Neolitikum
| Trijeperioadesysteem | |||||||
| Holo- seen |
Histoaryske Tiid | ||||||
| La Tène-tiidrek | Proto- histoarje | ||||||
| Hallstatt-tiidrek | |||||||
| Izertiid | |||||||
| Let | |||||||
| Midden | |||||||
| Ier | |||||||
| Brûnstiid | |||||||
| Neolitikum | Kopertiid | ||||||
| Let | Pre- histoarje | ||||||
| Midden | |||||||
| Ier | |||||||
| Mesoli- tikum of Epipaleo- litikum |
Let | ||||||
| Midden | |||||||
| Ier | |||||||
| Pleis- toseen |
Paleo- litikum | Let | |||||
| Midden | |||||||
| Ier | |||||||
| Stientiid | |||||||
It Neolitkum of jonge stientiid is in tiidrek út de skiednis fan de minskheid dat typearre wurdt troch technyske en sosjale feroarings. Der is sprake fan in oergong fan jeien en sammeljen nei lânbou en it hoedzjen fan keppels fee. It tiidrek einiget mei de ûntdekking fan de metaalbewurking (koper, letter brûns), wêrnei de brûnstiid begjint.
It Neolitkum is op meardere plakken yn de wrâld om-ende-by deselde tiid en ûnôfhinklik fan inoar ûntstien en hat har dêrnei oer de hiele wrâld ferspraat. De foarnaamste fernijingen wienen: it gebrûk fan ark fan glânzge stien, keramysk diggelguod (bakte potten), de ûntdekking fan de metaalbewurking (koper), it tsjil en it skrift.
De âldste koperfynsten binne fan ± 5000 f.Kr. yn Anatoalje (Turkije). Dêrom wurdt it lêste part fan de jonge stientiid ek wol de kopertiid neamd.
Nederlân
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn Nederlân wennen doedytiids de Hunebêdbouwers. Sy bouden hunebêden dêr't sy har deaden yn begroeven. Dizze hunebêden komme foaral foar yn Drinte. Op ferskate plakken yn Nederlân binne fjoerstiennen bilen fûn.
Ek Stonehenge yn Grut Brittanje stammet út de jonge stientiid.
Ötzy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Ien fan de wichtichste resinte fynsten út de jonge stientiid is Ötzy, in iismummy dy't sawat 3000 foar Kristus libbe hat. Syn lichem waard oantroffen op in gletsjer op in berch tusken Itaalje en Eastenryk. Hy hie typyske foarwerpen út de stientiid by him, lykas learen klean en pylk en bôge, en ek in koperen bile.