Medemblik (stêd)

Medemblik (Frysk: Memleke)^[1] is in stêd yn de Westfryske gemeente Medemblik yn Noard-Hollân. It leit yn it âlde gewest Westflinge oan de Iselmar. De stêd hie op 1 augustus 2006 7994 ynwenners.

De stêd Medemblik hat in oerflakte fan 108,81 km² (wêrfan 100,05 km² wetter). Medemblik is de âldste stêd yn de gearwurkingsregio West-Fryslân. Medemblik wie oant 1 jannewaris 2007 in selsstannige gemeente, dêr't gjin oare plakke by hearden. De gemeente hearde ta de lytste fan de provinsje Noard-Hollân. De nije gemeente ûntstie troch in fúzje fan de gemeenten Noarder-Koggelân, Wognum en yn 2006 waard besluten dy de namme Medemblik mei te jaan.

Nammeferklearring

De namme "Medemblik" komt mooglik fan de wetterrin Medemelake of Medemelacha (Germaans miduma- "middelst" en laku- "wetterrin yn moerassich terrein dy't op dat plak rûn hat, en dy't yn in oarkonde út 985 neamd wurdt. Dêr wurdt ek Medemblik sels yn neamd as "villa Medemelacha".

Skiednis

Medemblik en Doarestêd krigen troch de Friezen woltierige merken. Yn 1289 waarden Medemblik stedsrjochten ferliend troch greve Floaris V. Floaris V liet oan de ein fan de 13e iuw in twangboarch bouwe, dy't no bekend stiet as Kastiel Redbad. It stedsje waard yn 1517 troch it leger fan Johan fan Selbach, steund troch de kapers fan Grutte Pier en Wijerd Jelckama plondere en yn 1572 en 1588 troch de Geuzen en prinslike troepen belegere.

Nei it graven fan it Noardhollânsk Kanaal yn 1824 waard it belang fan Medemblik as havenstêd folle minder. De ôfsluting fan de Sudersee like de nekslach foar Medemblik te betsjutten, mar yn de jierren sechtich fan de 20e iuw ûntwikkele de stêd him ta in bekend wettersportsintrum, mei benammen yn it seizoen ek in drok útgeanslibben.

Medemblik hat in protte histoaryske gevels, en in stedhûs út 1939 fan de arsjitekt Alexander Kropholler. Ek stiet der in wurkjende nôtmole (Mole De Harder, werboud 1986-1990).

Sûnt 1887 hat Medemblik in spoarferbining mei Hoarn. It stasjonsgebou fan Medemblik is út dit iepeningsjier. Tsjintwurdich wurdt it spoar brûkt troch de Museumstoomtram Hoarn-Medemblik.

Tsjerken en oare religieuze gebouwen

De protestantske Bonifatiustsjerke mei in toer út 1404, it âldste gebou fan de stêd
De roomske en neogoatyske Martinustsjerke út 1902
N.H. Dûmnyhûs
Menniste skûltsjerke út 1675
Gemeentlike Aula út 1666, restaurearre yn 1982, waard oant 1972 brûkt as skoalle
Evangelysk-Lutherske Tsjerke út 1650-1700

It besjen wurdich

Medemblik hat as lytse âlde stêd in grut oantal nijsgjirrichheden. Sa binne der in soad âlde gebouwen en gevels.

Ferskate pânen oan de Westerhaven, lykas it "Dykhûs"
It pakhûs 'De Wolff' út 1667 oan it Foareilân
Histoarysk pân 'It hof fan Medemblick'
De trije pakhuzen mei de namme 'De Hoop' oan it Foareilân
It 'Skeane Hûs' oan it Foareilân
It iennige hûs yn Medemblik yn Loadewyk XVI-styl, út 1728
Synagoge Medemblik, dêr't joaden út de Twadde Wrâldoarloch út weifierd binne
Oarlochsmonumint foar omkommen Medemblikker soldaten, Joaden en fersetsstriders
Easterhaven 21, histoarysk wenhûs út de 18e iuw
It grêftepân it "Waarwolfke" oan it Efterom
It WIC-pakhûs oan de Easterhaven
It grifformearde weeshûs 'De Fjouwer Weesbern' mei poarte út 1765
De waach oan de Tsiismerk
It 'Koggehûs' út 1613 oan de Nijstrjitte
It Stedhûs mei resten fan it âlde stedhûs oan de Daam
It Stasjon Medemblik en in part fan it spoar Stoomtram Hoarn-Medemblik
It 'Houten Huys', foar de nôtmole "De Harder" oer, it iennige houten hûs yn de stêd
It 'Zwarte Woifke', boud yn 1640 en ferboud yn 1740 en 1780, oan de Easterhaven
It 'Witte Huys', op it Foareilân, oan de yngong fan de Nijstrjitte

Oare nijsgjirrige monuminten binne:

De 16e-iuwske grêft 'It Efterom', de lêste grêft yn it sintrum
De Stedsbuorkerijen
It "Dykhûs" út 1599
"Lânswerf", boud 1799-1800, tuorke 1808
De nôtmole 'De Herder' (ferneatige yn 1945, werboud yn 1988-89 wêrby't de âldere ûnderdielen lykas de wjukken en de draaibere ûnderdielen brûkt waarden)
It 'Kastiel Redbad' (1286-1288), opknapt nei boufallichheid yn 1888
It Nederlânsk Stoommasinemuseum út 1869 (ek wol gemaal 'Fjouwer Noarder Koggen')
It 'Murrayhouse' fan de ealman Lord George Murray
Widdohúske út 1500
It 'Belesting-Huys' oan de Toerstrjitte en de Westerhaven
It 'Koersen-Huys' oan de linkerside fan it Belesting-Huys
Pân oan it Beginehôf yn renêssânsestyl
It 'Wetterskipshûs' mei houten achterhúske, oan de Westerhaven
It "Regthuys", te werkennen oan in lantearne krekt boppe de doar, oan de Westerhaven
It 'Rôze Hûs', bertehûs fan de arsjitekt dy't de oarspronklike mûnen by de 'Fjouwer Noarder Koggen' polder boude, no stiet op dat plak in stoommasinepomp
It Bakkerijmuseum De Alde Bakkerij

Ferkear en Ferfier

Medemblik is berikber fan Hoarn ôf oer de A7 en de N239. Fan Heechkarspel ôf oer de N240.

Berne

Sam Pormes (1954), politikus (GrienLinks)
Jan Albertsz Rotius (1624), keunstskilder
Willem Vogelsang (1956), taalkundige

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Webstee fan de gemeente
Medemblik.nu - Online community
Toponymysk Wurdboek fan Belgje, Nederlân, Lúksemburch, Noard-Frankryk en West-Dútslân (fóar 1226), side. 676, George Michiels N.V., Tongeren]
R. van Eerden (2005) - De Noord-Hollandse Friezen mogen er wezen, yn: Archeobrief nr.1 maart 2005, side 14-20

52° 46' NB, 5° 6' EL

↑ Nij Frisia, maart 2015, side 20

[1] Nij Frisia, maart 2015, side 20

[1]