Eastfrysk (Nederdútsk): ferskil tusken ferzjes
| Rigel 263: | Rigel 263: | ||
=== Wiky-projekten yn it Eastfrysk === |
=== Wiky-projekten yn it Eastfrysk === |
||
* Incubator: [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/frs/ |
* Incubator: [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/frs/Hōwdsīd Wikipedia] |
||
{{boarnen|boarnefernijing= |
{{boarnen|boarnefernijing= |
||
De ferzje fan 18 jun 2020 om 15.49
Eastfrysk of Eastfrysk Nederdútsk (ek: Eastfrysk Plat, Eastfrysk: Ōstfräisk of Ōstfräiske tóól[1]) wurdt sprutsen yn East-Fryslân en is in Friso-Saksyske dialekt. It hat yn 'e lette midsiuwen de oarspronklikeFryske taal fan East-Fryslân ferdreaun.
Klassifikaasje
It Eastfrysk Plat ûnderskiedet him al fan oare Nederdútske dialekten, útsein it Grinslânsk. It ûnderskied komt troch de sterke Fryske substraat dy't ynfloed hân hat op it hjoeddeistige dialekt. Yn de tiid fan it Keninkryk Hollân hawwe it Nederlânsk en Frânsk fan ynfloed west op it Eastfrysk Plat. It Grinslânsk en Eastfrysk plat kinne as ien dialekt sjoen wurde, dochs skriuwt men beide talen oars. De ferskillende skriuwwizen binne ûnder ynfloed fan de standerttalen Nederlânsk en Dútsk ûntstien.
Tal sprekkers
Troch hegere ynfloed fan it Heechdútsk nimt it tal sprekkers njonkelytsen ôf. Likernôch 50% fan de Eastfriezen kin Eastfrysk Plat ferstean en prate. Under de jeugd kin likernôch 20 persint Eastfrysk Plat prate, en 50 persint fan de jongerein kin it ferstean.[2]
Foarbylden
| Frysk | Eastfrysk | Grinslânsk | Noardnederdútsk | Nederlânsk | Ingelsk | Dútsk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| har | höör | heur | ehr | haar | her | ihr |
| moai, kreas | mōj | mooi, schier | scheun | mooi | beautiful, nice, fine | schön |
| barren | geböören | gebeurn | passeern | gebeuren | to happen | geschehen |
| prate | prōten | proaten | snakken | praten | to talk, to prate | sich unterhalten |
| net | näit | nait | nich | niet | not | nicht |
| wie | was | was | wer | was | was | war |
Frysk substraat
It Frysk tusken Lauwers en Wezer hat allinnich yn it Sealterlân oerlibje kind. Dochs binne der yn it Eastfrysk ek frijwat oarspronklik Fryske wurden bewarre bleaun. Yn de list hjirûnder wurde Eastfryske wurden ferlike mei Fryske wurden dy't op skrift oerlevere binne út it Harlingerlân, Lân Wûrsten en it eilân Wangereach[3] :
| Eastfryk | Dútsk | Frysk (Harlingerlân) | Frysk (Wangereach) | Frysk (Lân Wûrsten) | Aldfrysk |
|---|---|---|---|---|---|
| bâb | Väterchen | babbe | bab | ||
| bâu | Viehbremse | bawen | |||
| bäep | Großmutter | ||||
| öj | Mutterschaf | ai | |||
| Eide | Egge | eyde/ihde | eide | ||
| flöystern | umziehen | flóster | |||
| fôn | fohn | faun | fámne | ||
| grīnen | schmerzen | gryhnen | grín | grinda | |
| graum | Fischeingeweide | graum | |||
| heller | Außendeichsland | ||||
| hemmel | sauber | ||||
| hemmel | Reinigung | ||||
| hemmelig | reinlich | ||||
| hemmeln | reinigen | ||||
| hemschen | reinigen | ||||
| hoek | Mantel | hokka | |||
| hüüdel | Kloß | hühdels | |||
| jier | Jauche | jere | |||
| koeb | Möwe | kâb | |||
| käil | geronnene Milch | kehl | kêl | kerl | |
| klâmp | Steg | klampe | klamp | ||
| krueb | Mauerassel | ||||
| lājen | blitzen | ||||
| lâjd | Biltz | layde | leith / leid | ||
| lēp | Kiebitz | leep | |||
| lîw | Austernfischer | lîv | |||
| lauğ | Dorf | lauch | lōch / lōch | ||
| mäem | Mutter | mem | mäm | ||
| prâl | Hoden | pralling | |||
| kwinken / kwinkōgen | zwinkern | quink | quinka | ||
| rêw | Gerät | rêv | |||
| rîf | Harke | Hrīve | |||
| sğuenk | Schenkel | skunk / skunka | |||
| sğūrsğot | Libelle | schûrschot | |||
| berselm | Vorderkante des Wandbettes | beddeselma | |||
| smäint | kleine Ente | ||||
| stōm | Dampf | ||||
| sūpen | Buttermilch | suhpe | |||
| tōm | Nachkommenschaft | tâm | |||
| tûn | Garten | thuen | tûnn | tūn | |
| tusk | Zahn | tusck | tusk | tusk | |
| wâğ | Wand | waage | wôch | wâg / wâch | |
| wâl | Striemen | ||||
| wāj | Molke | wôi | hwajja / hwajjô | ||
| wîk | Kanal | ||||
| wiers | Reihe gemähtes Gras | wirsene | |||
| hēf | die See | hef | |||
| ieng | Wiese | ||||
| jüdder / jadder / jidder | Euter | jader | |||
| gunder | Ganter / Gänserich | gôner | gunder / gonder | ||
| tuelğ / täelğ | Ast / Zweig | tulg | |||
| wīf | Weib | wuff | wīf | ||
| móót | Scheibe Fleisch | māte | |||
| gâsp | Schnalle | ||||
| gâst | Geest | gâst | |||
| mând | Gemeinschaft | manda | |||
| óóek | zusätzliches Stück Land | âka | |||
| mār | Grenzgraben | mâr | |||
| äis | Aas / Köder | ês | |||
| äit | Speise | ēt | |||
| mäied | Wiese | mēde | |||
| täik | Treibsel / Angespültes | ||||
| wäil | Kolk / Brake | ||||
| gräied | Grünland | grēd | |||
| tæmen | Heu in Haufen schieben | ||||
| nītel | stößig | nîtel | |||
| kīwer | lebhaft | quîver | |||
| kwivern | gedeihen | ||||
| rim | Einfassung | rima | |||
| stīkel | steil | ||||
| stīkel | Stachel | stîkel | |||
| tîk | Käfer | ||||
| trîm | Leitersprosse | ||||
| în | Granne | ||||
| hîl | Ferse | hiell | hîl | heila | |
| d'mäied | ein Flächenmaß | deimēth / dîmēth | |||
| lôn | Gasse | lone | |||
| rôp | Seil | raap | râp | ||
| rōf | ein Garnmaß | ||||
| haide | Haut | heude | haid | hēd / heid / heide | |
| stierts | erstkalbende Kuh | stirtze / sterkiō | |||
| bitse | Xanthippe | bitze | |||
| blets | Dreck | bletz | blets | bletza | |
| til | Brücke | till | thille | ||
| dīlen | Dielenlage | ||||
| tjoó | Wasserzug | tiā | |||
| jäipkes | Mehlbeeren | ||||
| tjüch | (in Flurnamen) | tioche / tioche | |||
| tjukken | stoßen | ||||
| tjukseln | schlagen / stolpern | ||||
| tüddern | anpflokken |
Keppeling om utens
- Ostfreeske Taal
- Ostfriesische Landschaft
- Wurdboek foar it Eastfrysk (Dútsk-Eastfrysk)
- Wurdboek foar it Eastfrysk fan 'e Jongfryske Mienskip (Eastfrysk-Dútsk)
Wiky-projekten yn it Eastfrysk
- Incubator: Wikipedia
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|