Besjoch de boarne foar De Hel van '63

{{Universele ynfoboks film
| ôfbylding                = De Hel van '63 logo.png
| ôfbyldingstekst          = 
| ôfbyldingsbreedte        =
| ferwizing                = '''(''[https://www.imdb.com/title/tt1156132/mediaviewer/rm3886710272/ Filmposter yn 'e IMDb]'')'''
| namme                    = ''De Hel van '63''
| regisseur                = [[Steven de Jong]]
| produsint                = [[Klaas de Jong (produsint)|Klaas de Jong]]<br>[[Steven de Jong]]
| útfierend produsint      = 
| senario                  = [[Steven de Jong]]<br>[[Maarten Lebens]]<br>[[Jean Ummels]]
| basearre op              = 
| kamerarezjy              = [[François Perrier]]
| muzyk                    = [[Ronald Schilperoort]]
| filmstudio               = [[De Hel van '63 Film B.V.]]<br>[[Nederlânsk Fûns foar de Film]]<br>[[COBO Fûns]]<br>[[Frysk Filmfûns]]<br>[[Bridge Entertainment Group]]<br>[[Katholieke Radio Omroep|KRO]]
| distribúsje              = [[E1 Entertainment Benelux]]
| haadrollen               = [[Chris Zegers]]<br> [[Cas Jansen]]<br> [[Lourens van den Akker]]<br>[[Chava Voor in 't Holt]]
| voice-over               = [[Reinier Paping]]
| byrollen                 = [[Rense Westra]]<br> [[Chantal Janzen]]<br> [[Dirk Zeelenberg]]<br> [[Cees Geel]]<br> [[Peggy Vrijens]]
| lân/lannen               = [[File:Flag of the Netherlands.svg|border|20px]] [[Nederlân]]
| premiêre                 = [[13&nbsp;desimber]] [[2009]]
| direkt op fideo          = 
| foarm                    = [[langspylfilm]]
| sjenre                   = [[histoaryske film|histoarysk]] [[sportfilm|sportdrama]]
| taal                     = [[Nederlânsk]] en [[Frysk]]
| spyltiid                 = 108 minuten
| budget                   = €3.000.000
| opbringst                = €1.771.851
| prizen                   = 
| filmsearje               = 
| foarich diel             = 
| folgjend diel            = 
}}
'''''De Hel van '63''''' is in [[Nederlan]]sk [[histoaryske film|histoarysk]] [[sportdrama]] út [[2009]] ûnder [[rezjy]] fan [[Steven de Jong]], mei yn 'e [[haadrol]]len [[Chris Zegers]], [[Cas Jansen]], [[Lourens van den Akker]] en [[Chava Voor in 't Holt]]. De [[film]] is [[Nederlânsk]]- en [[Frysk]]talich. De [[titel (namme)|titel]] betsjut "De Hel fan '63", en ferwiist nei de [[Tolfde Alvestêdetocht]] fan [[18&nbsp;jannewaris]] [[1963]], dy't ferriden waard ûnder barre [[winter]]ske [[waar]]somstannichheden. It [[plot|ferhaal]] folget fjouwer dielnimmers oan 'e [[toertocht (reedriden)|toertocht]], dy't nettsjinsteande it oanboazjende waar oant it uterste geane om dochs de einstreek te heljen. Fan 'e [[filmkritisy]] krige ''De Hel van '63'' oer it algemien negative oant tuskenbeiden [[resinsje]]s. Hoewol't der ûnder it [[publyk]] gâns belangstelling foar de film wie, kaam de produksje mei fertoanings yn 'e [[bioskopen]] [[ferlies (ûndernimming)|net út 'e kosten]].

==Plot==
Op [[17&nbsp;jannewaris]] [[1963]], as yn [[Fryslân]] in strange [[winter]] hearsket, risselwearret it [[bestjoer]] fan 'e [[Feriening De Fryske Alve Stêden]] û.l.f. [[foarsitter]] Ritsma om 'e [[Tolfde Alvestêdetocht]] út te skriuwen. De fraach is diskear ris net oft it [[iis]] wol tsjûk genôch is, mar oft it [[waar|winterwaar]] net te ekstreem is om 10.000 man de [[feart (wetterwei)|feart]]en en [[kanaal (wetterwei)|kanalen]] fan [[Fryslân]] op te stjoeren, temear om't de [[Alvemarretocht]] koartby om dyselde reden ôflast is. De [[gearkomste]], dy't pleage wurdt troch de opdringerige en [[arrogânsje|arrogante]] ''[[De Telegraaf|Telegraaf]]''-[[sjoernalist]] Jack van Houten, rint út op [[rûzje]] tusken bestjoersleden dy't fine dat de [[Alvestêdetocht]] tsjin eltse priis trochgean moat, oanfierd troch [[list fan rayons fan de Alvestêdetocht|rayonhaad]] Kingma, en inkele leden dy't dat ûnferantwurde fine, laat troch rayonhaad Wolf. Under druk set troch de [[parse]] en troch [[kommissaris fan 'e keninginne]] yn Fryslân [[Harry Linthorst Homan]] beslút it bestjoer úteinlik, mei de lytst mooglike mearderheid, om 'e tocht út te skriuwen foar de folgjende dei, [[18&nbsp;jannewaris]].

Fanatike [[reedrider]]s út hiel [[Nederlân]] sitte oan 'e [[radio]] klústere om te hearren hoe en wat. Sadree't it ferlossende boadskip der is, risselwearje se om ôf te reizgjen nei [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] om har yn te skriuwen en nei in fierhinne [[sliep]]eleaze [[nacht]] de oare [[moarn (deidiel)|moarns]] ier oan 'e start te ferskinen. Under harren is liddichgonger Kees Ferwerda, ien fan tolve ambachten en trettjin ûngemakken, dy't troch syn ûnoplettendheid krekt syn trêde [[baan (wurk)|baan]] yn in fearnsjier kwytrekke is. Syn [[oarehelte|frou]] Dieuwke, dy't [[swierwêzen|op alle dagen rint]], hat har nocht as er har foar de safolste kear bewissiget dat er wol wer in oare baan fine sil. Se giet by him wei en bejout har nei har [[mem]] Wil, dêr't se noch dyselde [[jûn]]s [[befalling|yn 'e weeën]] rekket. Der wurdt besocht Kees te berikken, mar dy is dan al lang ûnderweis nei Fryslân.

In oaren dy't sljocht nei reedriden is, [[wachtmaster]] by de [[kavalery]] fan 'e [[Keninklike Lânmacht]] Henk Brenninkmeijer, leit op dat stuit yn in [[bivak|fjildbivak]] by [[Havelte]]. Nei't er te neare nacht syn [[sersjant-majoar]] Hoeks meldt dat er de Alvestêdetocht ride sil, set er sûnder tastimming ôf, ear't immen him tsjinkeare kin, wat delkomt op [[desersje]]. Yn Ljouwert skillet er syn [[ferloofde]] Annie op om him yn [[Drylts]] op te wachtsjen mei [[earte]]. Foar de nacht nei de tocht hat er foar harren beiden in [[hotelkeamer|keamer]] yn in [[pinsjon]] yn Ljouwert besprutsen. 

[[Ferpleechster]] Annemiek is in jier tefoaren har [[relaasje (ynterpersoanlike bân)|feint]] Melle kwytrekke, doe't dy by 't winter troch it iis sakke en [[ferdrinking|ferdronk]] om't er it [[wjek]] net wer fine koe. Hja is noch altyd min ofte mear yn [[rou]]. Hoewol't Annemiek fan harsels miende dat se folslein takocht wie mei reedriden, merkt se, as de Alvestêdetocht útskreaun wurdt, dochs dat se sin kriget en doch mei. As in [[kollega]] har oanmoediget om it [[Alvestêdekrúske]] foar Melle te beheljen, dy't sljocht nei reedriden wie en sa'n [[ûnderskieding]] bitter graach hawwe woe, jout se ta oan har oanstriid, nimt in dei frij en set ôf nei Ljouwert.

De Fryske boeresoan Sjoerd Leikema mei ek graach reedride, mar hy hat mear as ien reden om oan 'e Alvestêdetocht meidwaan te wollen. Eisinga, syn [[heit]]e [[lânhearre]], is de deis tefoaren delkommen mei it boadskip dat er de [[pleats]] ferkeapje wol. Syn heit Ale biet net ta, mar Sjoerd begûn mei de man te [[ûnderhanneljen]] oer de [[priis (kosten)|priis]] en wist dy omleech te krijen fan [[Nederlânske gûne|ƒ]]60.000 nei ƒ57.500. Eisinga stelde wol it betingst dat er dan binnen 48&nbsp;[[oere]]n berjocht hawwe moast fan in [[bank (finansjele ynstelling)|bank]] of in fermogend persoan dy't foar de oankeap [[boarchtocht (sivylrjocht)|boarchstean]] woe. Om't er mei syn santjin jier gjin inkele kâns makket op in [[liening]] by de bank, hat Sjoerd gjin oare kar as om by syn [[omke]]s del om te sjen oft dy foar him boarchstean wolle. Syn heit, dy't om in net ferklearre reden [[deilis]] is mei syn [[sweager]]s, wol dêr lykwols neat fan witte. Sjoerd set lykwols syn sin troch en is fan doel en gean by beide beide omkes oan, mei't se beiden oan 'e Alvestêderûte wenje. As syn heit him de redens ôfpakt, set er sûnder ôf nei Ljouwert.
{{Plotbedjer film}}
Moarnsier op [[18&nbsp;jannewaris]] giet yn Ljouwert de [[toertocht (reedriden)|toertocht]] fan start. Kees en Henk, dy't inoar troffen hawwe by de ynskriuwing, beslute om 'e tocht tegearre te riden. Sjoerd blykt mei syn santjin jier te jong te wêzen, mei't achttjin de [[minimumleeftyd]] is. Nettsjinsteande dat set er dochs ôf, sûnder [[stimpelkaart]] en op redens liend fan in wedstrydrider dy't ûnderweis fan 'e start nei it iis yn it gedrang syn [[skonk]] [[brutsen bonke|brutsen]] hat. Al rillegau treft er Annemiek, ta wa't er [[seksuele oantrekking|him oanlutsen fielt]]. Tegearre ride se fierder. 

Yn Snits seit Sjoerd dat er syn stimpelkaart kwyrekke is en bepraat er de man yn stimpelpost om it [[stimpel]] mar op syn [[earm]] te setten. Koart nei Snits wykt er fan 'e rûte ôf om syn omke Bauke te besykjen, mar dy kin him net helpe mei in [[boarchtocht (sivylrjocht)|boarchtocht]], om't er twa jonge [[soan]]nen hat foar wa't er yn 'e [[takomst]] boarchstean moat. Neitiid klaut Sjoerd bot oan om Annemiek wer yn te heljen.

Underwilens wurdt Henk socht troch sersjant-majoar Hoeks, dy't de [[maresjesee]] by him hat om 'e [[deserteur]] yn te rekkenjen. Hoewol't Annie yn [[Drylts]] klearstiet mei in panfol earte, kin Henk dêr net fan [[iten|ite]] om't er Hoeks efter har stean sjocht. Hy riidt dus op 'e lege [[mage]] fierder en kriget by it stik oer de [[Iselmar]], fan [[Starum]] nei [[Hylpen]], lêst fan 'e [[hongerklop]], wat ta in [[lulk]]e konfrontaasje mei Kees liedt as dy tsjinkeare wol dat Henk [[snie]] yt. Annie kriget in [[liftsjen|lift]] fan Hoeks yn syn [[Jeep]], hoewol't se op dat stuit faninoar net witte wa't se binne. Troch Annie har praat kriget de sersjant-majoar lykwols foar it ferstân wa't har ferloofde is, dat hy beslút har yn 'e rekken te hâlden, mei't er dan úteinlik perfoarst Henk weromfine sil. Yn Warkum set er in mûklaach op, mar troch yngripen fan Kees wit Henk te ûntkommen.

De ûnlijige gearkomsten fan it bestjoer fan 'e Feriening De Fryske Alve Stêden hâlde ûnderwilens oan. Kommissaris fan 'e keninginne Linthorst Homan skillet op mei it boadskip dat [[keninginne]] [[Juliana fan 'e Nederlannen|Juliana]] mei in [[helikopter]] nei Ljouwert komt om 'e winner fan 'e [[wedstryd]] oer einstreek kommen te sjen. Foarsitter Ritsma beseft dat der by de [[Bonkefeart]] gjin romte is foar in helikopter om te lânjen, en lit halje-trawalje de finish ferpleatse nei de [[Grutte Wielen]], ta [[argewaasje]] fan Wolf. As de keninginne dêr arrivearret en in [[entûsjast]]e kloft reedrydfanaten op 'e helikopter ta draaft, stelt Ritsma ta syn [[eangst|skrik]] fêst dat it iis begjint te skuorren, sadat de mannichte gau-gau fan it iis ôf bonsjoerd wurde moat. [[Reinier Paping]] út [[Ommen]] komt as earste oer de einstreek. Letter is de [[meteorology|waarsfoarsizzing]] dat der in snijende [[wyn (waar)|noardeastewyn]] opstekke sil dy't in protte [[snie]] bringt. Wolf is foar it fuortendaliks stillizzen fan 'e toertocht, mar Kingma-en-dy binne dêr fel op tsjin. Ek sjoernalist Van Houten bemuoit him wer op tige yrritante wize mei de diskusje. Nei ryp beried beslút it bestjoer dat fan no ôf oan by [[Frjentsjer]] alle toertochtriders tsjinholden wurde sille, mei't dy no dochs gjin kâns mear meitsje om foar [[midsnacht]] (de eintiid) oer de finish te kommen.

Under dejingen dy't by Frjentsjer ûnder twang fan it iis helle wurde, binne Kees, Henk, Sjoerd en Annemiek, dy't sûnt [[Warkum]] mei-inoar opride. Sjoerd pykt út om syn omke Olbe te besykjen, dy't yn 'e stêd wennet. Dyselde fertelt him dat er syn heit altyd mar in pierewaaier fûn hat, net ien foar wa't je mei in gerêst hert boarchstean kinne. Hy wol fan Sjoerd bewiis hawwe dat hy út oar hout snien is en in trochsetter is. Sjoerd antwurdet dat er de Alvestêdetocht útride sil en omke Olbe moarn syn Alvestêdekrúske bringe sil. Sa prate se ôf: as Sjoerd mei it krúske komt, stiet Olbe boarch foar de oankeap fan 'e pleats; sa net, dan net. Sjoerd riidt dus wer fierder by almar oanboazjend waar, en fynt by [[Bartlehiem]] wer oansluting by Kees, Henk en Annemiek, dy't tanksij in mûklist fan Annemiek út Frjentsjer ûntsnapt binne.

Ritsma en it bestjoer fan 'e Feriening De Fryske Alve Stêden beslute no ek [[Dokkum]] ticht te goaien en de toerriders dy't dêr noch trochkomme, tsjin te hâlden. Yn Dokkum sjogge Kees, Henk, Sjoerd en Annemiek ferskûle efter in ynferzen [[boat]] hoe't oare toerriders ûnder twang fan it iis ôf skuord wurde. Kees is [[snieblinens|snieblyn]] rekke en sjocht amper noch wat. Annemiek jout Sjoerd har stimpelkaart oer en lokket dan de keardels dy't klear steane om toerriders op te heinen efter har oan. Sa kinne Henk en Sjoerd de stimpelpost berikke, dêr't se eigenhandich de stimpelkaarten fan harrensels en Kees ôfstimpelje, om dêrnei út te piken. De frijwol [[blinens|bline]] Kees moat neitiid troch de oaren laat wurde. Op in stuit reitsje se de rûte kwyt en bedarje se op 'e [[rúchskerne]] fan in boer, Bouwstra. Dy hellet de trije mannen yn 'e hûs foar wat te iten en [[eachdrip]]pen foar Kees, dêr't syn eagen wer aardich fan opknappe.

In ein Bartlehiem foarby sjogge de trije riders [[lampe]]n oan 'e rûte. Se ferwachtsje de finish, mar it is in [[kafee]] oan it wetter. As se der dêr yn geane om te freegjen hoefier't it noch is, krije se te hearren dat eefkes fierderop eltsenien dy't no noch trochkomt, fan it iis helle wurdt. In kafeebesiker biedt harren oan om har yn 'e [[auto]] foarby dat punt te riden, en dat oanbod nimme se oan. It stikje is mar in foege hûndert [[meter]], mar Henk stiet derop dat se no straks nei de einstreek noch hûndert meter trochride sille om dit wer goed te meitsjen. Uteinlik komme de trije mannen krekt foar midsnacht as lêsten oer de finish. Hja binne de lêste trije fan 'e 69 toertochtriders (fan yn totaal 9.294 dy't start wiene), dy't de tocht útride. Se wurde opwachte troch Ritsma, dy't ferbaldere tasjocht as er foarbyriden wurdt. Ek Annemiek is dêr, dy't mei Sjoerd in [[skrutenens|skrutene]] [[tút]] útwikselet. Sersjant-majoar Hoeks kriget Henk einlings en te'n lêsten te pakken, mar hy fertelt him dat syn prestaasje wat is dêr't de hiele [[lânmacht]] [[grutskens|grutsk]] op wêze kin en lit him gean.

Dy jûns jout Henk him by Annie om yn in pensjon yn Ljouwert [[seks|de leafde te bedriuwen]] foar't er de oare deis nei syn [[kazerne]] weromkeart. Kees reizget werom nei hûs, dêr't er syn frou Dieuwke yn it [[sikehûs]] opsiket, dy't befallen is (fia in [[keizersneed]]) fan in [[poppe]], dy't se Reinier neame wol (nei [[Reinier Paping]]). Hja hat Kees dy deis op 'e [[tillefyzje]] sjoen en is grutsk dat er de tocht útriden hat. As er ûnthjit dat er fan no ôf oan syn ferplichtings as man en heit serieus nimme sil, [[ferjeffenis|ferjout]] se him syn eardere misstappen en [[fermoedsoening|fermoedsoenje]] se har mei-inoar. Sjoerd stiet de oare moarns by omke Olbe yn Frjentsjer foar de doar mei it Alvestêdekrúske yn 'e hân.

==Rolferdieling==
[[File:Chris zegers-1440362192(1).jpg|right|thumb|180px|[[Chris Zegers]].]]
[[File:ChantalJanzen2020.jpg|right|thumb|200px|[[Chantal Janzen]].]]
;haadrollen
{| height="100px" width="600px" style="background:#F8F8F8; border:1px solid #aaaaaa"
| style="background:gold"| '''personaazje''' 
| style="background:gold"| '''akteur/aktrise''' 
|- 
| Kees Ferwerda
| [[Chris Zegers]]
|-
| Henk Brenninkmeijer
| [[Cas Jansen]]
|-
| Sjoerd Leikema
| [[Lourens van den Akker]]
|-
| Annemiek
| [[Chava Voor in 't Holt]]
|-
|}
<br>
;byrollen
{| height="100px" width="600px" style="background:#F8F8F8; border:1px solid #aaaaaa"
| style="background:gold"| '''personaazje''' 
| style="background:gold"| '''akteur/aktrise''' 
|- 
| Ritsma, [[foarsitter]] fan 'e [[Feriening De Fryske Alve Stêden]]¹
| [[Rense Westra]]
|-
| Dieuwke Ferwerda
| [[Chantal Janzen]]
|-
| [[sjoernalist]] Jack van Houten
| [[Dirk Zeelenberg]]
|-
| [[sersjant-majoar]] Hoeks
| [[Cees Geel]]
|-
| [[fotografe]] Joke
| [[Peggy Vrijens]]
|-
| [[list fan rayons fan de Alvestêdetocht|rayonhaad]] Wolf
| [[Joop Wittermans]]
|-
| rayonhaad Kingma
| [[Hilbert Dijkstra]]
|-
| [[Harry Linthorst Homan]], [[kommissaris fan 'e keninginne]] yn [[Fryslân]]
| [[Pierre Bokma]]
|-
| Wil, [[mem]] fan Dieuwke
| [[Willeke van Ammelrooy]]
|-
| Annie
| [[Lottie Hellingman]]
|-
| [[soldaat]] Edwin
| [[Dennis Overeem]]
|-
| rayonhaad Atema
| [[Wimpy de Vries]]
|-
| rayonhaad Zwierstra
| [[Popke van der Zee]]
|-
| [[lânhearre]] Eisinga
| [[Peter Tuinman]]
|-
| Ale Leikema, [[heit]] fan Sjoerd
| [[Steven de Jong]]
|-
| Melle
| [[Tim Douwsma]]
|-
| [[omke]] Olbe
| [[Thijs Feenstra (akteur)|Thijs Feenstra]]
|-
| [[boer]] Bouwstra
| [[Jan Arendz]]
|-
| frou Bouwstra
| [[Fetje van der Wal]]
|-
| boer Jansma
| [[André de Zee]]
|-
| Mart
| [[Matteo van der Grijn]]
|-
| boer Jan
| [[Arjen van der Grijn]]
|-
| Erik
| [[Herman Otten]]
|-
| stimpelder yn stimpelpost [[Snits]]
| [[Wiebe Wieling]] <small>(cameo)</small>
|-
| man by [[stimpelpost]] [[Dokkum]]
| [[Henk Westbroek]] <small>([[cameo]])</small>
|-
| [[reedrider]] yn [[Hylpen]] #1
| [[Henk Gemser]] <small>(cameo)</small>
|-
| reedrider yn Hylpen #2
| [[Henk Angenent]] <small>(cameo)</small>
|-
| reedrider yn Hylpen #3
| [[Bob de Jong]] <small>(cameo)</small>
|-
| [[radio]]ferslachjouwer [[RONO]]
| [[Eelke Lok]] <small>(cameo)</small>
|-
| [[ferslachjouwer]] op 'e [[tillefyzje]]
| [[Edwin Evers]] <small>(cameo)</small>
|-
| [[waarman]] op 'e tillefyzje
| [[Jan Douwe Kroeske]] <small>(cameo)</small>
|-
| [[poppe]] Ferwerda
| Safier van der Valk
|-
| [[voice-over]] begjin film
| [[Reinier Paping]]
|-
|}
<small>¹) basearre op [[Jan Hoogland]]</small>

==Produksje en distribúsje==
===Produksje===
''De Hel van '63'' waard [[regissearre]] troch [[Steven de Jong]] nei in [[senario]] fan himsels, [[Maarten Lebens]] en [[Jean Ummels]]. Utgongsposysje fan 'e film is de [[Tolfde Alvestêdetocht]] fan [[jannewaris]] [[1963]], dy't letter wol "de Hel fan '63" neamd waard om't er ferriden waard by slimme [[kjeld]] en sok min [[waar|winterwaar]] dat fan krapoan 10.000 riders (fan 'e [[toertocht (reedriden)|toertocht]] èn de [[wedstryd]]) mar 126 de einstreek berikten. Gjin inkele [[frou]] kaam oan yn Ljouwert, mar [[Meike de Vlas]] wist it fierst te kommen, oant by [[Froubuorstermole]], deunby [[Bartlehiem]]. Mooglik dat De Vlas alteast foar in part model stien hat foar it [[personaazje]] fan Annemiek. By it skriuwen fan it [[skript]] waard earst in ferhaal om [[Reinier Paping]], de winner fan 'e wedstryd, hinne betocht, mar om it ferhaal wat universeler te meitsjen, waard letter foar in oare ynfalshoek keazen.

As [[filmprodusint|produsinten]] wiene Steven de Jong en [[Klaas de Jong (produsint)|Klaas de Jong]] by it projekt belutsen dêr't se de [[filmstudio]] [[De Hel van '63 Film B.V.]] foar oprjochten. De rjochten fan dat [[bedriuw]] giene letter oer op it yn [[2010]] oprjochte [[Farmhouse TV & Film]] fan Klaas de Jong. [[Finansiering]] fan ''De Hel van '63'' kaam fan it [[Nederlânsk Fûns foar de Film]], it [[COBO Fûns]] en it [[Frysk Filmfûns]]. Ek de [[Bridge Entertainment Group]] en de [[Katholieke Radio Omroep|KRO]] wurken oan 'e produksje mei. Foar de film wie in [[budget]] beskikber fan likernôch [[€]]3&nbsp;miljoen. De [[kamerarezjy]] wie yn 'e hannen fan [[François Perrier]], en de [[filmmuzyk]] waard fersoarge troch [[Ronald Schilperoort]]. De [[titelsong (filmmuzyk)|titelsong]] ''[[De Hel Foarby]]'', dy't ûnder de [[ôftiteling]] te hearren is, waard skreaun en útfierd troch de Fryske [[band]] [[De Kast]].

===Opnamen===
''De Hel van '63'' waard heal yn it [[Nederlânsk]] en heal yn it [[Frysk]] opnommen. Foar de film waarden [[opnamen (film)|opnamen]] dien yn [[Finlân]] (by [[Kemi]] yn [[Laplân]]), [[Litouwen]] en [[Letlân]], mar ek yn it [[Nederlân]]ske [[Biddinghuzen]] en yn 'e [[Fryske stêden]] [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]], [[Snits]], [[Sleat (stêd)|Sleat]], [[Hylpen]], [[Harns (stêd)|Harns]] en [[Dokkum]]. Op [[22&nbsp;febrewaris]] [[2009]] waard der filme yn Harns. Op [[28&nbsp;maart]] [[2009]] waard de stêd Snits foar in part ôfsletten foar de opnamen fan ''De Hel van '63''. Dêrby waarden likernôch 800 [[figurant]]en ynset. De [[Wetterpoarte (Snits)|Wetterpoarte]] waard ek ôfsletten en de oanwêzige minsken moasten sa folle mooglik yn [[klean]] fan 'e iere [[1960-er jierren]] komme.

===Distribúsje===
De [[filmdistribúsje|distribúsje]] fan ''De Hel van '63'' waard fersoarge troch [[E1 Entertainment Benelux]]. De film gie op [[13&nbsp;desimber]] [[2009]] yn it [[WTC Expo]] yn [[Ljouwert (stêd)|Ljouwert]] yn [[premiêre]], en iepene dêrnei op [[17&nbsp;desimber]] yn 'e [[Nederlân]]ske [[bioskopen]]. De [[titelsong (filmmuzyk)|titelsong]] ''[[De Hel Foarby]]'', fan [[De Kast]], waard op [[11&nbsp;desimber]] as [[single (muzyk)|single]] útbrocht. ''De Hel van '63'' waard op [[1&nbsp;febrewaris]] [[2012]] foar it earst op 'e Nederlânske [[tillefyzje]] útstjoerd troch de [[Katholieke Radio Omroep|KRO]].

==Untfangst==
Fan 'e [[filmkritisy]] krige ''De Hel van '63'' negative oant tuskenbeiden [[resinsje]]s. Neffens ''[[Het Parool]]'' wie it swakste punt fan 'e film it [[senario]], dat [[akteur]]s as [[Cees Geel]] ([[sersjant-majoar]] Hoeks), [[Dirk Zeelenberg]] ([[sjoernalist]] Jack van Houten), [[Chantal Janzen]] (Dieuwke Ferwerda) en [[Chris Zegers]] (Kees Ferwerda) "wrakselje liet" mei "ûnbidige [[klisjee]]s". It sterkste punt fan 'e film wie neffens deselde resinsje "de rekonstruksje fan 'e tocht, wêrby't handich bylden út 'e [[kompjûter]] gearfoege binne mei [doetiidske] opnamen út it noarden."<ref>[https://www.parool.nl/nieuws/de-hel-van-63~b04512e4/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F {{Aut|Moorman, Mark}}, ''De Hel van '63'', yn: ''Het Parool'', 16 desimber 2009.]</ref> De ''[[VPRO-Gids]]'' beskreau ''De Hel van '63'' as in "[[melodrama]] om gewoane minsken hinne […] dy't útgroeie ta nasjonale helden", mar fûn dat de film in "matich senario" hie. Pluspunten wiene "moai [[argyf]]materiaal" en in "nijsgjirrige blik op 'e eigenaardige kultuer fan it Alvestêdebestjoer".<ref>[https://www.vprogids.nl/cinema/films/film~5551135~de-hel-van-63~.html ——, ''De Hel van '63'', yn: de ''VPRO-Gids'', sûnder datum.]</ref>

De [[webside]] ''FilmTotaal'' omskreau ''De Hel van '63'' as in "matige ferfilming fan 'e helske Alvestêdetocht fan 1963", dy't "datearre en knoffelich oerkomt, nettsjinsteande de goede bedoelings fan 'e makkers." Dat waard neffens dizze resinsje benammen feroarsake troch "houterige [[dialooch|dialogen]], min [[aktearjen|aktearwurk]] [en] gebrek oan [[subtiliteit]]". Dêr stie foaroer dat geandewei de film "de houterichheid wat [[sjarme|sjarmants]] begjint te krijen". Dêrtroch waard ''De Hel van '63'' "in sympatike, hast oandwaanlike film".<ref>[https://www.filmtotaal.nl/recensie/10711 {{Aut|Avsaroğlu, Arsan}}, ''De Hel van '63'', op ''FilmTotaal.nl'', 16 desimber 2009.]</ref> Minder myld wie de resinsje op ''CineMagazine'', dêr't yn steld waard dat ''De Hel van '63'' "net de film wurden is dy't er wêze kinnen hie." De resinsje omskreau de film as "in belegere reedryddrama" dat inkeld foar "ferstokte [[nostalgy|nostalgisy]]" oantreklik wie. Konkludearjend: "Dat de film ûndergiet oan syn eigen ûnbeholpenheid is dan spitich."<ref>[https://cinemagazine.nl/de-hel-van-63-2009-recensie/ {{Aut|Wouters, Henny}}, ''De Hel van '63 (2009)'', op ''CineMagazine.nl'', sûnder datum.]</ref>

Yn in resinsje yn 'e ''[[Ljouwerter Krante]]'' murk [[Asing Walthaus]] op dat [[regisseur]] [[Steven de Jong]] mei de [[histoarysk]]e (en [[geografy]]ske) korrektheid hjir en dêr in loopke naam, "dus kinne se it yn 'e film oer 'de dea of de gladioalen' en 'hongerklop' hawwe, útdrukkings út it [[hurdfytsen]] út 'e [[1990-er jierren|jierren njoggentich]], binne der [[bjirk]]ebosken yn noardlik Fryslân en hjitte alderlei personaazjes oars as harren histoaryske foarbylden." Dêr heakke er oan ta: "Mar dat mei, yn in film." Wêr't er lykwols [[argewaasje]] fan hie, wie dat De Jong der "in jongesboek" fan makke hie, "fol prikkels, aventoer en iendiminsjonale figueren." Dêrmei wie soks ferhevens as de Alvestêdetocht yn ''De Hel van '63'' inkeld brûkt as eftergrûn foar wat neffens Walthaus neat oars wie as "in ambisjeuze [[soapsearje|soap]] on ice".<ref>[https://www.dekrantvantoen.nl//vw/article.do?code=LC&date=20091211&id=LC-20091211-NO02013003&words=+%28+hel%20+van%20+%2763%29%20hel%2063 {{Aut|Walthaus, Asing}}, ''Elfstedentocht: Een Soap on Ice'', yn: de ''Ljouwerter Krante'', 11 desimber 2009, s. 13.]</ref>

==Resultaat==
===Opbringst===
''De Hel van '63'' loek yn 'e [[bioskopen]] binnen tsien [[dagen]] mear as 100.000 besikers, wêrnei't [[regisseur]] [[Steven de Jong]] op [[28&nbsp;desimber]] [[2009]] in [[Gouden Filmtrofee]] útrikt krige. Uteinlik behelle de film yn 'e bioskopen in [[opbringst (jild)|opbringst]] fan [[€]]1.771.851. Ofset tsjin it [[budget]] fan sa'n €3&nbsp;miljoen betsjut dat in [[ferlies (ûndernimming)|ferlies]] fan €1,2&nbsp;miljoen, dêr de [[marketing]]kosten noch by kamen. Dat moast letter goedmakke wurde troch ferkeap fan útstjoerrjochten op 'e tillefyzje en fia [[video-on-demand]] oer it [[ynternet]].

===Prizen===
Op it [[Ynternasjonaal Filmfestival fan Bagdad]] wûn ''De Hel van '63'' yn [[2011]] de [[priis (ûnderskieding)|priis]] foar bêste [[artdirection]].

==Trivia==
Yn 'e film wurdt it [[wurd]] '[[helikopter]]' konsekwint, en sawol yn it [[Nederlânsk]] as yn it [[Frysk]], útsprutsen as "helikoptêr", mei de [[klam (taalkunde)|klam]] op it lêste, útrutsen [[wurdlid]]. Yn moderne [[ear (lichemsdiel)|earen]] klinkt dat apart, mar it skynt yndie de doedestiden gongbere [[útspraak]] west te hawwen.

==Boekadaptaasje==
Njonken de [[film]] is der ek in [[roman]] oer de [[Tolfde Alvestêdetocht]] útjûn dy’t deselde [[plot]] hat as de film. It boek is skreaun troch [[Dick van den Heuvel]].
* {{Aut|Heuvel, Dick van den}}, ''De Hel van '63: Ontbering, Wilskracht en Liefde'', Amersfoart, 2009 (Utjouwerij De Vuurbaak), [[ISBN]] 978-9 05 80 40 473.

==Keppelings om utens==
* {{en}} [http://www.dehelvan63.nl/ Offisjele webside fan ''De Hel van '63'']
* {{en}} [http://www.imdb.com/title/tt1156132/ Ynformaasje oer ''De Hel van '63'' yn 'e Internet Movie Database (IMDb)]
* {{fy}} [http://www1.omropfryslan.nl/TV_De_Hel_van_'63_08-12-09.aspx In reportaazje oer ''De Hel van '63'' op Omrop Fryslân]

{{boarnen|boarnefernijing=
<references/>
----
Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: [http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Hel_van_'63 ''Bronnen, noten en/of referenties'', op dizze side].
}}
{{DISPLAYTITLE:''{{PAGENAME}}''}}

{{DEFAULTSORT:Hel van '63, De}}
[[Kategory:Nederlânske dramafilm]]
[[Kategory:Nederlânske histoaryske film]]
[[Kategory:Nederlânske sportdramafilm]]
[[Kategory:Nederlânsktalige film]]
[[Kategory:Frysktalige film]]
[[Kategory:Film fan Farmhouse TV & Film]]
[[Kategory:Film fan Steven de Jong]]
[[Kategory:Film út 2009]]
[[Kategory:Alvestêdetocht]]
[[Kategory:Film oer reedriden]]
[[Kategory:Film oer rouferwurking]]
[[Kategory:Film oer in bekend persoan]]
[[Kategory:Film oer snie en iis]]
[[Kategory:Net-Fryske film mei in Frysk tema]]
[[Kategory:Film basearre op wiere foarfallen]]