Guido Gezelle
| Guido Gezelle | ||
| ||
| persoanlike bysûnderheden | ||
| fakgebiet | Tsjerke[*], sjoernalistyk[*], literatuer, ûnderwiissysteem[*] | |
| berop | poëet, learkrêft[*], skriuwer, katolike pryster[*], filolooch[*], folklorist[*], geastlike direkteur[*], opfieder[*], curate[*], politike sjoernalist[*], heechlearaar, prorector[*], oersetter[*], redakteur, preester, ûnderwizer, sjoernalist | |
| lân | Belgje | |
| geslacht | man | |
| berne | 1 maaie 1830 | |
| berteplak | Brugge | |
| stoarn | 27 novimber 1899 | |
| stjerplak | Brugge | |
| famylje | ||
| heit | Pieter Jan Gezelle[*] | |
| mem | Monica De Vriese[*] | |
| bruorren en susters | Louise Gezelle[*], Florence Gezelle[*], Romaan Gislijn Gezelle[*], Joseph Gezelle[*] | |
 |
 |
Guido Pieter Theodorus Josephus Gezelle (Brugge, 1 maaie 1830 - dêre, 27 novimber 1899) wie in Flaamske lyryske en stikeldichter, oersetter en pastoar. Hy is meast bekend om syn fynfielige gedichten oer de natoer, syn byldzjend taalgebrûk en as firtuoas taalkeunstner. O 't ruischen van het ranke riet en Het Schrijverke út de dichtbondel Vlaamsche Dichtoefeningen (1858) binne mar twa fan syn meast ferneamde wurken.
De tematyk fan syn gedichten is typysk romantysk, mei ûnderwerpen as natuer, freonskip en de dea. Hy is ferneamd om it brûken fan it West-Flaamske dialekt.
Libben en wurk
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Gezelle waard berne yn Brugge yn de provinsje West-Flaanderen as soan fan Monica Devrieze en túnman Pieter Jan Gezelle. De Flaamske skriuwer Stijn Streuvels (Frank Lateur) wie in neef fan him. Gezelle waard ta preester wijd yn 1854 en wurke as learaar oan it Klein Seminarie yn Roeselare. Hy wie altyd ynteressearre yn alles wat mei Ingelsk te krijen hie en waard kapelaan yn it Ingelske kleaster yn Brugge. Hy stoar dêr yn in lyts keamerke, dêr 't it noch altyd ferbean is om yn te kommen.
Der is in museum fan syn wurk yn de buert en ek in lytse bar dy 't nei him ferneamd is.
Hy besocht in ûnôfhinklike Flaamske taal te ûntwikkeljen, min ofte mear skieden fan it algemiene Nederlânsk, dat bepaalde mear "Hollânske" aspekten hie. It Nederlânsk dat er yn syn gedichten brûkte wie sterk beynfloede troch it pleatslikee West-Flaamske dialekt. Syn wurken binne faak ynspirearre troch syn mystike leafde foar God en de Skepping. Letter waard syn poëzije assosjearre mei it literêre ympresjonisme, en hy wurdt beskôge as in foarrinner fan dy beweging.
Gezelle wie ek oersetter fan poëzij en proaza, no 't it meast bekend om syn oersetting fan Henry Wadsworth Longfellow's Song of Hiawatha, dy't yn 1886 publisearre waard. Hy hie it orizjineel al yn 1856 yn Roeselare lêzen en wie deryn ynteressearre omdat er oan de iene kant fol siet fan Amerikaanske Yndianen en oan de oare kant de beskriuwing fan kristlike misjonarissen him befoel.
Fanwegen syn taalkundige masterskip wurdt Gezelle beskôge as ien fan de wichtichste dichters fan de Nederlânske literatuer.
Gezelle en Fryslân
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Gezelle fielde in freonskipsbân mei Fryslân en wie kenner fan de Fryske taal. Hy skreau mei Johan Winkler dy't him yn 1874 ek bekend makke yn Noard-Nederlân. Gezelle skreau in Frysk gedichtsje foar Winkler. Wurk fan Gezelle is yn it Frysk oerset troch J. J. Hof, Gerben Rypma, A. M. Wybenga en oaren. [1]
Priuwke
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]| Als de ziele luistert spreekt het al een taal dat leeft, 't lijzigste gefluister ook een taal en teeken heeft: blâren van de boomen kouten met malkaar gezwind, baren in de stroomen klappen luide en welgezind, wind en wee en wolken, wegelen van Gods heiligen voet, talen en vertolken 't diep gedoken Woord zoo zoet.. als de ziele luistert! 1859 |
Bibliografy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]In kar:
- Kerkhofblommen (1858)
- Vlaemsche Dichtoefeningen (1858)
- Kleengedichtjes (1860)
- Gedichten, Gezangen en Gebeden (1862)
- Longfellows Song of Hiawatha (oersetting, 1886)
- Tijdkrans (1893)
- Rijmsnoer (1897)
- Laatste Verzen (1901)
Literatuer
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Guido Gezelle: Verzameld dichtwerk. Redaksje Jozef Boets, mei gearwurking fan K. De Busschere e.o. Antwerpen/ Amsterdam, De Nederlandsche Boekhandel, 1980-1991. 8 dielen.
- Johan van Iseghem: Gezelle vertaald. Een meertalige bloemlezing. Kapellen, Pelckmans, 2003. ISBN 90-289-2757-3. In kar fan gedichten mei hieltyd de Frânske, Dútske, Ingelske en/of Latynske oersetting. It foarwurd jout in koart oersjoch fan Gezelles ûntwikkeling
- Jozef Boets: Gij ..., met uw zwart habijt en uwen bek van goud. Spreuken, gezegden en korte verzen. Kapellen, De Nederlandsche Boekhandel, 1986
- Michel van der Plas: Mijnheer Gezelle. Biografie van een priester-dichter (1830-1899). Tielt/ Baarn, Lannoo/ Anthos, 1990 (608 s.)
Keppelings om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Gezelle yn de DBNL
- Guido Gezelle-argyf (Iepenbiere Bibleteek Brugge)
- Gezelliana: tydskrift útjûn troch it Gezellesintrum fan de Universiteit Antwerpen yn gearwurking mei it Guido Gezellegenoatskip.
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|
 |
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Guido Gezelle fan Wikimedia Commons. |