Braille: ferskil tusken ferzjes

Ut Wikipedy
Skiednis ynteraktyf trochsjen
←Toan eardere ferskillenNeikommende ferskillen →
Content deleted Content added
FisueelWikitekst
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
oers
Swarte Kees (oerlis | bydragen)
56.999 edits
Rigel 59: Rigel 59:
Der besteane braille-[[skriuwmasine]]s (mei 7 toetsen, 1 foar elk puntsje en in spaasjetoets), braille-printers, en [[brailleleesregel]]s (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).
Der besteane braille-[[skriuwmasine]]s (mei 7 toetsen, 1 foar elk puntsje en in spaasjetoets), braille-printers, en [[brailleleesregel]]s (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).


== Trivia ==
== Ferskaat ==
Het tegengestelde van braille - een gedrukte of geschreven tekst die voor ziende mensen leesbaar is - wordt door blinden ''zwartschrift'' of ''zwartdruk'' genoemd.
It tsjinstelde fan braille - in drukte of skreaune tekst dy't foar sjende minsken lêsber is - wurdt troch blinen ''swartskrift'' of ''dwartdruk'' neamd.


== Zie ook ==
== Zie ook ==

De ferzje fan 28 apr 2012 om 11.20

Brailleskrift waar het woord "PREMIER" (eerste) te lezen is

Braille is in spesjaal foar blinen ûntwikkele lês- en skriuwalfabet. De Frânsman Louis Braille (1809-1852), dy't sels blyn wurdeen wie doe't er trije jier wie, ûntwikkele en perfeksjonearre dit skrift, oant it yn 1829 as brûkbere metoade brûkt wurde koe op it Paryske blinenynstitút dêr't hy siet. Pas yn 1854 waard it lykwols offisjeel as alfabet akseptearre.

Braille hie it idee foar in reliëfalfabet grif fan in Frânske militêre útfining út 1819. De artilleryoffisier Charles Barbier ûntwikkele it 'nachtskriuwen', in systeem fan tolwe puntsjes dêr't nachts boadskippen mei trochjûn wurrde koenen.

Braille is in saneamd reliëfalfabet; de letters en oare oantsjuttings wurde mei puntsjes yn it papier drukt, sadat der in lytse ferhegeing fielber is, dy't meit de fingertoppen 'lêzen' wurde kinne. De puntsjes steane op rasters fan 2 by 3 puntsjes (in ferienfâldiging fan de tolwe puntsjes fan it nachtskriuwen), wêrbt't yn totaal 63 tekens mooglik binne. Binne by de punten- en streepkeskoade fan it 'morse' de meastbrûkte letters it ienfâldichst hâlden, by braille nimt de kompliseardens fan de kombinaasjes ta mei it plak yn it alfabet.

De braillepuntsjes binne nûmere: fan linksboppe nei linksûnder 1, 2 en 3; fan rjochtsboppe neo rjochtsûnder 4, 5 en 6. De puntsjes 1, 2, 4 en 5 wurde brÛkt foar de letters a o/m j (groep 1). Punt 3 komt derby foar de letters k o/m t (groep 2) en foar de oeubleaune letters wurdt punt 6 derby brûkt, útsein foar de letter 'w', dy't Braille as in twaklank beskôge en dy't hy dêrom yndielde by de bysûndere kombinaasjes: twaklanken (lykas de 'ui'), letterkombinaasjes, letters mei aksinten, en lêstekens, wêrûnder ek kursiven, haadletteroantsjutting, sifers, in herstelteken, dollarteken, ensfh. Alle kombinaasjes binne yndield yn 7 groepen. Sifers wurde trouwens oantsjutten troch it siferteken (de puntsjes 3, 4, 5 en 6) foar de letters a o/m j te setten. In haadletter wurdt foarôfgien troch in spesjaal haadletterteken. Ofkoartings as 'NAVO' kinne troch it brûken fan in kapitaalfêst teken oantsjutten wurde mei 5 tekens.

Letters en sifers

A of 1
A of 1
A of 1  
B of 2
B of 2
B of 2  
C of 3
C of 3
C of 3  
D of 4
D of 4
D of 4  
E of 5
E of 5
E of 5  
F of 6
F of 6
F of 6  
G of 7
G of 7
G of 7  
H of 8
H of 8
H of 8  
I of 9
I of 9
I of 9  
J of 0
J of 0
J of 0  
K
K
K  
L
L
L  
M
M
M  
N
N
N  
O
O
O  
P
P
P  
Q
Q
Q  
R
R
R  
S
S
S  
T
T
T  
U
U
U  
V
V
V  
W
W
W  
X
X
X  
Y
Y
Y  
Z
Z
Z  

Oare symboalen

haadletter volgt
haadletter volgt
haadletter volgt  
sifer folget
sifer folget
sifer folget  
apostrof
apostrof
apostrof  
punt
punt
punt  
komma
komma
komma  
puntkomma
puntkomma
puntkomma  
útropteken
útropteken
útropteken  
oanhellingsteken iepenje[1]
oanhellingsteken iepenje[1]
oanhellingsteken iepenje[1]  
oanhellingsteken slute
oanhellingsteken slute
oanhellingsteken slute  
vraagteken[2]
vraagteken[2]
vraagteken[2]  
haakje[3]
haakje[3]
haakje[3]  
ôfbreekteken (streepke)
ôfbreekteken (streepke)
ôfbreekteken (streepke)  

It skriuwen yn braille gebeurt van rechts naar links, zodat bij omkering van het papier de bobbeltjes van links nei rechts gelezen kunnen worden. Een geoefende braillelezer kan vrijwel even snel lezen als een ziende. Brailleboeken nemen wel vijf keer zoveel volume in als gewone boeken.

Oan dizze side wurdt noch wurke!

Fier hjir asjebleaft gjin bewurkings út
oant de skriuwer mei de side klear is.


Der bestiet ek Koartskrift yn graden, een soort steno voor braille, en braillemethoden voor muziek en wiskunde. Speciaal voor tekstverwerking op de computer is een nieuwe braillemethode ontwikkeld met 8 puntsjes, zodat er enkelvoudige combinaties voor stijlaanduidingen, cijfers en hoofdletters beschikbaar kwamen. Hierdoor neemt het brailleschift niet meer plaats in dan het gewone schrift.

Der besteane braille-skriuwmasines (mei 7 toetsen, 1 foar elk puntsje en in spaasjetoets), braille-printers, en brailleleesregels (waarmee blinden tekst kunnen lezen die anders op het computerscherm verschijnt).

Ferskaat

It tsjinstelde fan braille - in drukte of skreaune tekst dy't foar sjende minsken lêsber is - wurdt troch blinen swartskrift of dwartdruk neamd.

Zie ook

Berjocht:Appendix

{{Boarnenboarnefernijing=

}}

  1. ↑ It oanhellingsteken iepenje en it fraachteken binne identyk.
  2. ↑ Sitearflater: Unjildige <ref>-oantsjutting; der is gjin tekst opjûn foar referinsjes mei de namme fraachteken
  3. ↑ Heakje iepenje en heakje slute binne identyk.
Opfrege fan "https://fy.wikipedia.org/w/index.php?title=Braille&oldid=552508"