Deade taal

In deade taal is in taal (of in dialekt), dy't, oars as libbene talen, net mear brûkt wurdt as in natuerlik deistich middel foar sprutsen kommunikaasje binnen in beskate taal- of dialektmienskip. It proses dat derta liedt dat in taal net mear sprutsen wurdt, hjit it útstjerren fan in taal of linguïside (hiel inkeld ek wol glottofagy neamd).

Foarbylden fan deade talen binne bgl. it Sûmearysk, it Akkadysk en it Hettitysk, talen dy't yn 'e Aldheid yn it Heine Easten rûnom sprutsen waarden. Histoaryske taalfoarmen, lykas Aldfrysk, Midnederlânsk en Angelsaksysk wurde net beskôge as deade talen, of alteast net yn deselde sin, mei't dy har ûntjûn hawwe ta hjoeddeiske libbene talen lykas (yn it gefal fan 'e brûkte foarbylden) Frysk, Nederlânsk en Ingelsk.

In spesifyk soarte deade taal is in tsjerketaal; sa'n taal wurdt net mear bûkt foar deistige kommunikaasje, mar noch wol as fiertaal foar de liturgy fan ien of mear leauwensmienskippen (net needsaaklikerwize kristlike tsjerken, sa't de namme liket oan te jaan). Foarbylden fan tsjerketalen binne Latyn, Tsjerkeslavysk, Koptysk, Avestaansk en, yn joadske mienskippen bûten Israel, it Hebriuwsk.

It is ek mooglik om deade talen wer nij libben yn te blazen, sa't dien is mei it Hebriuwsk, dat fan 'e twadde helte fan 'e njoggentjinde iuw ôf troch de sionistyske beweging wer ta libben brocht waard en sûnt 1948 de offisjele taal fan 'e steat Israel is. Oare talen dy't útstoarn wiene, mar no wer sprutsen wurde, binne it Manksk en it Kornysk op 'e Britske Eilannen en it Sanskryt yn Yndia. Ek binne der bewegings dy't besykje om it Noardgermaanske Norn fan 'e Orkney- en Sjetlâneilannen en it Baltyske Aldprusysk yn Litouwen en Wyt-Ruslân wer nij libben yn te blazen.