Besjoch de boarne foar Olympyske Spullen

{{Sportevenemint
| namme           = Olympyske Spullen
| ôfbylding       = Olympyske_Ringen.jpg
| ûnderskrift     = Olympyske Ringen
| plak            = 
| jier            = 
| data            = 
| sport           = 26 Simmersporten <br /> 7 Wintersporten
| organisator     = Ynternasjonaal Olympysk Komitee
| ferienigings    = 
| landen          = 
| atleten         = 
| eveneminten     = 
| iepening        = 
| sluting         = 
| earste          = [[Olympyske Simmerspullen 1896|1896 Atene]] (Simmerspullen) <br />  [[Olympyske Winterspullen 1924|Sjamoniks 1924]] (Winterspullen)
| lêste          = 
| aktueel         = 
| foarige         = [[Olympyske Simmerspullen 2024|2024 Parys]] (Simmerspullen)
| folgjende       = [[Olympyske Winterspullen 2026|2026 Milaan & Cortina d'Ampezzo]] (Winterspullen)
}}

De '''Olympyske Spullen''' binne in ynternasjonaal sportevenemint, dêr't eltse fjouwer jier twa fan hâlden wurde: de [[Olympyske Simmerspullen]] en twa jier letter de [[Olympyske Winterspullen]]. De organisaasje fan de spullen is yn hannen fan it [[Ynternasjonaal Olympysk Komitee]], mar de organisaasje fan elts apart spul docht de stêd dêr't de spullen hâlden wurde, troch in apart organisaasjekomitee. Op it stuit (2010) is [[Jacques Rogge]] foarsitter fan it YOK.

== Klassike Olympyske Spullen ==
Yn de [[klassike âldheid]] waarden alle fjouwer jierren by [[Olympia]] spullen hâlden ta eare fan [[Seus]]. Earst sûnt [[776 f.Kr.]] waarden de nammen fan de winners byhâlden. De spullen begûnen as yn iendeiswedstriid yn [[hurdrinnen]]. Letter kamen der ek de [[estafette]], it [[fakkelrinnen]], de [[fiifkamp]] ([[diskussmiten]], [[fierspringen]], [[hurdrinnen]], [[spearsmiten]] en [[wrakseljen]]), de [[pankration]], it [[wapenrinnen]], en it [[weinrinnen]] by, en waarden de spullen in wike.

De dielnimmers wienen frije [[Hellenen]] en letter ek [[Romeinen]], mar allinnich foar it weinrinnen koenen froulju ynskreaun wurde. Dat froulju ynskreaun wurde koenen woe net sizze dat se sels meidienen: by it weinrinnen waarden de hynders ynskreaun op de namme fan de eigner, net dy fan de stjoerman.

Yn it jier [[394]] makke [[Teodosius de Grutte]] in ein oan de Klassike Olympyske Spullen.

== Moderne Olympyske Spullen ==

De Moderne Olympyske Spullen wienen in idee fan de Franske baron [[Pierre de Coubertin]] dat er op [[25 novimber]] [[1892]] foar it earst publyklik makke. Pas yn [[1894]] waard it Ynternasjonaal Olympysk Komitee oprjochte. Mar doe gie it hurd, dat dêr't De Coubertin tocht hie de earste spullen in [[1900]] yn [[Parys]] te hâlden, waarden yn [[1896]] de earste moderne spullen al organisearre yn [[Atene]]. [[Grikelân]] hie de spullen graach altyd organisearje wollen, mar om it idee fan ynternasjonale spullen fuort te sterkjen waarden de spullen eltse fjouwer jier yn in oar lân organisearre.

Yn [[1924]] waard yn [[Sjamoniks]] in Ynternationale Wintersportwike organisearre. Doe't dat in súkses waard, waarden fjouwer jier letter yn [[Sankt Moritz]] de twadde Olympyske Winterspullen organisearre. Oant en mei [[1992]] waarden de beide spullen yn itselde jier hâlden, mar yn [[1994]] waarden wer Winterspullen hâlden, yn [[Lillehammer (plak)|Lillehammer]] sadat se no krekt út de pas rinne mei de Olympyske Simmerspullen.

== Sporten ==
=== Simmersporten ===
;Hjoeddeiske sporten
{{Kolommen4
|Kolom1=
* [[Atletyk op de Olympyske Simmerspullen|Atletyk]]
* [[Baanhurdfytsen op de Olympyske Simmerspullen |Baanhurdfytsen]]
* [[Badminton op de Olympyske Simmerspullen |Badminton]]
* [[Basketbal op de Olympyske Simmerspullen |Basketbal]]
* [[Berchfytsen op de Olympyske Simmerspullen |Berchfytsen]]
* [[Bôgesjitten op de Olympyske Simmerspullen |Bôgesjitten]]
* [[Boksen op de Olympyske Simmerspullen |Boksen]]
* [[Dykhurdfytsen op de Olympyske Simmerspullen |Dykhurdfytsen]]
* [[Fytskrossen op de Olympyske Simmerspullen |Fytskrossen]]
* [[Fuotbal op de Olympyske Simmerspullen |Fuotbal]]
|Kolom2=
* [[Follybal op de Olympyske Simmerspullen |Follybal]]
* [[Gewichtheffen op de Olympyske Simmerspullen |Gewichtheffen]]
* [[Golf op de Olympyske Simmerspullen |Golf]]
* [[Gymnastyk op de Olympyske Simmerspullen |Gymnastyk]]
* [[Hânbal op de Olympyske Simmerspullen |Hânbal]]
* [[Hockey op de Olympyske Simmerspullen |Hockey]]
* [[Hynstesport op de Olympyske Simmerspullen |Hynstesport]]
* [[Hurdsilen op de Olympyske Simmerspullen |Hurdsilen]]
* [[Judo op de Olympyske Simmerspullen |Judo]]
* [[Kanofarren op de Olympyske Simmerspullen |Kanofarren]]
|Kolom3=
* [[Keunstdûken op de Olympyske Simmerspullen |Keunstdûken]]
* [[Moderne fiifkamp op de Olympyske Simmerspullen |Moderne fiifkamp]]
* [[Roeien op de Olympyske Simmerspullen |Roeien]]
* [[Rugby op de Olympyske Simmerspullen |Rugby]]
* [[Sjitsport op de Olympyske Simmerspullen |Sjitsport]]
* [[Skateboarden op de Olympyske Simmerspullen |Skateboarden]]
* [[Skermjen op de Olympyske Simmerspullen |Skermjen]]
* [[Sportklimmen op de Olympyske Simmerspullen |Sportklimmen]]
* [[Strânfollybal op de Olympyske Simmerspullen |Strânfollybal]]
|Kolom4=
* [[Surfen op de Olympyske Simmerspullen |Surfen]]
* [[Swimmen op de Olympyske Simmerspullen |Swimmen]]
* [[Syngroanswimmen op de Olympyske Simmerspullen |Syngroanswimmen]]
* [[Taekwondo op de Olympyske Simmerspullen |Taekwondo]]
* [[Tafeltennis op de Olympyske Simmerspullen |Tafeltennis]]
* [[Tennis op de Olympyske Simmerspullen |Tennis]]
* [[Triatlon op de Olympyske Simmerspullen |Triatlon]]
* [[Wetterpolo op de Olympyske Simmerspullen |Wetterpolo]]
* [[Wrakseljen op de Olympyske Simmerspullen |Wrakseljen]]
}}
 
;Sporten út it ferline
 
{{Kolommen2
|Kolom1=
* [[Breakdance op de Olympyske Simmerspullen |Breakdance]] (2024)
* [[Cricket op de Olympyske Simmerspullen|Cricket]] (1900)
* [[Croquet op de Olympyske Simmerspullen|Croquet]] (1900)
* [[Hôftennis op de Olympyske Simmerspullen|Hôftennis]] (1900)
* [[Lakrosse op de Olympyske Simmerspullen|Lakrosse]] (1904 o/m 1908) 
* [[Motorboatwedstriid op de Olympyske Simmerspullen|Motorboatwedstriid]] (1908)
* [[Pelota op de Olympyske Simmerspullen|Pelota]] (1904)
|Kolom2=
* [[Karate op de Olympyske Simmerspullen|Karate]] (2020)
* [[Polo op de Olympyske Simmerspullen|Polo]] (1900 o/m 1936)
* [[Rackets op de Olympyske Simmerspullen|Rackets]] (1912)
* [[Roque op de Olympyske Simmerspullen|Roque]] (1904)
* [[Toulûken op de Olympyske Simmerspullen|Toulûke]] (1900 o/m 1920)
* [[Honkbal op de Olympyske Simmerspullen|Honkbal]] (1992 o/m 2008 & 2020)
* [[Softbal op de Olympyske Simmerspullen|Softbal]] (1996 o/m 2008 & 2020)
}}

=== Wintersporten ===
;Hjoeddeiske sporten
{{Kolommen4
|Kolom1=
* [[Biatlon op de Olympyske Winterspullen|Biatlon]]
* [[Bobslydzjen op de Olympyske Winterspullen|Bobslydzje]]
* [[Skeleton op de Olympyske Winterspullen|Skeleton]]
* [[Kurling op de Olympyske Winterspullen|Kurling]]
|Kolom2=
* [[Iishokky op de Olympyske Winterspullen|Iishokky]]
* [[Rodeljen op de Olympyske Winterspullen|Rodelje]]
* [[Keunstriden op de Olympyske Winterspullen|Keunstride]]
* [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedride]]
|Kolom3=
* [[Shorttrack op de Olympyske Winterspullen|Shorttrack]]
* [[Alpineskye op de Olympyske Winterspullen|Alpineskye]]
* [[Freestyleskye op de Olympyske Winterspullen|Freestyleskye]] ,
* [[Skyrinnen op de Olympyske Winterspullen|Skyrinne]]
|Kolom4=
* [[Noardske kombinaasje op de Olympyske Winterspullen|Noardske kombinaasje]]
* [[Skânsspringen op de Olympyske Winterspullen|Skânsspringen]]
* [[Snowboarden op de Olympyske Winterspullen|Snowboarden]]
}}

== Hâlden en takomstige Olympyske Spullen ==
{{Kolommen2
|Kolom1=
=== Hâlden en takomstige Olympyske Simmerspullen ===
* [[Olympyske Simmerspullen 1896|Atene 1896]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1900|Parys 1900]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1904|Saint Louis 1904]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1908|Londen 1908]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1912|Stokholm 1912]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1920|Antwerpen 1920]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1924|Parys 1924]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1928|Amsterdam 1928]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1932|Los Angeles 1932]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1936|Berlyn 1936]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1948|Londen 1948]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1952|Helsinky 1952]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1956|Melbourne 1956]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1960|Rome 1960]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1964|Tokyo 1964]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1968|Meksiko 1968]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1972|München 1972]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1976|Montreal 1976]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1980|Moskou 1980]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1984|Los Angeles 1984]]
*   [[Olympyske Simmerspullen 1988|Seoul 1988]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1992|Barselona 1992]]
* [[Olympyske Simmerspullen 1996|Atlanta 1996]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2000|Sydney 2000]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2004|Atene 2004]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2008|Peking 2008]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2012|Londen 2012]] 
* [[Olympyske Simmerspullen 2016|Rio de Janeiro 2016]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2020|Tokio 2020]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2024|Parys 2024]]
* [[Olympyske Simmerspullen 2028|Los Angeles 2028]]
|Kolom2=
=== Hâlden en takomstige Olympyske Winterspullen ===
* [[Olympyske Winterspullen 1924|Sjamoniks 1924]]
* [[Olympyske Winterspullen 1928|Sankt Moritz 1928]]
* [[Olympyske Winterspullen 1932|Lake Placid 1932]]
* [[Olympyske Winterspullen 1936|Garmisch-Partenkirchen 1936]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1948|Sankt Moritz 1948]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1952|Oslo 1952]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1956|Cortina d'Ampezzo 1956]]
* [[Olympyske Winterspullen 1960|Skwa Valley 1960]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1964|Innsbruck 1964]]
* [[Olympyske Winterspullen 1968|Grenoble 1968]]
* [[Olympyske Winterspullen 1972|Sapporo 1972]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1976|Innsbruck 1976]]
* [[Olympyske Winterspullen 1980|Lake Placid 1980]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1984|Sarajewo 1984]]
* [[Olympyske Winterspullen 1988|Kelgery 1988]]
* [[Olympyske Winterspullen 1992|Tignes-Albertville 1992]]
* [[Olympyske Winterspullen 1994|Lillehammer 1994]] 
* [[Olympyske Winterspullen 1998|Nagano 1998]] 
* [[Olympyske Winterspullen 2002|Salt Lake City 2002]] 
* [[Olympyske Winterspullen 2006|Turyn 2006]]
* [[Olympyske Winterspullen 2010|Fankoever 2010]]
* [[Olympyske Winterspullen 2014|Sotsjy 2014]]
* [[Olympyske Winterspullen 2018|Pyeongchang 2018]]
* [[Olympyske Winterspullen 2022|Peking 2022]]
* [[Olympyske Winterspullen 2028|Milaan en Cortina d'Ampezzo 2028]]
}}

== Rekôr ==
De [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] swimmer [[Michael Phelps]] behelle by de Spullen fan 2012 yn Londen syn 22ste Olympyske medaille. Hy swom dêrmei it rekôr fan [[Larisa Latina]] út de eardere [[Sovjet-Uny]] dy't op de Spullen fan [[1956]], [[1960]] en [[1964]] yn totaal 18 Olympyske medailles behelle by it [[Gymnastyk]] út de boeken.

== Friezen dy't it faakst meidien ha oan de Olympyske Spullen ==
{| class="wikitable" 
|-
! Namme
! Sport(en)
! colspan="2" width="60"| Tal kear
! Medaljes
|-
| [[Rintje Ritsma (reedrider)|Rintje Ritsma]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
|align="center"| 5
|align="left"| [[Olympyske Winterspullen 1992|1992]],<br>[[Olympyske Winterspullen 1994|1994]],<br>[[Olympyske Winterspullen 1998|1998]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2002|2002]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2006|2006]]
| {{Sulver-OS}} 2x<br>{{Brûns-OS}} 4x 
|-
| [[Richard Schuil]]
| [[Follybal op de Olympyske Simmerspullen|Follybal]],<br>[[Strânfollybal op de Olympyske Simmerspullen|Strânfollybal]]
|align="center"| 5
|align="left"| [[Olympyske Simmerspullen 1996|1996]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2000|2000]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2004|2004]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2008|2008]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2012|2012]]
| {{Goud-OS}} 1x
|-
| [[Sven Kramer]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
|align="center"| 5
|align="left"| [[Olympyske Winterspullen 2006|2006]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2010|2010]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2014|2014]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2018|2018]],<br>[[Olympyske Winterspullen 2022|2022]]
|{{Goud-OS}} 4x <br>{{Sulver-OS}} 2x<br>{{Brûns-OS}} 3x 
|-bgcolor=lightgray
!colspan=5|
|-
| [[Franke Sloothaak]]
| [[Hynstesport op de Olympyske Simmerspullen|Hynstesprort <small>(Springe)</small>]]
|align="center"| 4
|align="left"| [[Olympyske Simmerspullen 1984|1984]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 1988|1988]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 1992|1992]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 1996|1996]]
| {{Goud-OS}} 2x<br>{{Brûns-OS}} 1x
|-
|[[Epke Zonderland]]
|[[Gymnastyk op de Olympyske Simmerspullen|Gymnastyk <small>(Turnen)</small>]]
|align="center"| 4
|align="left"| [[Olympyske Simmerspullen 2008|2008]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2012|2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|2020]]
| {{Goud-OS}} 1x
|-
| [[Marit Bouwmeester]]
| [[Hurdsilen op de Olympyske Simmerspullen|Hurdsilen]]
|align="center"| 4
|align="left"| [[Olympyske Simmerspullen 2012|2012]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2016|2016]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2020|2020]],<br>[[Olympyske Simmerspullen 2024|2024]]
| {{Goud-OS}} 2x<br>{{Sulver-OS}} 1x<br>{{Brûns-OS}} 1x 
|}

== Friezen dy't de measte Olympyske medaljes wûn ha ==
{| class="wikitable" 
|-
! Namme
! Sport(en)
! {{Goud-OS}}<br>Goud
! {{Sulver-OS}}<br>Sulver
! {{Brûns-OS}}<br>Brûns
! Totaal
|-
| [[Sven Kramer]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| {{Goud-OS}}{{Goud-OS}}<br>{{Goud-OS}}{{Goud-OS}}
| align="center"| {{Sulver-OS}}{{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}<br>{{Brûns-OS}} 
| align="center"| '''9'''
|-
| [[Suzanne Schulting]]
| [[Shorttrack op de Olympyske Winterspullen|Shorttrack]]
| align="center"| {{Goud-OS}} {{Goud-OS}}<br>{{Goud-OS}}
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}
| align="center"| '''5'''
|-
| [[Rintje Ritsma (reedrider)|Rintje Ritsma]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| 
| align="center"| {{Sulver-OS}}{{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}<br>{{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}
| align="center"| '''5'''
|-
| [[Marit Bouwmeester]]
| [[Hurdsilen op de Olympyske Simmerspullen|Hurdsilen]]
| align="center"| {{Goud-OS}} {{Goud-OS}}
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}
| align="center"| '''4'''
|-
| [[Jetze Doorman]]
| [[Skermjen op de Olympyske Simmerspullen|Skermjen]]<br>[[Moderne Fiifkamp op de Olympyske Simmerspullen|Moderne Fiifkamp]]
| align="center"| 
| align="center"| 
| align="center"| {{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}<br>{{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}
| align="center"| '''4'''
|-
| [[Franke Sloothaak]]
| [[Hynstesport op de Olympyske Simmerspullen|Hynstesport <small>(Springe)</small>]]
| align="center"| {{Goud-OS}} {{Goud-OS}}
| align="center"| 
| align="center"| {{Brûns-OS}}
| align="center"| '''3'''
|-
|[[Marrit Leenstra (reedrydster)|Marrit Leenstra]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| {{Goud-OS}}
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}
| align="center"| '''3'''
|-
|[[Jorrit Bergsma]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| {{Goud-OS}}
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}
| align="center"| '''3'''
|-
|[[Atje Keulen-Deelstra]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| 
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}
| align="center"| '''3'''
|-
| [[Antoinette Rijpma-de Jong]]
| [[Reedriden op de Olympyske Winterspullen|Reedriden]]
| align="center"| 
| align="center"| {{Sulver-OS}}
| align="center"| {{Brûns-OS}}{{Brûns-OS}}
| align="center"| '''3'''
|}

== Sjoch ek ==
* [[Paralympyske Spullen]]

== Keppeling om utens ==
* [http://www.olympic.org Webstee fan it Ynternasjonaal Olympysk Komitee]
{{commonscat|Olympic Games}}
{{Olympyske Spullen}}

[[Kategory:Olympyske Spullen| ]]
[[Kategory:Ynternasjonaal sportevenemint]]
[[Kategory:Weromkearend evenemint ynsteld yn 1896]]