Koninklijk Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur
It Koninklijk Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur/Keninklik Frysk Genoatskip foar Skiednis en Kultuer, fuortkaam út it Provinciaal Friesch Genootschap ter Beoefening van Friesche Geschied-, Oudheid- en Taalkunde, waard op 27 septimber 1827 troch Franciscus Binkes, Hendrik Amersfoordt en Freerk Fontein oprjochte en is no fêstige yn Ljouwert. It Genoatskip wie, foaral yn de begjintiid, fan wat de 'hegerein' neamd wurde kin. Eeltsje Halbertsma betanke yn 1834 as lid. De reden skreau er oan syn broer Joast: Es gibt Narren aller Art (Gekken binne der yn soarten en mjitten) en hy woe dêr net ien fan wêze. It Frysk waard troch it Genoatskip dan wol bestudearre, fiertaal wie it by harren yn dy begjinjierren út noch yn net. Ek it sûnt 1839 ferskinende (en noch altyd besteande) tydskrift "De Vrije Fries" wie foar it meastepart yn it Hollânsk. Wol binne der foar de tiid fan de "De Vrije Fries" noch in seistal nûmers fan in Frysktalich "Friesch Jierboeckjen" ferskynd.
Kolleksje
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It Frysk Genoatskip liet fan him sprekke yn 1877. Yn it paleis fan Willem III oan it Hofplein yn Ljouwert waard in grutte tentoanstelling organisearre yn ferbân mei it 50-jierrich bestean fan it Genoatskip. De provinsje en de gemeente Ljouwert wurken der oan mei. Terpfynsten, skilderijen, silverwurk, hânskriften, kaarten, alles wat te toanen wie waard toand. It wie in grut sukses: Der kamen tritichtûzen besikers op ôf en der waard rûnom yn Nederlân omtinken oan jûn yn de parse. De bleau genôch jild fan oer om oan de Turfmerk it "Eysingahûs" oan te tugen, dêr't de samlingen fan it Genoatskip en provinsje in fêst plak krigen. Dêrmei stie it Genoatskip oan de widze fan it Frysk Museum. In grut part fan de kolleksje is noch altyd yn brûklien by it Frysk Museum.
Publikaasjes
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It genoatskip jout neist it jierboek De Vrije Fries it Histoarysk tydskrift Fryslân út en organisearret aktiviteiten op histoarysk mêd, lykas ekskurzjes, lêzingen en symposia.