Besjoch de boarne foar Volendam

{{Universele ynfoboks stêd
| namme                       = 
| ôfbylding                   = Volendam 20040902 2231.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 
| ôfbyldingstekst             = Loftfoto Volendam (oan de kust) mei [[Edam]] fierderop
| wapen                       = [[Ofbyld:Volendam_wapen.svg|60px]]
| ynwennertal                 = {{Statistyk wenplak Noard-Hollân ynwenners|Volendam}} <small>({{Statistyk wenplak Noard-Hollân ynwenners|TXT=Year}})</small><ref>https://opendata.cbs.nl/statline</ref>
| oerflak                     = 4,67 km², wêrfan: <br> - lân: 4,49 km² <br> - wetter: 0,18 km²
| befolkingstichtens          = 4835 ynw./km²
| stêdekloft                  =
| hichte                      =
| lân                         = {{NEDf}}
| bestjoerlike ienheid 1      = provinsje
| namme bestjoerlike ienheid 1= {{NL-NHf}}
| bestjoerlike ienheid 2      = gemeente
| namme bestjoerlike ienheid 2= [[Ofbyld:Gemeente_edam-volendam_vlag.svg|20px]] [[Edam-Volendam]] 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| bestjoerlike ienheid 4      = 
| namme bestjoerlike ienheid 4= 
| boargemaster                = 
| stedsyndieling              = 
| stifting                    = 
| ferkearsieren               = {{Piktogram dyk Nederlân N-wei|247}} {{Piktogram dyk Nederlân N-wei|517}}
| postkoade                   = 1130-1132
| netnûmer                    = 0299
| tiidsône                    = [[UTC]] +1
| simmertiid                  = UTC +2
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|52_29_58_N_05_04_04_E_type:city_zoom:16_region:NL|52° 30' NB, 5° 4' EL}}
| webside                     = [http://www.edam-volendam.nl Hiemside gemeente Edam-Volendam]
| ôfbylding2                  = 
| ôfbyldingstekst2            = 
| ôfbylding3                  = 
| ôfbyldingstekst3            = 
| mapname                     = Noard-Hollân
| lat_deg                     = 52
| lat_min                     = 29
| lat_sec                     = 58
| lat_dir                     = N
| lon_deg                     = 5
| lon_min                     = 4
| lon_sec                     = 4
| lon_dir                     = E
}}
'''Volendam''' is in doarp yn de gemeente [[Edam-Volendam]] yn de [[Nederlân]]ske provinsje [[Noard-Hollân]]. It plak hat {{Statistyk wenplak Noard-Hollân ynwenners|Volendam}} ynwenners ({{Statistyk wenplak Noard-Hollân ynwenners|TXT=Year}}).

== Skiednis ==
[[Ofbyld:Het dorp Volendam. (1906).jpg|thumb|left|Volendam yn 1906]]
Volendam hiet oarspronlik ''Folle(n)dam''. Oarspronklik kaam dêr de [[IJe]] of [[Aa (wetternamme)|E]], dêr 't it plak [[Edam]] lei, út yn de [[Sudersee]]. Yn [[1357]] groeven de Edammers in koartere ferbining tusken de Purmermar en de Sudersee. Dêrnei waard foar de âlde haven fan Edam in daam oanlein en de âlde haven waard tichtmakke; fandêr ''Follendaam''. Sa krige Edam in nije haven, it Oorgat. Al gau fêstigen har hjir boeren en fiskers. Ek bleaune guon grûnwurkers nei de beëiniging fan it graafwurk efter yn it nij ûntstiene doarp.

Yn 2018 is Volendam in plak mei sa'n 22.000 ynwenners. De toeristen komme nei it doarp foar de histoaryke dracht en fiskersboaten. Dêrneist fine se souvenirwinkeltsjes oan de [[haven]] en in boat dy't harren nei [[Marken (Markermar)|Marken]] bringt. Yn in befolking dy't him kwa gebrûken ûnderskiedet fan de rest fan Nederlân middels ûnder oaren in eigen dialekt, it Volendamsk. Boppedat hat Volendam histoarysk sjoen in roomsk-katolyk doarp west yn in fierder meast protestantske omjouwing. Foarhinne wie it doarp bekend omdat it it heechste tal Nederlânske sindelingen en preesterroppings de kante kilometer hie. Troch de sekularisaasje en ûnttsjerkliking rint ek yn Volendam it tsjerkebesyk werom. 

=== Kafeebrân ===
{{Apart|Nijjiersbrân Volendam}}
Op âld-en-nij fan [[2000]] nei [[2001]] ûntstie troch it oanstekken fan in bosk stjerkes in koarte, mar tige fûle brân yn kafee ''De Hemel''. De stjerkes stutsen de drûge krystfersiering oan it plafond yn brân, dat dêrtroch delkaam. 14 minsken ferlearen dêrby it libben en 200 rekken swierferwûne en waarden oerbrocht nei de brânwûnesintrums yn [[Beverwyk]], [[Grins (stêd)|Grins]] en [[Rotterdam]] en doe't dy fol rekken, waarden guon slels nei [[Brussel]] en [[Leuven]] brocht.

== Toerisme ==
[[Ofbyld:Visafslag St.Vincentius.JPG|thumb| Fiskôfslach Sint-Vincentius]]
Volendam is in populêre toeriste-attraksje yn Nederlân, ferneamd om syn fiskersboaten en de tradisjonele dracht, dy't bytiden noch wol droegen wurdt troch guon fan de befolking. It fouljusdracht is it meast ferneamd fan de tradisjonele Nederlânske drachten en komt faak foar op printkaarten en posters. Der is in fearpont dy't regelmjittich nei it eilân Marken fart. Volendam hat ek in lytse museum dat de skiednis en dracht fan it doarp sjen lit en besikers kinne in foto fan harsels nimme litte yn de tradisjonele dracht.

=== It besjen wurdich ===
* ''Volendams Museum'' mei it sigarebantsjehûske
* Palingsoundmuseum
* ''Het Doolhof''
* De Dyk
* Haven
* Diamantsliperij
* Sint-Finsentiustsjerke
* Skilderingsamling fan Hotel Spaander
* Stjelphoevetsjerke, de âdste en bêst bewarre stjelptsjerke (Ryksmonumint).
* Koöperative Fiskôfslach St. Vincentius (Ryksmonumint)
* Houten klokkestoel met de Trouklok út 1771 (Ryksmonumint)

== Fuotbal ==
[[FC Volendam]] is in fuotbalklup dy't ôfwikseljend yn de [[Earedifyzje]] en de [[Earste Difyzje (fuotbal)|Earste Difyzje]] spilet.

== Muzyk ==
Volendam is ferneamd om syn eigen muzyk, dat ''[[Palingsound]]'' (letterlik lûd fan [[iel]]en) neamd wurdt. Dat ferwiisd nei de status fan Volendam as fiskersdoarp. Yn de sechtiger jierren fan de [[tweintichste iuw]] wie de pleatslike sjonggroep [[The Cats]] in tige ferneamde en populêre groep yn Nederlân en derbûten.

In oare groep fan Volendam wie [[BZN]], dy't tige polpulêr yn 'e ein fan de sechtiger en begjin fan de santiger jierren waard. Yn [[1995]] trede BZNmei de doe tsienjierrige [[Jan Smit]] op, dy't letter sels ek in polpulêre artyst waard.

De populêre groepen [[3JS]] en [[Nick & Simon]] komme ek út Volendam.

== Ferkear en ferfier ==
Volendam is te berikken fan [[Purmerein]] ôf oer de [[Provinsjale wei 244|N244]]. Fan [[Hoarn (Noard-Hollân)|Hoarn]], [[Amsterdam]] en [[Monnickendam]] ôf oer de [[Provinsjale wei 247|N247]] Fan [[Edam]] ôf oer de ''Zuidpolderzeedijk'', de ''Dijkgraaf de Ruijterlaan'', de ''Dijkgraaf Poschlaan'' en de N247/[[Provinsjale wei 517|N517]].

== Ofbylden ==
<gallery>
Ofbyld:Oolijke Volendamsche deerntjes.jpg|Jonge famkes yn Volendamsk dracht
Ofbyld:Volendam Tourism (restaurant).jpg|In soad toeristen komme yn Volendam op besite mei de boat
Ofbyld:Volendam - street view in 2001.jpg|Volendam
Ofbyld:Nederland volendam.JPG|De haven fan Volendam
Ofbyld:Volendam, straatzicht2 2010-06-05 17.42.JPG|In strjitte yn Volendam
Ofbyld:Residential Area Volendam (2015).jpg|In buert yn Volendam
</gallery>

== Berne yn Volendam ==
* [[Gerrie Mühren]] (2 febrewaris 1946), fuotballer
* [[Jan Keizer]] (3 april 1949), sjonger
* [[Arnold Mühren]] (2 juny 1951), fuotballer
* [[Pier Tol]] (12 july 1958), fuotballer
* [[Carla Braan]] (23 july 1961), gymnast<ref>[https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/br/carla-braan-1.html Carla Braan Biography and Olympic Results]</ref>
* [[Carola Smit]] (1 septimber 1963), sjonger
* [[Wim Jonk]] (12 oktober 1966), fuotballer
* [[Nick Schilder]] (6 novimber 1983), sjonger
* [[Simon Keizer]] (16 maaie 1984), sjonger
* [[Jan Smit]] (31 desimber 1985), sjonger
* [[Cees Keizer]] (8 jannewaris 1986), fuotballer

== Keppeling om utens ==
*[http://www.edam-volendam.nl/ Gemeente Edam-Volendam]
*[http://www.vvv-volendam.nl/ VVV Volendam]
*[https://www.kermis-in-volendam.nl/ Merke yn Volendam]
*[http://www.vvv-edam.nl/ VVV Edam]

{{boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
----
{{Commonscat|Volendam}}
}}

{{Koördinaten|52_29_58_N_5_4_3_E_type:city_zoom:15_region:NL|52° 29' NB, 5° 4' EL}}
{{Edam-Volendam}}
[[Kategory:Plak yn Edam-Volendam]]