Springe nei ynhâld

Stientiid

Ut Wikipedy
Trijeperioadesysteem
Holo-
seen
Histoaryske Tiid
La Tène-tiidrek   Proto-
histoarje
Hallstatt-tiidrek
Izertiid
  Let  
Midden
Ier
Brûnstiid
Neolitikum Kopertiid  
Let Pre-
histoarje
Midden
Ier
Mesoli- tikum of
Epipaleo-
litikum
Let
Midden
Ier
Pleis-
toseen
Paleo- litikum Let
Midden
Ier
Stientiid

De stientiid is in tiidrek yn 'e prehistoarje dêr't de minsken fan doe ark fan stien makken (oan 'e ein fan de stientiid waarden foar it earst sieraden fan metaal makke). It leit yn 'e reden dat der doe ek al hout bewurke waard mar dêr is net folle fan bewarre bleaun. Yn Dútslân waarden lykwols yn 1994 by it plak Schöningen houten spearen fûn fan likernôch 350.000 jier lyn.

It is net altiten mei wissichheid fêst te stellen wannear't de stientiid ôfrûn is: foar guon lytse folken op Borneo en Nij-Guinea is er noch mar krekt ôfrûn.

Meast wurdt de stientiid ûnderskieden yn trije tiidrekken:

  • it paleolitikum hat it langst duorre, fan ûngefear 2,5 miljoen jier lyn oant de ein fan de lêste iistiid, likernôch 10.000 jier lyn;
  • mei it mesolitikum wurde de kultueren fan de jager-samlers nei de ein fan de lêste iistiid oantsjut;
  • mei it neolitikum wurdt de kultuer oantsjut dêr't de lanbou meast fan belang wie.

Oan 'e ein fan de stientiid waard út en troch al ark fan koper makke, archeologen brûke dêrfoar it begryp kopertiid of galkolitikum, dêrnei komt de brûnstiid en de izertiid. It is mooglik dat yn Mesopotaamje en yn it Alde Egypte it skrift wilens de brûnstiid al syn gerak krige, fan datoangeande wie de prehistoarje dêr al foarby en wurdt dêr dan praat fan de izertiid.

De datearring en krekte tiid dat de stientiid duorre hat is noch ûnwis omdat der noch fûleindich praat wurdt wat de betingsten wêze moatte om net of wol fan in stientiid te praten. De âlde stientiid begjint rûchwei 2,5 miljoen jier lyn yn Afrika, doe't dêr it earste ark fan stien makke waard.