Artezyske boarne
1. Laach dy't it wetter ferfiert
2. Laach dy't it wetter net trochlit
3. Troch delslach ynkrongen
4. Artezyske wel (troch boarjen)
5. Sêde laach
6. Peilbuis, freätyske wel
7. Natuerlike artezyske boarne
.png)
In artezyske boarne is in boarne dêr't it wetter samar nei boppe komt troch hydrostatyske druk op it wetter dat yn in bekken sit dat ûnder de grûn is. De namme komt fan de provinsje Arteezje (Artois) yn Frankryk, dêr't in soad fan sokke boarnen foarkomme.
De boaiem kin opboud wêze út ferskillende akwifers (wetterfierende lagen) dy't skaat binne troch lagen dy't gjin wetter troch litte. Om't in djipper lizzende wetterfierende laach wetter krije kin fan reinwetter út in oar heger lizzend gebiet, kin de hydrostatyske druk yn 'e djippere laach heger wêze as yn 'e boppelizzende laach. Dus in djippe wetterfierende laach mei hege hydrostatyske druk, wurdt ek wol in "artezysk bekken" neamd. Oeral dêr't in artezysk bekken in iepening hat nei it ierdoerflak, is in artezyske boarne te finen. Yn Fryslân wurdt der dan wol sprutsen fan "parswetter".
In "artezyske wel" is in put dat troch minsken makke is.
Foarbylden
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]- Yn de Gelderske Fallei komt it foar dat dêre yn sletten wetterfierende lagen wetter fan de hegere parten fan de Utertske Heuvelrêch en de Feluwe krijt.
- It Grut Artezysk Bekken yn Austraalje
- De omkriten fan de Kûlûndamar yn it Westsibearysk Leechlân
- De Chalcomar yn de Delling fan Meksiko krijt wetter fan artezyske boarnen
 |
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Artezyske boarne fan Wikimedia Commons. |