Mistel
mistel | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
taksonomy | ||||||||||||
| ||||||||||||
soarte | ||||||||||||
Viscum album | ||||||||||||
Linnaeus, 1753 | ||||||||||||
De mistel (Viscum album) is een wintergriene plant dy't yn beammen libbet. It is in healparasyt: foar wetter en sâlten is hy ôfhinklik fan syn gasthear. De mistel wurdt ek "mistletoe", "fûgellym" neamd. Yn Nederlân is de plant wetlik beskerme.
De mistel komt yn hiel Fryslân foar. De noardlike grins is net Súd-Limburch lykas algemien oannomd wurdt. Yn Súd-Limburch is hy frij algemien, mar yn de rest fan Nederlân minder. Yn Dútslân komt de mistel ek in soad foar, benammen yn appelbeammen. Yn Noard-Denemark is de mistel wol oantroffen yn in kletterbeam. De plant komt foar yn popelieren, (mar nea yn klapperbeammen), appelbeammen en hagedoarnstrûken.
De wite bei-eftige frucht wurdt troch fûgels ferspraat. Se wurde opfretten yn de oksel fan in beamtûke, it died bliuwt lizzen en sprút út. De woartel groeit yn de beam. Siedden wurde net fertard en hawwe in kliemske laach, fandêr ek de namme fûgellym. De siedden binne fergiftich.
Kulturele betsjutting
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Benammen by de jierwikseling wurdt de mistel as fersiering ophong. It ferhaal wol dat men immen dy't der ûnder stiet samar tútsje mei.
- By de Kelten en Germanen wie de mistel in hillige plant, dy't yn harren magyske fruchtberheidsrituelen in grutte rol spile. Neffens Plinius de Aldere snied in yn it wyt klaaide druïde yn de midwintersearemony mei in gouden sikkel de mistel út de hillige iik. De ôfsniene plant mocht de grûn net reitsje en waard yn wite doeken opfong. Dêrnei slachte hy de offerbisten en dompele de mistel yn wetter dat dan as beskerming tsjin sykten en ûnheil brûkt waard. De offerjeften wienen bedoeld foar de geasten fan de fruchtberheid, lykas de goadinne Freya.
- In de Skandinavyske mytology waard Balder deade troch in pylkoerd makke fan in mistel.
- De mistel stie as genêsmiddel bekend yn de krûdegenêskunde (Hippocrates, Dodoens). Yn de antroposofy en de folksgenêskunde wurde de medisinale eigenskippen fan de mistel noch altyd brûkt.
- De mistel wurdt oan de balken fan stâlen hong; dit wie om de heksen, spûken of nachtmerjes fuort te jeien en sa it fee fruchtber te hâlden.
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Viscum album fan Wikimedia Commons. |
- Plantesoarte
- Sandelhoutplant
- Sandelhouteftige
- Parasyt
- Kryst
- Lânseigen floara yn Abgaazje
- Lânseigen floara yn Albaanje
- Lânseigen floara yn Andorra
- Lânseigen floara yn Armeenje
- Lânseigen floara yn Azerbeidzjan
- Lânseigen floara yn Belgje
- Lânseigen floara yn Bosnje
- Lânseigen floara yn Bulgarije
- Lânseigen floara yn Denemark
- Lânseigen floara yn Dútslân
- Lânseigen floara yn Eastenryk
- Lânseigen floara yn Fatikaanstêd
- Lânseigen floara yn Frankryk
- Lânseigen floara yn Fryslân
- Lânseigen floara yn Georgje
- Lânseigen floara yn Grikelân
- Lânseigen floara yn Guernsey
- Lânseigen floara yn Hongarije
- Lânseigen floara yn Ierlân
- Lânseigen floara yn Ingelân
- Lânseigen floara yn Itaalje
- Lânseigen floara yn Jeropeesk Ruslân
- Lânseigen floara yn Jersey
- Lânseigen floara yn Kosovo
- Lânseigen floara yn Kroaasje
- Lânseigen floara yn Letlân
- Lânseigen floara yn Lychtenstein
- Lânseigen floara yn Litouwen
- Lânseigen floara yn Lúksemboarch (lân)
- Lânseigen floara yn Man
- Lânseigen floara yn Noard-Masedoanje
- Lânseigen floara yn Moldaavje
- Lânseigen floara yn Monako
- Lânseigen floara yn Montenegro
- Lânseigen floara yn Nederlân
- Lânseigen floara yn Noard-Ierlân
- Lânseigen floara yn Noarwegen
- Lânseigen floara yn de Oekraïne
- Lânseigen floara yn Poalen
- Lânseigen floara yn Portegal
- Lânseigen floara yn Roemeenje
- Lânseigen floara yn San Marino
- Lânseigen floara yn Servje
- Lânseigen floara yn Sibearje
- Lânseigen floara yn Skotlân
- Lânseigen floara yn Sloveenje
- Lânseigen floara yn Slowakije
- Lânseigen floara yn Spanje
- Lânseigen floara yn Súd-Osseesje
- Lânseigen floara yn Sweden
- Lânseigen floara yn Switserlân
- Lânseigen floara yn Tsjechje
- Lânseigen floara yn Turkije
- Lânseigen floara yn Wales
- Lânseigen floara yn Wyt-Ruslân
- Lânseigen floara yn Afganistan
- Lânseigen floara yn Birma
- Lânseigen floara yn Bûtan
- Lânseigen floara yn Fjetnam
- Lânseigen floara yn Iran
- Lânseigen floara yn Japan
- Lânseigen floara yn Kambodja
- Lânseigen floara yn Laos
- Lânseigen floara yn Nepal
- Lânseigen floara yn Noard-Koreä
- Lânseigen floara yn Oezbekistan
- Lânseigen floara yn Pakistan
- Lânseigen floara yn Sina
- Lânseigen floara yn Súd-Koreä
- Lânseigen floara yn Syrje
- Lânseigen floara yn Tadzjikistan
- Lânseigen floara yn Tailân
- Lânseigen floara yn Taiwan
- Lânseigen floara yn Yndia
- Eksoat yn de Feriene Steaten
- Eksoat yn Kanada