Ardinnenoffinsyf

Ardinnenoffinsyf Part fan de Twadde Wrâldkriich Amerikaanske soldaten fan de 75th Division yn it Ardinnenoffinsyf datum: 16 desimber 1944 - 25 jannewaris 1945 plak: Ardinnen útkomst: Alliearde oerwinning konfliktpartijen Feriene Steaten Feriene Keninkryk Dútslân befelhawwers Dwight D. Eisenhower Bernard Montgomery Omar N. Bradley George Patton Walter Model Gerd von Rundstedt Adolf Hitler sterkte 840.000+ man 400 tanks 400 artillery 600.000 man 500 tanks 1900 kanonnen ferliezen 10.276 dea 47.493 ferwûne 23.218 finzen as fermist 12.652 dea 38.600 ferwûne 30.582 finzen as fermist

It Ardinnenoffinsyf (Ingelsk: Battle of the Bulge) is it lêste grutte offinsyf fan Nazi-Dútslân oan it westfront yn de Twadde Wrâldkriich. It Dútske offinsyf duorre fan 16 desimber 1944 oant 25 jannewaris 1945. De slach waard fochten yn de Ardinnen, rûchwei it easten en noardeasten fan Belgje en it noarden fan Lúksemboarch.

Ein 1944

Oan de ein fan 1944 wie it de Alliearden al slagge om Frankryk en Belgje werom te feroverjen op de Dútsers. De opmars fan de Alliearden wie de flugge kant neist wêrtroch de ôfstân fan de ûnderstypjende ienheden fan de Alliearden nei harren troepen oan it front hieltyd grutter waard. Dêrtroch wie it dreech om harren troepen fan iten en drinken te foarsjen. Foar de slach waard der al fochten yn de Ardinnen en de Amerikaanske ynfantry hie doe al grutte ferliezen trochdat harren fjochtfleanmasinen mei de kâlde winterdagen net fan 'e grûn komme koenen. Fierdere opmars oer de Ryn soe dan in nuodlike saak wurde. Adolf Hitler wie fan doel de seehavens fan Antwerpen en Rotterdam foar de Dútsers te behâlden en in fierdere opmars fan de Alliearden op te kearen en dêrmei in sinjaal dat de Dútsers gjin belies joegen. Hitler tocht dat de kriich oan it westfront op dizze wize gau ta in ein komme soe sadat de Dútsers inkeld noch de Sowjets op it eastfront bekampe moasten. De Dútsers setten it lêste grutte offinsyf útein mei 250.000 manlju en 1.000 tanks.

It offinsyf

6e SS-Pantserleger noard

5e Pantserleger sintraal

7e leger súd

Om de Alliearde oermacht yn 'e loft moast it offinsyf winterdeis plakfine, leafst mei min waard as de fjochtfleanmasinen fan de Alliearden problemen hienen om fan 'e grûn te kommen. It offinsyf wie yn 't foar sa geheim dat sels de hegere offisieren gjin doel hienen oer it plan. It Dútske Heeresgruppe B en de Oberbefehlshaber West hienen fan noard nei súd in front fan 100 kilometer. Lykas yn 1940 soenen de Dútske pansertroepen it paad troch it wylde gea fan de Ardinnen sljochtsje. It belangrykste doel wie de seehaven fan Antwerpen dat oars in stipepunt fan de Alliearden wurde soe. Earst moasten de Dútsers nei de Maas ta, dan by Luik del en by it Albertkanaal lâns nei Antwerpen. Dêrby soe dan in part fan de Alliearden by Aken en Maastricht ynsletten wêze wêrfoar de rjochterflank fan de Dútsers ornearre wie. Strategysk wie it Ardinnenoffinsyf lang net min. De Amerikaanske troepen hienen al grutte ferliezen, dêrtroch krigen se doe in soad soldaten sûnder ûnderfining, en de ferwûne soldaten hienen der har rêstpunt. Meiïnoar hienen de Amerikanen fjouwer difyzjes oan it front. De Amerikanen hienen de Dútsers sa leech noch net as it gong oer offinsyfmooglikheden, dêrmei waard ek al in bytsje rekken holden. De Alliearden wienen nei de mislearre Operation Market Garden fan septimber 1944 dwaande mei nije plannen foar offensiven, noardlik en súdlik fan de Ardinnen. De Britten koenen mei tank oan Alan Turing yn Bletchley Park it Dútske radioferkear neigean. Lykwols kamen de belangrykste Dútske befelen net oer de radio mar mei koerier nei it front. De Alliearden wisten dus neat fan troepenferskowingen, oare militêre kaaifeiten ûntbrieken wêrtroch se net rjocht wisten wat der oan de oarekant barde.

Bysûndere stipe fan Dútske kant foar it offinsyf oppenearre him yn twa lytse aksjes:

1. Unternehmen Greif wie de namme foar in keppel Dútske soldaten ûnder befel fan Otto Skorzeny. De soldaten koenen allegear poerbêst Ingelsk en soenen mei Amerikaanske uniformen de Alliearden ferrasse. Dêrfoar hienen se ek oare middels sa as 2 Sherman-tanks en Alliearde gewearen. Doel fan Unternehmen Greif wie om safolle mooglik betizing efter de fijanlike liny's te skoppen. Soldaten fan Unternehmen Greif soenen ek de brêgen oer Maas weromferoverje.
2. Unternehmen Stösser wie in aksje yn de nacht fan 16 op 17 desimber wêrby 1300 parasjutisten 11 kilometer noardlik fan Malmedy delkomme soenen om Amerikaanske oanfierrûtes ôf te sluten. Troch min waar koe in fyfde-part mar op it plak komme, de oaren foelen ferdield oer de hiele Ardenen nei ûnder.

It ferrassingsoffinsyf die yn it earstoan fertuten foar de Dútsers. It Amerikaanske front waard fuortreage, it weromlûken fan de Amerikanen rekken yn ûnstjoer. Generaal Dwight D. Eisenhower holdt lykwols de kop derby en seach it strategyske belang. Fuort joech Eisenhouwer it befel oer de troepen noardlik fan de Dútske opmars oan Bernard Montgomery, súdlik oan Omar Bradley. Tagelyk waard in part fan de strategyske reserve, de 82ste Airbornedifyzje en de 101ste Airbornedifyzje, mobilisearre en Britske reservisten moasten ree wêze foar ynset. Eisenhower stjoerde generaal George S. Patton mei syn third army yn it Saarlân nei it noardwesten om de Dútske opmars út it suden wei op te kearen. Generaal Anthony McAuliffe mei de 101 Airbornedifyzje soe de kop fan de Dútske opmars temjitte. De 101 Airborndifyzje focht tusken 21 desimber 1944 oant 13 jannewaris 1945 de ferwoeden striid om Bastenaken, in wichtich ferkearsknooppunt. It slagge de Dútsers net om de stêd te feroverjen en boppedat duorre it te lang wêrtroch generaal Patton mei syn third army de kâns hie om by de 101 Airborne te kommen. Nei de kryst like it waar wat te betterjen en dat die fertuten foar de Alliearde oermacht yn de loft. De Dútsers besochten it op 1 jannewaris ek mei in loftoanfal, Unternehmen Bodenplatte, de lêste grutte loftoanfal fan de Luftwaffe. It Ardinnenoffinsyf einige op 21 jannewaris 1945, alhoewol't de Eastkantons fan Belgje pas yn febrewaris 1945 troch de Alliearden weromferovere waard.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes: