'' (ien fan 'e tsien behearders fan 'e [[Delyske Bûn|Delysk-Attyske Bûnskas]]). Yn [[441 f.Kr.|441]] krige er mei Perikles it oerbefel yn in militêre [[Samyske oarloch|kampanje tsjin Samos]] (in "beleanning" foar syn ''[[Antigone (Sofokles)|Antigone]]'', bewearden syn rivalen). Fierdersoan ferfolle er yn 'e perioade [[425 f.Kr.|425]]-[[420 f.Kr.|420]] guon religieuze funksjes: as preester fan [[Asklepius|Asklepios]] stelde er û.o. syn wente ta beskikking fan 'e earetsjinst, yn ôfwachting fan 'e foltôging fan it nije hillichdoam foar Asklepios. Hy komponearre ek in kultus-liet ta eare fan Asklepios. En yn [[413 f.Kr.|413]], mei de bestjoerlike krisis dy't ûntstien wie nei de Ateenske [[Sisyljaanske Ekspedysje|nederlaach yn Sisylje]] waard er oansteld as ''próboulos'' mei bysûndere regearingsfolmachten.
Sofokles beweegde him yn Atene yn 'e heechste fermiddens. Mei ûnder mear [[Herodotos]] (skriuwer-histoarikus), [[Anaksagoras]] (filosoof), [[Hippodamus fan Milete|Hippodamos]] (arsjitekt) en [[Fidias]] (byldhouwer) makke er diel út fan 'e artistike en yntellektuële hegerein om [[Perikles]] hinne. Hy beklaaide in stikmannich hege politike en militêre funksjes. Sa wied er yn [[443 f.Kr.|443]]/[[442 f.Kr.|442]] ''hellenotamias'' (ien fan 'e tsien behearders fan 'e [[Delyske Bûn|Delysk-Attyske Bûnskas]]). Yn [[441 f.Kr.|441]] krige er mei Perikles it oerbefel yn in militêre [[Samyske oarloch|kampanje tsjin Samos]] (in "beleanning" foar syn ''[[Antigone (Sofokles)|Antigone]]'', bewearden syn rivalen). Fierdersoan ferfolle er yn 'e perioade [[425 f.Kr.|425]]-[[420 f.Kr.|420]] guon religieuze funksjes: as preester fan [[Asklepius|Asklepios]] stelde er û.o. syn wente ta beskikking fan 'e earetsjinst, yn ôfwachting fan 'e foltôging fan it nije hillichdoam foar Asklepios. Hy komponearre ek in kultus-liet ta eare fan Asklepios. En yn [[413 f.Kr.|413]], mei de bestjoerlike krisis dy't ûntstien wie nei de Ateenske [[Sisyljaanske Ekspedysje|nederlaach yn Sisylje]] waard er oansteld as ''próboulos'' mei bysûndere regearingsfolmachten.


==Wurken==
== Wurken ==
It meastepart fan syn oeuvre kaam ta stân yn 'e sombere oarlochsjierren fan 'e [[Peloponnezyske Kriich]], wêrfan't de aktualiteit him wolris ynspirearre. Sa ûntstie bygelyks syn ferneamde ''[[Oidipous Tyrannos]]'' nei de pestepidemy dy’t de Ateenske befolking desimearre. Yn 407-406 skreau er syn alderlêste wurk, ''[[Oidipous epi Kolōnō]]'' (it stik waard pas postúm útfierd yn [[401 f.Kr.|401]]). Doe't syn rivaal Euripides yn [[406 v.Chr.|406]] stoar, seach men Sofokles yn 'e rou. Sels ferstoar er noch datselde jiers op 'e hege âlderdom fan 90 jier. Neffens syn biografen ferslokte er him op fatale wize, doe’t er by in banket op fersyk deklamearre út syn leaflingsstik, de ''Antigone''.
It meastepart fan syn oeuvre kaam ta stân yn 'e sombere oarlochsjierren fan 'e [[Peloponnezyske Kriich]], wêrfan't de aktualiteit him wolris ynspirearre. Sa ûntstie bygelyks syn ferneamde ''[[Oidipous Tyrannos]]'' nei de pestepidemy dy’t de Ateenske befolking desimearre. Yn 407-406 skreau er syn alderlêste wurk, ''[[Oidipous epi Kolōnō]]'' (it stik waard pas postúm útfierd yn [[401 f.Kr.|401]]). Doe't syn rivaal Euripides yn [[406 v.Chr.|406]] stoar, seach men Sofokles yn 'e rou. Sels ferstoar er noch datselde jiers op 'e hege âlderdom fan 90 jier. Neffens syn biografen ferslokte er him op fatale wize, doe’t er by in banket op fersyk deklamearre út syn leaflingsstik, de ''Antigone''.


===Yn folsleinens oerlevere wurken===
=== Yn folsleinens oerlevere wurken ===
* de ''[[Tebaanske Trilogy]]''
* de ''[[Tebaanske Trilogy]]''
** ''[[Oidipous Tyrannos]]'' (429-425 f.Kr.)
** ''[[Oidipous Tyrannos]]'' (429-425 f.Kr.)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] [[Frysk]]e oersetting: ''[[Kening Oidipous: Treurspil fen Sophokles]]'' (fert. [[jhr.]] [[mr.]] [[Tjaard Anne Marius Albert van Humalda van Eysinga]], 1923)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] [[Frysk]]e oersetting: ''[[Kening Oidipous: Treurspil fen Sophokles]]'' (fert. [[jhr.]] [[mr.]] [[Tjaard Anne Marius Albert van Humalda van Eysinga]], 1923)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Kening Oidipoes]]'' (fert. [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]], 1991)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Kening Oidipoes]]'' (fert. [[Klaas Bruinsma (oersetter)|Klaas Bruinsma]], 1991)
** ''[[Oidipous epi Kolōnō]]'' (401 f.Kr.)
** ''[[Oidipous epi Kolōnō]]'' (401 f.Kr.)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Oidipoes yn Kolonos]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Oidipoes yn Kolonos]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
** ''[[Antigonē]]'' (442 f.Kr.)
** ''[[Antigonē]]'' (442 f.Kr.)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Antígoné]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
*** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Antígoné]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
* ''[[Aias]]'' (455-450 f.Kr.)
* ''[[Aias]]'' (455-450 f.Kr.)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Aias]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1998)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Aias]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1998)
* ''[[Ēlektra (Sofoklês)|Ēlektra]]'' (413 f.Kr.)
* ''[[Ēlektra (Sofoklês)|Ēlektra]]'' (413 f.Kr.)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Elektra (Sofoklês)|Elektra]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Elektra (Sofoklês)|Elektra]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
* ''[[Philoktētēs]]'' (409 f.Kr.)
* ''[[Philoktētēs]]'' (409 f.Kr.)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Filoktêtês]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[Filoktêtês]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
* ''[[Trachiniai]]'' (foàr 442 f.Kr.)
* ''[[Trachiniai]]'' (foàr 442 f.Kr.)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[De Froulju fan Trakhis]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)
** [[Ofbyld:Frisian flag.svg|20px]] Fryske oersetting: ''[[De Froulju fan Trakhis]]'' (fert. Klaas Bruinsma, 1991)


===Fragmintarysk oerlevere wurken===
=== Fragmintarysk oerlevere wurken ===
{{Kolommen3
{{Kolommen3
|Kolom1=
|Kolom1=
Rigel 155: Rigel 155:
[[Kategory:Aldgryksk toanielskriuwer]]
[[Kategory:Aldgryksk toanielskriuwer]]
[[Kategory:Skriuwer fan wa't ien of mear wurken yn it Frysk oerset binne]]
[[Kategory:Skriuwer fan wa't ien of mear wurken yn it Frysk oerset binne]]

{{Link GA|en}}

De ferzje fan 29 jan 2014 om 03.10

Sofokles yn in himation. Romeinske moarmeren kopy fan in Gryksk orizjineel.

Sofokles of Sofoklês (Aldgryksk: Σοφοκλῆς, Sophoklēs; Kolonos, 496 f.Kr. - Atene, 406 f.Kr.) wie ien fan 'e trije grutte Attyske trageedzjedichters, njonken Euripides en Aeschylus.

Biografy

Hy waard berne yn 496 f.Kr. yn Kolonos (in foarstêd fan Atene), as soan fan in rike wapensmid. De jonge Sofokles krige in fersoarge opfieding, op sportyf mêd, mar ek op artistyk flak. Yn 480 krige er, as jonge fan 16, de lieding fan en trede op as stjerútfierder by in oerwinningsfeest nei de Slach by Salamis, neffens de leginde ûnder it goedkarrend each fan Aeschylus, dy't ien fan de huldigden wie, wylst op datseldichste stuit in eintsje fierder op it eilân Salamis Euripides berne waard. Sofokles droech blykber syn literêr talint oer op syn neiteam. Syn soan Iofon wie ek treurspuldichter, krekt as in oerwûne pakesizzer, Sofokles “de Jongere”, foar wa't er iepentlik in swak hie.

Yn 468 f.Kr. die Sofokles foar it earst mei oan 'e Dionysia, de prestizjeuze toanielskriuwwedstryd fan 'e stêdsteat Atene, en dat wie it begjin fan in tradysje dy't 60 jier duorje soe. Yn dy lange karriêre soed er 24 kear de hhadpriis winne (yn 458 gie de haadpriis foar de lêste kear nei Aeschylus, en yn 455 waard Euripides foar de earste kear bekroane). Neffens de Suda, in tsiende-ieuske ensyklopedy, skreau Sofokles yn syn libben yn totaal 123 toanielstikken, mar dêrfan binne mar sân yn folsleinens oant yn 'e moderne tiid bewarre bleaun.

Sofokles beweegde him yn Atene yn 'e heechste fermiddens. Mei ûnder mear Herodotos (skriuwer-histoarikus), Anaksagoras (filosoof), Hippodamos (arsjitekt) en Fidias (byldhouwer) makke er diel út fan 'e artistike en yntellektuële hegerein om Perikles hinne. Hy beklaaide in stikmannich hege politike en militêre funksjes. Sa wied er yn 443/442 hellenotamias (ien fan 'e tsien behearders fan 'e Delysk-Attyske Bûnskas). Yn 441 krige er mei Perikles it oerbefel yn in militêre kampanje tsjin Samos (in "beleanning" foar syn Antigone, bewearden syn rivalen). Fierdersoan ferfolle er yn 'e perioade 425-420 guon religieuze funksjes: as preester fan Asklepios stelde er û.o. syn wente ta beskikking fan 'e earetsjinst, yn ôfwachting fan 'e foltôging fan it nije hillichdoam foar Asklepios. Hy komponearre ek in kultus-liet ta eare fan Asklepios. En yn 413, mei de bestjoerlike krisis dy't ûntstien wie nei de Ateenske nederlaach yn Sisylje waard er oansteld as próboulos mei bysûndere regearingsfolmachten.

Wurken

It meastepart fan syn oeuvre kaam ta stân yn 'e sombere oarlochsjierren fan 'e Peloponnezyske Kriich, wêrfan't de aktualiteit him wolris ynspirearre. Sa ûntstie bygelyks syn ferneamde Oidipous Tyrannos nei de pestepidemy dy’t de Ateenske befolking desimearre. Yn 407-406 skreau er syn alderlêste wurk, Oidipous epi Kolōnō (it stik waard pas postúm útfierd yn 401). Doe't syn rivaal Euripides yn 406 stoar, seach men Sofokles yn 'e rou. Sels ferstoar er noch datselde jiers op 'e hege âlderdom fan 90 jier. Neffens syn biografen ferslokte er him op fatale wize, doe’t er by in banket op fersyk deklamearre út syn leaflingsstik, de Antigone.

Yn folsleinens oerlevere wurken

Fragmintarysk oerlevere wurken

  • Aias Lokros (Ajaks de Lokriaan)
  • Aias Mastigophoros (Ajaks de Swipedrager)
  • Aigeus
  • Aigisthos
  • Aikhmalōtides (De Finzene Frou)
  • Aithiopes (De Etiopiërs), of Memnon
  • Akhaiōn Syllogos (De Gearkomsten fan de Acheeërs)
  • Akhilleōs Erastai (Minners fan Achilles)
  • Akrisios
  • Aleadae (De Soannen fan Aléus)
  • Aletes
  • Alexandros (Aleksander)
  • Alcmeōn
  • Amphiaraus
  • Amphitryōn
  • Amycos
  • Andromache
  • Andromeda
  • Antenoridai (Soannen fan Antenor)
  • Athamas (twa ferzjes)
  • Atreus, of Mykenaiai (De Myseners)
  • Camicoi
  • Cassandra
  • Cedaliōn
  • Cerebros
  • Chryseis
  • Clytemnestra
  • Colchides
  • Cōphoi (De Stommen)
  • Creusa
  • Crisis (Oardiel)
  • Daedalus
  • Danae
  • Dionysiacus
  • Dolopes
  • Epigoni
  • Eriphyle
  • Eris
  • Eumelus
  • Euryalus
  • Eurypylus
  • Eurysaces
  • Helenes Apaitesis (De Eask fan Helêna)
  • Helenes Gamos (Helêna Har Houlik)
  • Heraklēs Epi Tainaro (Heraklês te Tainarum)
  • Hermione
  • Hipponous
  • Hybris
  • Hydrophoroi (De Wetterdragers)
  • Inachos
  • Iobates
  • Iokles
  • Iōn
  • Iphigenia
  • Ixiōn
  • Lacaenae (De Lakeenske Froulju)
  • Laocoōn
  • Larisaioi
  • Lemniai (De Lemnyske Froulju)
  • Manteis (De Profeten), of Polyidus
  • Meleagros
  • Minōs
  • Momus
  • Mousai (De Muzen)
  • Mysoi (De Mysiërs)
  • Nauplios Katapleon (Nauplios Syn Oankomst)
  • Nauplios Pyrkaeus (Nauplios Syn Fjurren)
  • Nausicaa, of Plyntriai
  • Niobe
  • Odysseus Acanthoplex (Odysseus Hoffene mei Toarnen)
  • Odysseus Mainomenos (Odysseus Gek Wurden)
  • Oeneus
  • Oenomaus
  • Palamedes
  • Pandora, of Sphyrokopoi (De Hammerslaggers)
  • Pelias
  • Peleus
  • Phaiakes
  • Phaedra
  • Philoktētēs epi Iliōn (Filoktêtês yn Troaje)
  • Phineus (twa ferzjes)
  • Phoenix
  • Phrixus
  • Phryges (De Frygiërs)
  • Phthiōtides
  • Poimenes (De Skepers)
  • Polyxene
  • Priam
  • Procris
  • Rhizotomoi (De Woartelsnijers)
  • Salmoneus
  • Sinon
  • Sisyphus
  • Skyrioi (De Skyriërs)
  • Skythai (De Skyten)
  • Syndeipnoi (De Iters)
  • Tantalus
  • Telephus
  • Tereus
  • Teukros
  • Thamyras
  • Theseus
  • Thyestes
  • Troilus
  • Triptolemos
  • Tympanistai (De Tromslaggers)
  • Tyndareos
  • Tyro Keiromene (Tyro Skeard)
  • Tyro Anagnorizomene (Tyro Op 'en Nij Untdutsen)
  • Xoanephoroi (De Bylddragers)


Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.

Berjocht:Link GA

Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Sofokles&oldid=680807"