Besjoch de boarne foar Nizjni Novgorod

{{Universele ynfoboks stêd
| namme                       = Nizjni Novgorod
Нижний Новгород
| ôfbylding                   = Nizhny Novgorod Kremlin by aircraft.jpg
| ôfbyldingsbreedte           = 
| ôfbyldingstekst             = ''It kremlyn fan Nizjni Novgorod''
| wapen                       =  [[Ofbyld:Flag of Nizhny Novgorod.svg|border|100px]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Ofbyld:Coat of Arms of Nizhny Novgorod.svg|60px]]
| ynwennertal                 = 1.233.949 (2022)
| oerflak                     = 410,68 km²
| befolkingstichtens          = 3.003 ynw. /km² 
| stêdekloft                  = 2.086.972
| hichte                      = 78 m.
| lân                         = [[Ofbyld:Flag of Russia.svg|20px]] [[Ruslân]]
| bestjoerlike ienheid 1      = oblast
| namme bestjoerlike ienheid 1= [[Ofbyld:Flag of Nizhny Novgorod Region.svg|border|20px]] [[Nizjni Novgorod (oblast)|Nizjni Novgorod]]
| namme bestjoerlike ienheid 2= 
| bestjoerlike ienheid 3      = 
| namme bestjoerlike ienheid 3= 
| bestjoerlike ienheid 4      = 
| namme bestjoerlike ienheid 4= 
| boargemaster                = 
| stedsyndieling              = 
| stifting                    = 1221 
| postkoade                   = 
| tiidsône                    = UTC+3:00
| simmertiid                  = 
| koördinaten                 = {{Koördinaten yn tekst|56_19_40.2_N_44_00_07.3_E_scale:12500_type:landmark_region:RU|56° 19' N 44° 00' E}}
| webside                     = [http://adm.nnov.ru/en/ adm.nnov.ru]
| ôfbylding2                  = 
| ôfbyldingstekst2            = 
| ôfbylding3                  = 
| ôfbyldingstekst3            = 
| mapname                     = Jeropeesk Ruslân
| mapwidth                    = 
| lat_deg                     = 56
| lat_min                     = 19
| lat_sec                     = 40.2
| lat_dir                     = N
| lon_deg                     = 44
| lon_min                     = 00
| lon_sec                     = 07.3
| lon_dir                     = E
| tekst by posysjekaart       = 
| ôfbylding99                 = 
| ôfbyldingstekst99           = 
| ôfbyldingsbreedte99         = 
}}
'''Nizjni Novgorod''' ([[Russysk]]: Нижний Новгород), tusken 1932 en 1990 '''Gorki''' neamd as earebetoan oan de skriuwer [[Maksim Gorki]] dy't dêr berne is op fjouwer nei de grutste stêd fan [[Ruslân]]. Nizjni Novgorod is de haadstêd fan de [[oblast]] [[Nizjni Novgorod (oblast)|Nizjni Novgorod]] en ek fan it [[Federale distrikten fan Ruslân|federale distrikt]] [[Federaal Distrikt Wolga|Wolga]]. De stêd is in wichtich ekonomysk-, transport- en kultuereel sintrum fan de Russyske Federaasje.

== Ut de skiednis ==
De stêd waard stifte yn [[1221]], de namme betsjut letterlik 'lege nije stêd', in ferwizing nei de âldere stêd [[Veliki Novgorod|Novgorod]] (= ''nije stêd''). De stifter wie prins [[Joeri Vsevolodovitsj]] fan [[Vladimir (stêd)|Vladimir]]. Nizjni Novgorod leit op it plak dêr’t de  rivieren [[Oka (Europa)|Oka]] en [[Wolga]] by inoar komme en waard oanlein as bolwurk foar de beskerming fan de doetydske lânsgrins. It houten [[kremlyn]] lei tige gaadlik fanwege de grutte natuerlike grêft dy’t troch beide rivieren foarme waard.

Yn [[1612]] ferdreaun in de boargermilysje fan Nizjni Novgorod, byinoar brocht troch de keapman [[Kûzma Minin]] en oanfierd troch foarst [[Dmitri Pozjarski]], de [[Poalen|Poalske]] troepen en holp it [[Michail I fan Ruslân|Michail Romanov]] as earste fan de Romanov-[[dynasty]] oan de macht.

Fan 1817 oant de [[Oktoberrevolúsje]] yn 1917 wie Nizjni Novgorod fanwege de [[Makarjevmerk]] in wichtige stêd, dy’t alle jierren yn july holden waard en dêr’t in grut part fan it yn Ruslân makke guod ferhannele waard. Nei't [[Maksim Gorki]] yn [[1932]] offisjeel as proletaryske Sovjet-skriuwer erkend wie, waard de stêd troch [[Jozef Stalin]] omdoopt yn '''Gorki'''. Yn 1990 waard de âlde namme yn in eare hersteld.

Yn de jierren 1930 krige Nizjni Novgorod de status fan in saneamde '[[sletten stêd]]', dêr’t bûtenlanners net komme mochten. Reden dêrfoar wie de wapenyndustry dy’t dêr festige wie; der waarden atoomûnderseeërs, tanks en gefjochtsfleanmasines produsearre. Yn [[1992]] waard de stêd wer iepensteld.

Doe’t de atoomfysikus [[Andrej Sacharov]] yn 1980 by it kommunistysk rezjym yn ûngenede foel, waard er út Moskou wei nei Nizjni Novgorod ferballe, dêr’t er jierren ûnder bewaking fan de [[KGB]] wenne hat. Yn [[1986]] krige er fan  [[Michail Gorbatsjov]] tastimming om werom nei Moskou te gean. Yn de wente dêr’t er destiids libbe, sit no it Sacharov-Museum.
[[Ofbyld:Nizhny Novgorod Stadium asv2019-05.jpg|thumb|260px|''Stadion fan Nizjni Novgorod'']]
== Untjouwing ynwennertal ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="6" style="border: 1px solid #999" 
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Untjouwing befolking 
|-bgcolor="#eeeeff"
!  1811  !!  1840  !!  1863  !!  1897  !!  1914 !! 1923 
|- bgcolor="#f7f9ff"
| align=center| 14 400  
| align=center| 31 900 
| align=center| 41 500 
| align=center| 90 100 
| align=center| 111 600 
| align=center| 135 400
|-bgcolor="#eeeeff"
!  1926  !!  1939  !!  1956  !!  1959  !!  1962 !! 1970 
|- bgcolor="#f7f9ff"
| align=center| 181 200  
| align=center| 643 700 
| align=center| 876 000 
| align=center| 941 000 
| align=center| 1 025 000
| align=center| 1 170 000
|-bgcolor="#eeeeff"
! 1979 !!  1989  !!  1992  !!  2002  !!  2008 !! 2022
|- bgcolor="#f7f9ff"
| align=center| 1 344 500
| align=center| 1 438 133
| align=center| 1 440 600
| align=center| 1 311 252
| align=center| 1 286 433
| align=center| 1.233.949
|-
| colspan=7 align=center| <small>Folkstellingen : 1897, 1926, 1939, 1959, 1979, 1989, 2002.<ref>[http://www.mojgorod.ru/nizhegor_obl/nnovgorod/ Rûzing foar de oare jiertallen: boarne: Moï Gorod.]</ref>
|}

== Toerisme ==
[[Ofbyld:NN Pechersky Monastery 08-2016.jpg|thumb|260px|''[[Petsjerkski Himelfeart-kleaster]]'']]
Op it heden is fral it [[kremlyn]] fan Nizjni Novgorod fan toeristysk belang, mar ek de âlde binnenstêd, it park "It Nizjni Novogorodske Switserlân" besuden de binnenstêd en "Strelka" (de Pylk), in útsjochtpunt oan de mûning fan de [[Oka (Europa)|Oka]] yn de [[Wolga]], binne it besjen wurdich.

De omkriten fan Nizjni Novgorod binne bekend om har [[Chochloma]]-[[folkskeunst]].

== Berne yn Nizjni Novgorod ==
[[Ofbyld:Spit of the Oka and Volga.jpg|thumb|260px|''Strelka'']]
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Mili Balakirev]] (1837 – 1910), komponist
* [[Maksim Gorki]] (1868 – 1936), skriuwerer
* [[Jevgeni Sokolov (psychofysiolooch)|Jevgeni Sokolov]] (1920-2008), psychofysiolooch
* [[Dmitri Lobkov]] (2 febrewaris 1981), reedrider

== Keppeling om utens ==
*[http://www.admcity.nnov.ru/english/ Nizjni Novgorod off. webstee] {{en}}
*[http://www.nizhnynovgorod.com/ Nizhny Novgorod City Guide] Reis- en sakegids foar Nizjni Novgorod {{en}}
*[http://www.welcomenn.ru/ Nizhny Novgorod Welcoming Center website] {{en}}
*[http://www.nwp.sci-nnov.ru/photo_nn.htm Foto's fan de stêd] {{en}}
*[http://www.nntu.sci-nnov.ru/NSTU/nnovg.htm Oer de stêd] {{en}}
* [http://maps.yandex.ru/map.xml?mapID=7&mapX=432500&mapY=6238300&size=2&text=%D1%E5%F0%EE%E2/ Ynteraktive plattegrûn (Yandex)] (Syrillysk skrift)
=== Webkameras ===
*[http://www.doroga.tv/jams 100+ webcams op Nizjni Novgorod webstee] {{ru}}
*[http://213.177.103.13 Webkamera, Gorkogoplein] {{ru}}
*[http://82.208.110.179 Webkamera, Lyadovaplein. Te sjen binne Okskiy s'ezd, Gagarina prospect, Timirjazeva str.] {{ru}}
*[http://www.kpb.nnov.ru/content/view/27/44/ Webkamera, op hoeke fan Kovalihinskaja en Proviantskaja] {{ru}}

{{boarnen|boarnefernijing=
{{reflist}}
----
{{Commonscat|Nizhny Novgorod|Nizjni Novgorod}}
}}

[[Kategory:Nizjni Novgorod| ]]
[[Kategory:Plak stifte yn 1221]]