Fulkaan
(Trochferwiisd fan Fulkanen)
In fulkaan is in berch dy't jiske en lava spuit (hiele waarme, raande stien) út in magma grûnlaach djip ûnder de grûn. De measte fulkanen hawwe in krater by de top. Magma wurdt lava neamd as it út de fulkaan spuit is.
De measte fulkanen binne te finen yn gebieten dêr't tektoanyske platen oan elkoar grinze. Op dy plakken kin de magma nei boppe komme. In lyts part fan de fulkanen hat net direkt mei tektoanyske prosessen te krijen omdat se net op in tektoanyske plaatgrins lizze. By sokke fulkanen komt in mantelplom út de djippe ierdmantel nei it ierdoerflak.
Ferneamde fulkanen
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Etna (Sisylje, Itaalje)
- Hekla (Yslân)
- Kilauea (Hawaiï, Feriene Steaten fan Amearika)
- Krakatau (Rakata, Yndoneezje)
- Mauna Loa (Hawaiï, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mauna Kea (Hawaiï, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mount Baker (Washington, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mount Erebus (Ross Island, Antarktika)
- Mount Hood (Oregon, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mount Fuji (Honjû, Japan)
- Mount Rainier (Washington, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mount Shasta (Kalifornje, Feriene Steaten fan Amearika)
- Mount St. Helens (Washington, Feriene Steaten fan Amearika)
- Novarupta (Alaska, Feriene Steaten fan Amearika)
- Olympus Mons (Mars)
- Popocatépetl (Meksiko-Puebla steat grins, Meksiko)
- Surtsey (Surtsey island, Yslân)
- Santorini (Santoriny eilân, Grikelân)
- Tambora (Sumbawa, Yndoneezje)
- Teide (Teneryf, Kanaryske Eilannen, Spain)
- Vesuvius (hoppe fan Naples, Itaalje)
- Mount Ruapehu (Noard-Eilân, Nij-Seelân)
- Mount Edziza (Britsk Kolombia, Kanada)
- Yellowstone (Wyoming, Feriene Steaten fan Amearika)
Nijsgjirrich
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Yn Fryslân is der ûnder de Waadsee, sa likernôch healwei de liny Harns-Flylân, in deade fulkaan te finen, de Súdwâlfulkaan.
Literatuer
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Macdonald, Gordon A., en Agatin T. Abbott. (1970). Volcanoes in the Sea. Universiteit fan Hawaiï Printer, Honolûlû. 441 p.
- Ollier, Cliff. (1988). Volcanoes. Basil Blackwell, Oxford, Grut-Brittanje, ISBN 0-631-15664-X (hurde omslach), ISBN 0-631-15977-0 (papier omslach).
Keppeling om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Commons: Fulkaan – foto, fideo en harktriemmen