Tolhûs

Voormalig tolhuis nabij Foxwolde (Drinte)

In tolhûs is in gebou dêr't tol betelle waard.

It koe gean om in soarte fan ynfierjild (dan wurdt ek wol sprutsen fan aksynshûs) of om tol foar wei- of wetterferbiningen (byg. tolwegen of tolbrêgen). Yn it lêste gefal wie it tolhûs ek meast de tsjinstwenning fan de tolgarder as tolpachter. Tollen waarden faak ferpachte. De tolpachter betelle in beskaat bedrach it jier oan de lânhear (letter de oerheid) foar it foech tol te heffen en it rjocht fan bewenning fan it tolhûs. Yn it Nederlân fan nei de midsieuwen waard tollen faak ferpachte troch de Steaten fan it goa of de stêd, letter troch de ryksoerheid, de provinsje of de gemeente fan. Yn de 19e en 20e ieu waarden de measte fan sokke tollen yn Nederlân opheft.

Eardere tolhuzen yn Fryslân

<gallery> Ofbyld:Iisherberch Huyckenstein.jpg|Iisherberch Huylckenstein (tolhûs) mei tolbrêge oer de Frjenserterfeart, op it krúswetter fan de Bolswerterfeart mey de Frjensjerterfeart te Easterlittens. Huylckenstein is boud ± 1509 en yn 1932 sloopt Ofbyld:Tolhuis langs de vaart bij Hoptille - Hijlaard. 1936.jpg|Tolhûs Hoptille yn 1936 Ofbyld:It tolhek - tolhûs tusken Tsjalhuzum en Ysbrechtum..jpg|It Tolhek, tusken Tsjalhuzum en Ysbrechtum Ofbyld:Oranjewâld, Ald Tolhek. om 1930.jpg|It Tolhûs oan de Koningin Julianaweg hoeke Burgemeester Falkenaweg en Tolhuisweg op It Hearrenfean, om 1930 hinne. Ofbyld:Lippenhuizen 31864 Tolgaardershuisje Swaechsterwei 7.JPG|Tolhûs oan de Sweachsterwei ûnder Lippenhuzen