Apenheul

	Apenheul
	dieretún
	Yngong Apenheul (2011)
	logo
	lokaasje
lân	Nederlân
provinsje	Gelderlân
gemeente	Apeldoarn
plak	Apeldoarn
adres	J.C. Wilslaan
koördinaten	52° 12' NB, 5° 55' EL
	bysûnderheden
type	Dieretún rjochte op apen
tema	Apen
oerflak	13 ha
tal bisten	300
tal soarten	35
netwurk(en)	EAZA, NVD, WAZA
	skiednis
iepening	12 july 1971
	offisjele webside
	Webstee Apenheul
	kaart
	; De lokaasje fan Apenheul yn de provinsje Gelderlân.

Apenheul is in bistetún mei apen oan de râne fan de Nederlânske stêd Apeldoarn. Yn it park ferbliuwe goed 300 apen fan sa'n 35 ferskillende soarten dy't thúshearre yn Afrika, Súd-Amearika en Aazje. Guon soarten rinne los tusken de besikers om. Oare, lykas de gorilla's, bonobo's en orang-oetans libje op grutte, troch grêften omjouwe eilannen.

Skiednis

De Apenheul waard oprjochte troch de Rotterdamske fotograaf Wim Mager. Yn de sechstiger jierren keapet er twa dwergaapkes yn in bistewinkel. (“Dat kin yn dy tiid noch gewoan”). En eat wat as in hobby begjint, rint al gau út 'e hân. It pearke krijt jongen. Wim beslút syn baan as fotograaf op te jaan en ûntwikkelet it Apenheul-idee. Hy hiert sawat 1,5 hektare grûn yn Apeldoarn foar in bedrach fan ien gûne.

Fan it begjin is keazen foar it by besikers populêre konsept wêrby't in tal apen los yn de bosk en tusken de besikers oanwêzich binne. It park iepene op 12 july 1971 de doarren foar it publyk, earst wie it tal soarten beheind ta wolapen, slingerapen en in pear lytsere soarten. Yn 1976 komme der Gorilla’s yn it park op in eigen fan it publyk ôfskerme eilân. Trije jier letter wurdt de earste gorillapoppe berne. De poppen wurde “gewoan” troch harren memmen grutbrocht. Dat is yn dy tiid hiel bysûnder. Dêrneist komme ek de earste deadsholleaapkes nei de Apenheul. De blokhutte dêr't Apenheul yn begûn brânt yn 1981 ôf en 46 apen komme te ferstjerren by dizze brân.

De Apenheul wurdt yn 1986 in stifting wêrfan't de opbringsten ynvestearre wurde yn natueredukaasje en natuerbehâld. Yn 1995 krijt it park in nije yntreegebou, dat gebou giet yn 2002 diels yn flammen op. Oprjochter Wim Mager giet yn 1997 nei Frankryk. Dêr rjochtet er in twadde park op mei itselde konsept as de Apenheul: “La Vallée des Singes” yn Romagne departmint Vienne. Alve jier letter, op 23 maart 2008, stjert Wim Mager yn 'e âldens fan 67 jier.

Apenheul helle yn 2014 in nije apesoart binnen de Hanuman langoeren, dizze apen wurde troch de Hindoes fereare, dy't se as de ferpersoanliking sjogge fan de god Hanuman. In nij parkdiel wurdt yn 2020 oplevere. Der is nije boarterstún, in nij restaurant, in nij losringebiet foar ûnder oare dwergapen en in 100 meter lange ynsektenmuorre te finen. Yn 2023 folget der nochris in nij losringebiet foar West-Afrikaanske franjeapen, noardlike dwerchmearkatten en spoareskyldpodden.

Ferneamde bewenners

Bongo

Bongo (Kameroen, 1971 - Apeldoarn, 14 augustus 2005) wie in Sulverrêch gorrilla. Bongo waard berne yn Kameroen, Bongo ferhuze yn 1974 op likernôch twajierrige leeftyd nei de Apenheul yn Apeldoarn. Hy ferwekte 27 jongen, de earste doe 't er seis jier âld wie. Guon dêrfan waarden ferpleatst nei oare bistetunen. Op 14 augustus 2005 ferstoar Bongo ûnferwachts yn de âldens fan 33 jier oan in bakteriële ynfeksje, hy wie twa dagen siik. Op it momint fan ferstjerren hie er tweintich pakesizzers en trije oerpakesizzers.

Pepi

Pepi ferhúze yn 1972 nei de Apenheul, mei noch seis oare slingerapen. Fan al dy slingerapen is Pepi de iennichste dy 't noch yn Apenheul wennet, en wie ien fan de apen dy't de brân fan 1981 oerlibbe.

Plons

Plons (Om en de by 1984, - Apeldoarn, 12 augustus 2011) wie in Boliviaansk deadshaadaapke Op lettere leeftiid waard Plons it dominante wyfke yn 'e groep, dat se oant har dea bleau. De aap wie ynternasjonaal bekend, omdat se mei in leeftiid fan 26 jier, ien fan de âldste Boliviaanske deadshaadaapkes fan 'e wrâld wie. Om't de krekte bertedatum net fêststeld is, is se mooglik sels 27 jier âld wurden. Plons wie foar har dea al inkelde dagen siik en waard behannele mei medikaasje. Spitigernôch bliek se net mear better wurde te kinnen en ferstoar op 12 augustus 2011.