Stillibben

In stillibben is in artistike komposysje (skilderij, tekening, foto), fierwei it meast fan in (dea) foarwurp. It giet dan om objekten út de natoer sa as iten, blommen, planten, stiennen of skelpen; of troch minsken makke alledeistige dingen sa as fasen, potsjes en pansjes, munten, boeken, tabaksdoazen, ensafuorthinne.

De oarsprong fan it stillibben leit al yn de midsiuwen en ek yn de Grykske- en Romeinske âldheid waarden sy al makke. It stillibben joech de keunstner fan dy tiid mear frijheid fan komposysje en kleurgebrûk as yn it gefal fan in portret of in lânskip, dêr't de komposysje en kleurtoan fan fêst leit. Nei 1800 spile dit motyf hoe langer hoe minder in rol.
Stillibbens fan foar 1700 hawwe faak religieuze en/of allegoaryske symboalen. Doetiids ferstiene taskôgers de djippere betsjutting fan sjochtwei foarwurpen better as no. Bygelyks in memento mori, troch in kombinaasje fan in bibel mei in minsklike plasse ôf te byldzjen.

Soarten stillibbens

Stillibben	Soarte stillibben	Foarwerpen	Symbolyk
Jan Davidsz. de Heem	Pronkstillibben	Kostberheden en bysûndere fruchten	Rykdom, wielde
Stillibben mei in eksimplaar fan De Waere Mercurius, in nijsblêd oer Tromp syn oermastering fan trije Ingelske skippen op 28 juny 1639, en in gedicht oer de skuonmakker dy't it wurk fan Apelles mispriizget, 1655, Anthonius Leemans	Oerwinningsstillibben	Hjerring, bôle, bier	De nasjonale ekonomy, sunichheid en flyt
Banket stillibben, 1667, Abraham van Beijeren	Banketsje	Foarwerpen en iten dy't by in miel hearre	Mooglik in oamoediging ta matichheid, of in ferwizing nei it Lêste Jûnsmiel. Kin ek rykdom werjaan.
Vanitas, 1630, Pieter Claesz	Vanitas	Skedels, dôve kearsen, ferwyklge blommen, fergiene boeken, omfallen glêzen	Idelheid en sinleasheid fan ierdsk besit of it memento mori
Trompe l'œil, Cornelis Norbertus Gysbrechts	Synbedrager of Trompe-l'oeil	Samling foarwerpen út it deistich libben dy't libbensecht lykje, bygelyks in rek mei brieven, pennen, skjirren en sokssawat.
Stilleven met bloemen, 1639, Hans Bollongier	Blomstillibben	Allerhanne blommen, somtiids fan ynsekten (flinters, krobben) omjûn.	Faaks fergonklikens, mar ek bewûndering foar de skepping
Alexander Coosemans	Fruitstillbben	Allerhanne fruchten	Oerfloed en fruchtberheid
David Teniers de Jonge	Wittenskipsstillibben	Boeken, passers, wrâldbol, sânrinners	Geleardens, de oerwinning fan de wittenskip
In aap en in hûn by dood wild, 1714, Jan Weenix	Jachtstik	Deade fasanten, dowen, harten en oar wyld
Stilleven, 1644, Adriaen van Utrecht	Muzykynstruminten
Stillibben, 1641, Alexander Adriaenssen	Merk- en keukenstikken	Fleis, fisk, griente en fruit
	Religjeus	Rozekrânse, kroan, wiereekfet, fisk	Ferwizing nei Bibelske ferhalen
Stillibben me romer, fluit, ierden krúk en pipen, 1651, Jan Jansz van de Velde	Religjeus	Nôtieren, druvetrosse en romer wyn	Ferwizing nei Kristus
Stilleven, Abraham van Beijeren	Religieus	Appel of sinesappel	Ferwizing nei de erfsûnde