Nikolaastsjerke (Blije)
| Nikolaastsjerke | ||
| ||
.jpg)
| ||
| Lokaasje | ||
| lân |  Nederlân
| |
| provinsje |  Fryslân
| |
| gemeente |  Noardeast-Fryslân
| |
| plak | Blije | |
| adres | Foarstrjitte 3 | |
| koördinaten | 53° 21' N 5° 51' E | |
| Tsjerklike gegevens | ||
| patroanhillige | Nikolaas fan Myra | |
| Arsjitektuer | ||
| boujier | 13e iuw (toer); 1540 (tsjerke) | |
| boustyl | romaanske (toer) en gotyske arsjitektuer | |
| monumintale status |  ryksmonumint
| |
| monumintnûmer | 15592 [1] | |
| Webside | ||
| Herfoarme gemeente Blije-Hegebeintum | ||
| Kaart | ||
  | ||
De Sint-Nikolaastsjerke is in monumintaal tsjerkegebou oan de Foarstrjitte yn Blije yn de gemeente Ferwerderadiel.
Skiednis
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
De 27 meter hege bakstiennen toer mei sealtek is it âldste diel fan de bou en moat om 1200 hinne boud wêze. De muorren fan it ûnderste diel fan de toer binne 1,60 meter dik, nei boppe ta wurde muorren minder dik oant likernôch 90 sintimeter by de kloksgatten. It hegere diel fan de toer is allinnich troch in lytse trochgong op de kreake te beklimmen.
De oarspronklike tsjerke waard yn likernôch it midden fan de 16e iuw ôfbrutsen en ferfongen troch de hjoeddeiske let-goatyske tsjerke. By restauraasjes binne faak stikjes laai fûn, sadat der fan út gongen wurdt dat de tsjerke ynstee fan pannen oarspronklik in laai dakbedekking hie. It dak wie foarhinne boppedat 3,5 meter leger, itjinge noch te sjen is oan de eastlike muorre fan de toer. Jacobus Stellingwerf tekene de tsjerke yn 1722 noch sa dat de nok fan de tsjerke by lange nei net oant de kloksgatten ta kaam.
Opfallend yn it koer binne de trije tichtmitsele iepeningen krekt boppe de grûn, dy't mooglik yn ferbining stiene mei in romte ûnder it koer. Dat soe betsjutte dat it koer foarhinne heger wie dan tsjintwurdich, itjinge sjoen de posysje fan de piskina-nis.
De tagong is oan de noardlike kant fan it skip. Boppe de doar is in niske mei dêryn in modern byld fan de patroanhillige fan de tsjerke. It waard makke troch de byldhouwer Hans Jouta út Ferwert. De tagong achter de doar yn de súdlike kant fan it skip is tichtmitsele.
Ynterieur
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
It tonferwulft krige de oarspronklike kleur werom, nei't dy by in restauraasje yn 1959 ûntdutsen waard.
De iken preekstoel wie foarhinne swart mei goud farve, mar is tsjintwurdich blank. It fykwurk oan de preekstoel is yn Loadewyk XIX-styl. De preekstoel datearret fan foar 1718, it achterskot is fan lettere tiid. Foar de restauraasje fan 1959 stie om de preekstoel in doophek mei sitplakken foar de leden fan de tsjerkeried. Oan de westlik kant stiene de banken foar de famkes en eastlik dy fan de jonges. Dat wie net mear fan dy tiid en dêrom waard it doophek ferwidere en ferpleatst om as ôfskieding fan it koer en de tsjerke te tsjinjen, in feroaring dy't net troch elkenien wurdearre waard. By de restauraasje waarden ek de lampen ferfongen troch de tsjintwurdige ferljochting. Yn de tsjerke steane noch in grut tal banken mei knoppen út it begjin fan de 18e iuw. Ien fan de banken hat in kap.
Oer de flier lizze in tal grêfsarken, dy't foar in part skûl geane ûnder it houten flierdiel. De moaiste is dy fan Janko fan Unema († 1540) en syn frou Teth Wyboltsma († 1532), bewenners fan Unemastate. De sark waard neffens in ynskripsje boppe oan makke troch Vincent Lucas yn 1552. Underoan steane yn it Latyn de wurden fan Psalm 143:2 (Gean mei jo tsjinner net yn de pleit, want gjin minske is foar Jo rjochtfeardich) In oare bysûndere sark út de renêssânse is dy foar Douwe fan Aebinga, dy't yn 1556 berne is en ferstoar doe't er tolve dagen wie.
Oargel
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It oargel yn de tsjerke waard yn 1870 boud troch L. van Dam út Ljouwert. Yn 2013-2014 waard troch Bakker & Timmenga in restauraasje útfierd.
Klokken
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De yn Amsterdam getten klokken út 1704 binne yn de Twadde Wrâldkriich troch de besetter foardere en omraand. De klokken dy't de âlde klokken ferfongen drage as opskrift:
- (grutte klok): De âlde klok bleau wei / As proai fen twingelandij / De mienskipsin brocht my / Myn stim klinkt op'en nij / En sjongt wer 't âlde liet / By freugde en fortriet / Ik rop lykas wolear / Bring tank oan God de Hear.
- (lytse klok): Minsken, út myn inkle stimme / Kinne harkers dit fornimme / It tankjen foar werkrigen frijheit / It trúnjen ta drege arbeid / It needzjen ta skoft en rêsten / It kleijen by ramp en lêsten / Forbliidzjen yn ’t lok en ’t goede / Fortrouw op God, ek yn’t tsjoede.[2]
Keppeling om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
