Amfibyske oarlochfiering
Amfibyske oarlochfiering is in type oanfallende militêre operaasje wêrby't troepen dy't oanfierd binne op oarlochsskippen oan lân geane op in kust dy't yn 'e hannen fan 'e fijân is. De namme komt fan 'e amfibyen, wêzens dy't heal yn it wetter en heal op it drûge libje. Sa'n foarm fan oarlochfiering bestiet al sûnt de Aldheid. Iuwenlang waarden sokke troepen dêrby ornaris oan lân set troch it gebrûk fan roeiboaten, mei't it foar gruttere skippen deunby de kust te ûndjip is. As de kust al ferdigene waard, bestie dy ferdigening út de ynset fan bôgesjitters of it opwachtsjen troch kriichslju dy't tarist wiene mei spearen of swurden. Yn 'e moderne tiid wurde foar it ôfsetten fan lâningstroepen lâningsfartugen brûkt dy't spesjaal foar dat doel ûntwurpen binne. Teffens wurde sokke amfibyske operaasjes noch ûnderstipe mei it geskut fan 'e oarlochsskippen en troch de loftmacht. Oan 'e oare kant binne de ferdigeners no tarist mei kanonnen en swiere masinegewearen en kinne ek sy stipe wurde troch jachtfleanmasinen en dûkbommesmiters.
Sokke amfibyske operaasjes wiene foarhinne en binne no noch nuodlike oanfallen dy't ferkeard útpakke kinne as de ferdigeners goed organisearre en tarist binne. Histoarysk wie it sa dat as de oanfallers werom de see yndreaun waarden, de measten fan harren troch har metalen wapenris ferdronken ear't se wer by har skippen komme koene. Tsjintwurdich kinne moderne wapens in bloedbad ûnder de oanfallers oanrjochtsje. Oan 'e oare kant komt it ek foar dat men soms de fijân oer it mad komt en oan lân giet op in ûnferdigene plak dêr't men sa it binnenlân yntsjen kin.
It bekendste foarbyld fan in amfibyske operaasje is D-Day, yn 'e Twadde Wrâldoarloch: de lâning fan Amerikaanske, Britske en Kanadeeske troepen op 'e kust fan Normanje yn it troch nazy-Dútslân besette Frankryk, op 6 juny 1944. Dat is teffens noch altyd de grutste amfibyske oanfal út 'e skiednis fan 'e wrâld. Oare bekende foarbylden fan amfibyske operaasjes binne:
- de oertocht fan 'e troepen fan Willem de Oermasterder út Normanje nei it Keninkryk Ingelân foarôfgeande oan 'e Slach by Hastings yn 1066;
- de lâning fan in mânsk Osmaansk leger op Malta yn 1565 foar it Grutte Belis fan Malta;
- de lâning fan in Amerikaansk leger op 'e kust fan Meksiko by it Belis fan Veracruz, yn 1847, ûnder de Meksikaansk-Amerikaanske Oarloch;
- de Gallipoli-kampanje yn 1915 en 1916, wêrby't Britske, Australyske, Nijseelânske, Britsk-Yndyske en Frânske troepen op 'e Turkske kust lânen, mar dêr yn harren brêgehaden fêst kamen te sitten;
- en ferskate amfibyske operaasjes út 'e Twadde Wrâldoarloch, lykas de Japanske ynvaazje fan Malakka yn desimber 1941, Operaasje Toarts, de Alliëarde lânings op 'e kust fan Noard-Afrika yn novimber 1942; Operaasje Dragoon, de Alliëarde lânings yn de Provâns yn augustus 1944; en yn 'e Stille Oseaan de Slach om Guadalcanal (1942-1943), de Slach om Iwo Jima (1945) en de Slach om Okinawa (1945).
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: | ||
|
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.
|
