Oosterkerk (Kollum): ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
RomkeHoekstra (oerlis | bydragen)
14.991 edits
No edit summary
Rigel 32: Rigel 32:
De '''Oosterkerk''' is de [[Grifformearde Tsjerken yn Nederlân|grifformearde]] tsjerke fan de "Protestanske gemeente Kollum" yn [[Kollum]]. De tsjerke waard yn [[Ekspresjonisme|ekspresjonistyske]] styl boud en is in [[ryksmonumint]].
De '''Oosterkerk''' is de [[Grifformearde Tsjerken yn Nederlân|grifformearde]] tsjerke fan de "Protestanske gemeente Kollum" yn [[Kollum]]. De tsjerke waard yn [[Ekspresjonisme|ekspresjonistyske]] styl boud en is in [[ryksmonumint]].


== Skiednis ==
== Gemeente ==
De grifformearde gemeente ûntstie oan it ein fan de 19e iuw. De dochter fan boargemaster Witteveen woe har ynskriuwe litte as lidmaat fan de tsjerke, mar hja wegere de tolve artikels fan de Apostolyske Geloofsbelidenis te ûnderskriuwen. Nei't dûmny Van Kasteel en de tsjerkeried de dochter net oerhelje koene om dat wol te dwaan, namen hja har net op as lidmaat fan de tsjerke. Witteveen brûkte ferfolgens syn ynfloed as boargemaster om it beslút fan de dûmny en tsjerkeried oan te fjochtsjen en sa kaam it ta in ûntsetting fan de dûmny en sels de tsjerke waard foar in skoftke sletten. Doe't op 7 july 1886 de [[doleânsje|nederdútsk-grifformearde]] gemeente yn Kollum stifte waard, gyng hast de hiele herfoarme gemeente mei oer.<ref>[http://www.digibron.nl/search/detail/012de0b4a31930602ad76d16/blijvend-zicht-op-de-hervormde-kerk Digibon]</ref>
⚫
Yn 1904 ûnstie de grifformearde gemeente troch't de [[Ofskieding fan 1834|ôfskieden]] en [[Doleânsje|dolearjende]] gemeente tegearre fierder gyngen. Hja tsjerkten yn in houten tsjerke oan de Nijebuorren (tsjintwurdich Eyso de Wendtstrjitte). De tsjerke waard oan it begjin fan de jierren 1920 te lyts en yn 1924 krige de arsjitekt [[Egbert Reitsma]] de opdracht in nije tsjerke te bouwen. De boukosten bedroegen 23.000 gûne en de oannimmer soe der oan fallyt gean, mar der kaam in prachtich tsjerkegebou dat tsjintwurdich in ryksmonumint is. It wie Reitsma's earste grutte opdracht nei en nei de bou fan de Kollumer tsjerke folgen der fan deselde arsjitekt mear opfallende grifformearde tsjerken yn [[Weesp]], [[Appingedam]], [[Pelikaantsjerke|Ljouwert]] en [[Andyk]].

Kollum wie dêrmei de twadde dolearjende gemeente fan Fryslân en hearde by de fiif earste dolearjende gemeenten yn it lân.<ref>[http://89.200.200.165/CMS/api/file/saft/104adc079f63c290f1f375b978b94fda/ Sjoch foar boarne yn it PDF-bestân]</ref> Foar de nije gemeente waard ynearsten in
houten needtsjerke boud.<ref>Noordelijk Oostergo - Kollumerland en Nieuw Kruisland (1989), Herma M. van den Berg, side 93</ref> Nei't der dúdlikens wie oer de ferdieling fan de besittings bouden de grifformearden in eigen grutte tsjerke.<ref>[http://www.digibron.nl/search/detail/012de0b4a31930602ad76d16/blijvend-zicht-op-de-hervormde-kerk Digibon]</ref>

⚫
Op freed 16 maaie 2008 gyngen de Kollumer herfoarmen en grifformearden nei 116 jier skieding tegearre fierder as Protestanske gemeente Kollum. Sûnt dy tiid krigen de herfoarme tsjerke de namme ''Maartenskerk'' en de grifformearde tsjerke de namme ''Oosterkerk''. Beide tsjerken bleaune iepen en alle sneinen wurde yn beide tsjerken tsjinsten holden. Dêrnjonken is der oan de Foarstrjitte 24 noch in tredde tsjerke dy't oansletten is by de Protestanske gemeente Kollum. Dy tsjerke mei de namme ''[[De Kandelaar (Kollum)|De Kandelaar]]'' wurdt brûkt troch de herfoarme gemeente op grifformearde grûnslach.<ref>[http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=39322 Friesch Dagblad, 17 maaie 2008]</ref><ref>[http://www.pknkollum.nl/QCMSpknkollum/?kerken,8 Side Protestanske gemeente Kollum]</ref>

== Bouskiednis tsjerke ==
⚫
Foar de doleânsje wie der al in lytse [[Ofskieding fan 1834|ôfskieden]] gemeente en yn 1904 gyng de dolearjende gemeente fieder mei de kristlik-grifformearde gemeente as grifformearde gemeente. Yn 1924 krige de arsjitekt [[Egbert Reitsma]] de opdracht om in nije tsjerke foar de gemeente te bouwen. De boukosten bedroegen 23.000 gûne en de oannimmer soe der oan fallyt gean, mar der kaam in prachtich tsjerkegebou dat tsjintwurdich in ryksmonumint is. It wie Reitsma's earste grutte opdracht nei en nei de bou fan de Kollumer tsjerke folgen der fan deselde arsjitekt mear opfallende grifformearde tsjerken yn [[Weesp]], [[Appingedam]], [[Pelikaantsjerke|Ljouwert]] en [[Andyk]].
[[File:Kollum, griff. tsjerke (Oosterkerk), plafond.jpg|thumb|left|250px|''Plafond'']]
[[File:Kollum, griff. tsjerke (Oosterkerk), plafond.jpg|thumb|left|250px|''Plafond'']]
Rigel 42: Rigel 50:


== Ynterieur ==
== Ynterieur ==
Reitsma hat ek in grut stimpel drukt op it ûntwerp fan it ynterieur. De tsjerkebanken, de glês-yn-lead-ferljochting, de preekstoel, en it doopfont ûntstiene neffens syn tekeningen. De banken binne as in waaier groepearre om de preekstoel hinne. Boppe de preektstoel is it oargel oanbrocht. It plafond bestiet út twa inoar krusende paraboalyske tongewelven mei mitsele ribben. De fjilden fan de gewelven binne abstrakt beskildere, ek neffens it ûntwerp fan Reitsma.<ref>[http://reliwiki.nl/index.php/Kollum,_Oostenburgstraat_1_-_Oosterkerk Reliwiki</ref>
Reitsma hat ek in grut stimpel drukt op it ûntwerp fan it ynterieur. De tsjerkebanken, de glês-yn-lead-ferljochting, de preekstoel, en it doopfont ûntstiene neffens syn tekeningen. De banken binne as in waaier groepearre om de preekstoel hinne. Boppe de preektstoel is it oargel oanbrocht. It plafond bestiet út twa inoar krusende paraboalyske tongewelven mei mitsele ribben. De fjilden fan de gewelven binne abstrakt beskildere, ek neffens it ûntwerp fan Reitsma.<ref>[http://reliwiki.nl/index.php/Kollum,_Oostenburgstraat_1_-_Oosterkerk Reliwiki]</ref>


== Oargel ==
== Oargel ==
It oargel waard yn 1966 boud troch de firma Fonteijn & Gaal (Amsterdam en Rotterdam).
It oargel waard yn 1966 boud troch de firma Fonteijn & Gaal (Amsterdam en Rotterdam).
== Gemeente ==
⚫
Op freed 16 maaie 2008 gyngen de Kollumer herfoarmen en grifformearden tegearre fierder as Protestanske gemeente Kollum. Sûnt dy tiid krigen de herfoarme tsjerke de namme ''Maartenskerk'' en de grifformearde tsjerke de namme ''Oosterkerk''. Beide tsjerken bleaune iepen en alle sneinen wurde yn beide tsjerken tsjinsten holden. Dêrnjonken is der oan de Foarstrjitte 24 noch in tredde tsjerke dy't oansletten is by de Protestanske gemeente Kollum. Dy tsjerke mei de namme ''De Kandelaar'' wurdt brûkt troch de herfoarme gemeente op grifformearde grûnslach.<ref>[http://www.frieschdagblad.nl/index.asp?artID=39322 Friesch Dagblad, 17 maaie 2008]</ref><ref>[http://www.pknkollum.nl/QCMSpknkollum/?kerken,8 Side Protestanske gemeente Kollum]</ref>


== Ofbylden ==
== Ofbylden ==

De ferzje fan 19 jul 2017 om 08.48

Grifformearde tsjerke
bouwurk
lokaasje
lân Nederlân
provinsje Fryslân
gemeente Kollumerlân
plak Kollum
bysûnderheden
type bouwurk Tsjerke
boujier 1923-1925
arsjitekt Egbert Reitsma
boustyl Amsterdamske Skoalle
offisjele webside
Protestanske gemeente Kollum

De Oosterkerk is de grifformearde tsjerke fan de "Protestanske gemeente Kollum" yn Kollum. De tsjerke waard yn ekspresjonistyske styl boud en is in ryksmonumint.

Gemeente

De grifformearde gemeente ûntstie oan it ein fan de 19e iuw. De dochter fan boargemaster Witteveen woe har ynskriuwe litte as lidmaat fan de tsjerke, mar hja wegere de tolve artikels fan de Apostolyske Geloofsbelidenis te ûnderskriuwen. Nei't dûmny Van Kasteel en de tsjerkeried de dochter net oerhelje koene om dat wol te dwaan, namen hja har net op as lidmaat fan de tsjerke. Witteveen brûkte ferfolgens syn ynfloed as boargemaster om it beslút fan de dûmny en tsjerkeried oan te fjochtsjen en sa kaam it ta in ûntsetting fan de dûmny en sels de tsjerke waard foar in skoftke sletten. Doe't op 7 july 1886 de nederdútsk-grifformearde gemeente yn Kollum stifte waard, gyng hast de hiele herfoarme gemeente mei oer.[1]

Kollum wie dêrmei de twadde dolearjende gemeente fan Fryslân en hearde by de fiif earste dolearjende gemeenten yn it lân.[2] Foar de nije gemeente waard ynearsten in houten needtsjerke boud.[3] Nei't der dúdlikens wie oer de ferdieling fan de besittings bouden de grifformearden in eigen grutte tsjerke.[4]

Op freed 16 maaie 2008 gyngen de Kollumer herfoarmen en grifformearden nei 116 jier skieding tegearre fierder as Protestanske gemeente Kollum. Sûnt dy tiid krigen de herfoarme tsjerke de namme Maartenskerk en de grifformearde tsjerke de namme Oosterkerk. Beide tsjerken bleaune iepen en alle sneinen wurde yn beide tsjerken tsjinsten holden. Dêrnjonken is der oan de Foarstrjitte 24 noch in tredde tsjerke dy't oansletten is by de Protestanske gemeente Kollum. Dy tsjerke mei de namme De Kandelaar wurdt brûkt troch de herfoarme gemeente op grifformearde grûnslach.[5][6]

Bouskiednis tsjerke

Foar de doleânsje wie der al in lytse ôfskieden gemeente en yn 1904 gyng de dolearjende gemeente fieder mei de kristlik-grifformearde gemeente as grifformearde gemeente. Yn 1924 krige de arsjitekt Egbert Reitsma de opdracht om in nije tsjerke foar de gemeente te bouwen. De boukosten bedroegen 23.000 gûne en de oannimmer soe der oan fallyt gean, mar der kaam in prachtich tsjerkegebou dat tsjintwurdich in ryksmonumint is. It wie Reitsma's earste grutte opdracht nei en nei de bou fan de Kollumer tsjerke folgen der fan deselde arsjitekt mear opfallende grifformearde tsjerken yn Weesp, Appingedam, Ljouwert en Andyk.

Plafond

De op in plan fan in Gryksk krús boude tsjerke fûn alhiel boud neffens de oanwizings fan Abraham Kuyper foar de ideale grifformearde tsjerke plak, sa't dy se fêstlein hie yn Onze Eeredienst (1911). It is in echte grifformearde preektsjerke mei de preekstoel en it oargel sintraal en dêr de op oriïntearre banken en galerijen. Yn de toer, dêr't it jiertal fan de bou yn messing sifers fertikaal is oanbrocht, hinge nea in lûdklok en is ek gjin oerwurk oanbrocht.

Reitsma wreide yn 1969 de konsistoarje oan de noardeastlike kant fan de tsjerke sels út. Yn 1985 waard Pro Rege as tsjerklik sintrum oan de achterkant oanboud. Dit barde sadanich dat de eastlike gevel frij bleau.[7]

Ynterieur

Reitsma hat ek in grut stimpel drukt op it ûntwerp fan it ynterieur. De tsjerkebanken, de glês-yn-lead-ferljochting, de preekstoel, en it doopfont ûntstiene neffens syn tekeningen. De banken binne as in waaier groepearre om de preekstoel hinne. Boppe de preektstoel is it oargel oanbrocht. It plafond bestiet út twa inoar krusende paraboalyske tongewelven mei mitsele ribben. De fjilden fan de gewelven binne abstrakt beskildere, ek neffens it ûntwerp fan Reitsma.[8]

Oargel

It oargel waard yn 1966 boud troch de firma Fonteijn & Gaal (Amsterdam en Rotterdam).

Ofbylden

  • Preekstoel en oargel
    Preekstoel en oargel
  • Oersicht
    Oersicht
  • Oersicht
    Oersicht
  • Lampe
    Lampe
  • dekoratyf mitselwurk opgong kreake.jpg
    dekoratyf mitselwurk opgong kreake.jpg

Keppeling om utens

Disposysje oargel

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:
  1. ↑ Digibon
  2. ↑ Sjoch foar boarne yn it PDF-bestân
  3. ↑ Noordelijk Oostergo - Kollumerland en Nieuw Kruisland (1989), Herma M. van den Berg, side 93
  4. ↑ Digibon
  5. ↑ Friesch Dagblad, 17 maaie 2008
  6. ↑ Side Protestanske gemeente Kollum
  7. ↑ Rijksmonumenten.nl
  8. ↑ Reliwiki
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Oosterkerk_(Kollum)&oldid=876419"