Maimonides

Maimonides, ek ferneamd as de Rambam, (Hebriuwsk: Rabbi Mosjé ben Maimon; Arabysk: Moesa ibn Maimon) (Kordoba (Spanje), 30 maart 1135 – Fostat (Kairo), 13 desimber 1204) wie in rabbyn, gelearde, filosoof en dokter. Hy wurdt beskôge as de meast wichtige rabbyn út it post-Talmoedysk joadendom. Oant de dei fan hjoed hat syn filosofysk wurk grutte ynfloed op it joadske tinken, mar ek bûten de joadske wrâld.

Libbenspaad

Maimonides is yn syn libben in tal kearen ferhuze. Yn 1148 ferliet syn famylje fanwege ferfolging Córdoba en Spanje, nei de ynvaazje troch de Almohaden (dy't oantrunen ta ferfolging fan dhimmi's en benammen fan de joaden) en setten har nei wenjen yn de stêd Fez, yn Marokko. Yn Fez libbe de famylje ûnder it mom fan moslims. Maimonides lei him dêr ta op joadsk-religieuze stúdzje en wek wittenskippen. Mei letter jierren festige Maimonides him yn Egypte dêr't er asyl fan de Fatamiden krige en dêr't er as rabbyn fungearre. Nei de dea fan syn broer David besleat er om dokter te wurden, omdat er syn brea net fertsjinje woe mei de Tora. Lang om let waard er de liifdokter fan Salah al-Din Yusuf bin Ayub (Salah ad-Din), de doetiidske hearsker oer Egypte. Jierrenlang wie er tagelyk liifdokter fan Saladin en opperrabbyn fan Kairo. Hy stoar wierskynlik yn Fostat en is beïerdige yn Tiberias .

De 13 leauwensprinsipes fan Maimonides

It joadendom hat in oantal leauwensbegjinsels, mar der is gjin bynende kategismus formulearre. Der is gjin formeel dogma of in rige fan religieuze geloofspunten. Der is wol besocht om ta in definysje fan it joadske leauwe te kommen, mar dy waard nea troch elts oanfurdige. De 13 geloofsartikelen fan Maimonides hawwe it measte gesach. It binne:

God bestiet
God is ien (dat gjin Hillige Trijefâldichheid, sa't it kristendom hat)
God is net fysyk
God is ivich
God is iennich
De wurden fan de Joadske profeten binne wier
Mozes is de foarnaamste profeet
De Tora is de primêre tekst fan it joadendom
Der sil nea in nije Tora komme
God wit alles
God beleanet dejinge dy't de geboaden neikomme en straft harren dy't se oertrêdzje
De Messias sil komme
Ea sille de deaden opstean

Wurk

Maimonides syn meast wichtich wurk op it mêd fan it joadendom binne:

Kommintaar op de Misjna (Arabysk, oerset yn it Hebriuwsk troch Yosef Qaafah)
Misjnee Tora (ek: Jad HaChazaka) in kompindium fan de joadske wet (Hebriuwsk)
De Gids fan Verdoolden (Moreh Nevuchim), in filosofysk wurk oer it joadendom dat him dwaande hâldt mei de harmonisearring fan ferklearrings fan de Tora, de wittenskip en de filosofy fan Aristoteles; it wurk is yn it Judeo-Arabysk skreaun en is foar it earst yn it Hebriuwsk oerset troch Samuel ibn Tibbon
Responsa en brieven, sa as de Brief foar Jemen oan de ferhûddûke Joadske minderheid yn Jemen

Medyske wurken (allegear yn it Arabysk):

In wurk oer astma
In samling medyske aforismen (bekend ûnder de Hebriuwske namme Pirkei Moshe)
Ferkate oaren

Keppelings om utens

Koarte Ingelsktalige biografy
David Yellin en Israel Abrahams, Maimonides (wiidweidige Ingelske biografy)
Maimonides yn de Joadske Ensyklopedy on line

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Maimonides fan Wikimedia Commons.