Besjoch de boarne foar Maarten 't Hart

{{Ynfoboks skriuwer
| ôfbylding             = Maarten t Hart 01.jpg
| ôfbyldingtekst        = Maarten 't Hart sinjearret yn De Bijenkorf yn Amsterdam, 12 maart 2011
| ôfbyldingsbreedte     = 
| oar pseudonym         = Martin Hart
| echte namme           = 
| nasjonaliteit         = [[Nederlân|Nederlânsk]]
| berne                 = [[25 novimber]] [[1944]]

| berteplak             = [[Maasslûs]]
| stoarn                = 
| stjerplak             = 
| etnisiteit            = 
| taal                  = [[Nederlânsk]]
| sjenre                = [[Roman]], [[Koart ferhaal|ferhalen]], [[essay]]
| perioade              = 
| streaming             = 
| tema's                = 
| bekendste wurk(en)    = ''Stenen voor een ransuil'' (1971) <br>''Ik had een wapenbroeder'' (1973) <br>''Een vlucht regenwulpen'' (1978) <br>''Het woeden der gehele wereld'' (1993)
| útjouwer              = [[De Arbeiderspers]]
| prizen                = 
| jierren aktyf         = [[1971]] – no
| webside               = [http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=hart008 Maarten 't Hart yn de DBNL]
}}
[[Ofbyld:Maarten 't Hart speelt orgel in Grote Kerk, Haarlem 1979 - 04.jpg|thumb|250px|'t Hart spilet op it oargel fan de Grutte Tsjerke yn Haarlim (1979)]]
'''Maarten 't Hart''' ([[Maasslûs]], [[25 novimber]] [[1944]]) is in [[Nederlânsk]] gedrachs[[biolooch]] en [[skriuwer]], mei de skûlnammen ''Martin Hart'' en ''Jacob Stillebroer'', en alter ego en ''Maartje 't Hart''. 't Hart wennet yn [[Warmond]].

==Libben en wurk==
't Hart wie de âldste soan fan in grifformearde deagraver. Hy gie nei it Groen van Prinstererlyceum yn Flaardingen en studearre biology oan de [[Ryksuniversiteit Leien]], dêr't er yn 1978 promovearre op it [[proefskrift]] ''A study of a short term behaviour cycle: Creeping through in the three-spined stickleback''. Dêrnei wurke er as etolooch. Oare wittenskiplike publikaasjes fan him binne ''Ratten'' (1973) en ''De stekelbaars'' (1978).
[[Ofbyld:Maarten 't Hart (1979).jpg|thumb|left|Maarten 't Hart (1979)]]
Yn syn studintetiid briek 't Hart mei it kristlike leauwe. Hy hat yn syn wurk it leauwen hieltyd sterk polemysk behannele en set him benammen ôf tsjin it [[monoteïsme]]. Foaral syn twa bondels 'alternative Bibelstúdzjes' ''Wie God verlaat heeft niets te vrezen'' en ''De bril fan God'' binne dêr foarbylden fan. Ek yn syn romans en ferhalen is faak in nostalgyske en ôfwizende hâlding te fernimmen oangeande syn grifformearde jeugd. Foar de [[Roomsk-Katolike Tsjerke]] oer nimt er in ûnfersoenlik stânpunt yn.

Hy debutearre as skriuwer yn 1971 ûnder it [[pseudonym]] Martin Hart mei ''Stenen voor een ransuil'', by De Arbeiderspers, in útjouwerij dy 't er altyd trou bleaun is. Syn trochbraak kaam yn 1978 mei de roman ''Een vlucht regenwulpen''. In soad wurken hawwe autobiografyske eleminten en ferwize nei syn jonkheid yn it kristlike Maassluis (benammen de grifformearde [[Ferpyldering|pylder]]), syn ûnderfiningen as biolooch en syn foarleafde foar klassike muzyk, literatuer en syn ûnôfhinklike geast.

't Hart hat him geregeld betsjinne fan [[polemyk]], ûnder oaren tsjin de feministyske beweging (bygelyks yn ''De vrouw bestaat niet'') en literatuerresinsinten (lykas yn ''De som van misverstanden''). Hy kin hjiryn bûtengewoan fûl úthelje. Hy ferkent graach de grinzen tusken literêre oerdriuwing en persoanlike oanfal. Ien fan de doelwiten fan syn publike oanfallen wie jierrenlang de man dy't him ea sakje litten hie foar syn rydeksamen.

Syn boek ''De vrouw bestaat niet'' kaam 't Hart op oanfallen út feministyske rûnten te stean. De politika [[Els Borst]] lies it boek en koe der krekt wol mei ynstimme. Sy liet him dit witte yn in brief fan 24 augustus 1982. Hja wie it "hertyngeand iens" mei de arguminten út haadstik 14, ''Het paradijs en de hel'', wêryn't 't Hart skreau dat er jaloersk op froulju wie, omdat foar harren gjin oardel jier militêre tsjinstplicht gou en omdat hja mear frijheid as manlju hiene dêr 't it wurkjen oanbelan. Hy hie yn syn jeugd faak sjoen dat wurkjen net befrijend, mar ôfmêdzjend en geastdeadzjend wie. Borst skreau him: "Ek ús mem hie in oantrekliker libben as ús heit".

Yn 1991 kaam 't Hart út 'e kast as travestyt op it [[Boekebal]] itjinge in soad opskuor joech. Yn de jierren 90 trede er út en troch publyklik op as "Maartje" yn frouljusklean, mar om 2000 hinne is er dêrmei ophâlden. Oer syn foarkar foar frouljusklean skreau [[Mensje van Keulen]] it boek ''Geheime dame'' (1992).

Yn 2004 stelde er him beskikber as listtriuwer fan de [[Partij voor de Dieren]] foar de Europeeske ferkiezingen, mar doe't de [[Kiesried]] easke dat persoanen op de kieslist oer in jildich paspoart beskikke moasten, sei 't Hart dat er om prinsipiële redenen wegere dat oan te freegjen. Ek by de Twadde Keamerferkiezings 2006 wie er listtriuwer fan de Partij voor de Dieren, mar naam dêrfan al gau iepenlik ôfstân omdat de fraksjefoarsitter [[Marianne Thieme]] en it Earste Keamerlid Niko Koffeman belijend lid wiene fan de [[sândedeisadventisten]]. Koart dêrnei luts er syn krityk op Thieme lykwols yn.

===Priveelibben===
Maarten 't Hart is troud mei [[Hanneke van den Muyzenberg]]. Hy wennet yn Warmond. <ref>[https://www.quotenet.nl/Nieuws/Maarten-t-Hart-Ik-ben-miljonair!-20043 Maarten ’t Hart: ‘Ik ben miljonair!’] Quote, 8 july 2010</ref> Hy is de broer fan skriuwster Lenie 't Hart (net te betiizjen mei de biste-aktiviste [[Lenie 't Hart]]) en fiere famylje fan kabaretier en sjonger [[Wim Sonneveld]]. <ref>[http://www.ratiovincit.nl/StamboomSonneveldtHart.html Maarten 't Hart en Wim Sonneveld zijn verre verwanten], webside ratiovincit.nl. [https://web.archive.org/web/20230424032025/http://www.ratiovincit.nl/StamboomSonneveldtHart.html Argivearre] op 24 april 2023.</ref> Yn jannewaris 2021 krige 't Hart in harsenynfarkt. Letter dat jier ûndergie er hertsjirurgy fanwegen in lekkende hertklep. Neffens eigen sizzen betearde dat frij goed. <ref>[https://www.ad.nl/cultuur/maarten-t-hart-begin-dit-jaar-getroffen-door-herseninfarct~a6b9f1d3/ ''Maarten ’t Hart begin dit jaar getroffen door herseninfarct''], [[Algemeen Dagblad]], 28 augustus 2021. [https://web.archive.org/web/20230424085922/https://www.ad.nl/cultuur/maarten-t-hart-begin-dit-jaar-getroffen-door-herseninfarct~a6b9f1d3/ Argivearre] op 24 april 2023.</ref>

== Wurk ==
Hy hat in protte [[roman]]s skreaun. Syn boeken binne oerset yn ferskate talen en binne fral populêr yn [[Dútslân]] en [[Sweden]]. Trije romans binne yn it [[Ingelsk]] oerset: ''Een vlucht regenwulpen'' (1986), ''De aansprekers'' (1983) en ''De zonnewijzer'' (2004), en ek in tal koarte ferhalen.

De temaas fan syn romans hawwe faak autobiografyske komponinten:
* it plak dêr't er wenne, Maasslûs
* it strange [[Protestantisme]] dêr't er yn opbrocht is en dêr't er him tsjin fersette.
* de leafde fan in man foar in frou (of famke)
* de ferhâlding tusken in jonge en in âldere man (bygelyks: heit en soan, learaar en studint)
* skuld.
Syn boeken steane fol mei details oer natoer (it waar, planten, dieren) en litte syn leafde foar klassike muzyk (foaral de muzyk fan [[Bach|J.S. Bach]], [[Mozart]] and [[Franz Schubert|Schubert]]) sjen.
't Hart is in pleiter fan it wurk fan ûnder oaren [[Simon Vestdijk]], [[J. van Oudshoorn]] en de Deenske skriuwer [[Hjalmar Söderberg]].

== 't Hart en muzyk ==
Maarten 't Hart is in hertstochtlik leafhawwer en kenner fan [[klassike muzyk]]. Dêr hat er in soad essays oer skreaun en jierren fersoarge er cd-[[resinsje]]s yn it muzyktydskrift ''Luister''. It meast bewûnderet er komponisten as [[Johann Sebastian Bach|Bach]], [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], [[Franz Schubert|Schubert]] en [[Anton Bruckner|Bruckner]] en hy tsjûge faak fan syn leafde foar de muzyk fan [[Sergej Prokofjev|Prokofjev]] en [[Richard Strauss]]. Ek hat er it faker as ien kear opnaam foar [[Max Reger]], [[Franz Schmidt]] en [[Nikolaj Medtner]]. Dêrfoaroer hat er net in protte wurdearring foar [[Gustav Mahler|Mahler]] en [[Dmitri Sjostakovitsj|Sjostakovitsj]], dy't er "te depressyf" fynt. Ek [[Igor Stravinsky|Stravinsky]] jout er net folle om. [[Jazz]], [[blues]], [[reggae]], [[countrymuzyk]], [[popmuzyk]] en [[musical]], beskôget er as ''"gedegenereerde rommel"''. Yn it haadstik ''De Daverdreun'' fan syn boek ''Mozart en de Anderen'' neamt er ien foar ien de beswieren op dy't er tsjin popmuzyk hat.

== Bibliografy ==
* 1971 - ''Stenen voor een ransuil'' - roman, [[pseudonym]] Martin Hart
* 1973 - ''Ratten'' - stúdzje oer de biology fan de rôt, as Martin Hart.
* 1973 - ''Ik had een wapenbroeder'' - roman
* 1974 - ''Het vrome volk'' - ferhalen
* 1976 - ''De kritische afstand'' - [[essay]]s
* 1976 - ''Natuurlijke historie'' - essays, mei [[Midas Dekkers]]
* 1976 - ''Avondwandeling'' - ferhaal
* 1977 - ''Mammoet op zondag'' - ferhalen
* 1977 - ''Laatste zomernacht'' - [[novelle]]
* 1978 - ''De som van misverstanden'' - essays
* 1978 - ''Een vlucht regenwulpen'' - roman
* 1978 - ''De dorstige minnaar'' - ferhalen
* 1978 - ''De stekelbaars'' - wittenskiplike stúdzje
* 1978 - ''A study of a short term behaviour cycle'' - [[proefskrift]]
* 1979 - ''Ongewenste zeereis'' - essays en ferhalen
* 1979 - ''De aansprekers'' - roman
* 1980 - ''De droomkoningin'' - roman
* 1981 - ''De zaterdagvliegers'' - ferhalen
* 1982 - ''De vrouw bestaat niet'' - essays
* 1982 - ''Alle verhalen''
* 1983 - ''De kroongetuige'' - roman
* 1983 - ''Het eeuwige moment'' - essays
* 1984 - ''De ortolaan'' - boekewykepresint
* 1984 - ''Het roer kan nog zesmaal om'' - [[autobiografy]]
* 1985 - ''De huismeester'' - ferhalen
* 1985 - ''Ons leven'' - [[biografy]]
* 1986 - ''De jacobsladder'' - roman
* 1987 - ''De draagmoeder'' - ferhaal
* 1987 - ''Het uur tussen hond en wolf'' - roman
* 1988 - ''De steile helling'' - roman
* 1989 - ''De unster'' - ferhalen
* 1990 - ''Een dasspeld uit Toela'' - essays
* 1991 - ''Onder de korenmaat'' - roman
* 1992 - ''Een havik onder Delft'' - essays
* 1993 - ''Het woeden der gehele wereld'' - roman; ferfilme, regisseur [[Guido Pieters]]. 
* 1994 - ''Du holde Kunst, over muziek'' - essays, ûnder oaren oer de kantates fan [[Johann Sebastian Bach]].
* 1996 - ''Het gebergte. De tweeënvijftig romans van S. Vestdijk'' - essays (mei [[Hugo Brandt Corstius]])
* 1996 - ''De nakomer'' - roman
* 1997 - ''Wie God verlaat heeft niets te vrezen. De Schrift betwist'' - essays
* 1998 - ''De vlieger'' - roman
* 1999 - ''Mijn vaderstad: een literaire wandeling door het Maassluis van Maarten 't Hart''
* 1999 - ''De gevaren van joggen: dwarse boutades'' - [[kollum]]s
* 1999 - ''Een deerne in lokkend postuur: persoonlijke kroniek'' - autobiografy
* 2000 - ''[[Johann Sebastian Bach]]'' - essays oer de [[komponist]]
* 2000 - ''De stiefdochters van Stoof''
* 2002 - ''De bril van God. De Schrift betwist II'' - essays
* 2002 - ''De zonnewijzer'' - roman
* 2002 - ''Het meisje met de zwarte nagels'' - spesjale útjefte by gelegenheid fan it 40-jierrich jubileum as lid fan de Iepenbiere Bibleteek fan Leien
* 2003 - ''De scheltopusik'' - novelle, ferskynd foar [[De Bijenkorf]]
* 2004 - ''Lotte Weeda'' - roman
* 2006 - ''Mozart en de anderen'' - essays oer muzyk
* 2006 - ''Het Psalmenoproer'' - [[histoaryske roman]]
* 2007 - ''Maassluis'' - novelle
* 2007 - ''Het dovemansorendieet - Over zin en onzin van gewichtsverlies''
* 2009 - ''Verlovingstijd''
* 2010 - ''Dienstreizen van een thuisblijver'' - autobiografy
* 2011 - ''Dienstreizen van een thuisblijver'', autobiografy
* 2012 - ''De groene overmacht''
* 2013 - ''De dorstige minnaar'', ferhaal (oplage 50 eks.)
* 2015 - ''Magdalena'', roman
* 2016 - ''De moeder van Ikabod & andere verhalen'', ferhalen.
* 2017 - ''De wereld van Maarten 't Hart'', essays, {{ISBN|978-90-295-1465-1}}
* 2018 - ''Johann Sebastian Bach'', essays, fannijs besjoene fjirde druk fan dy út 2000
* 2019 - ''De nachtstemmer'', roman
* 2021 - ''De toetssteen. Brieven over Vestdijk'', yn'e mande mei [[Kees 't Hart]]

== Underskiedingen en literêre prizen ==
* [[Ridder yn de Oarder fan de Nederlânske Liuw]], 2003.
* [[Eareboarger]] fan Maasslûs.
* De [[Multatulipriis]] foar ''Het vrome volk'', 1975 
* De [[Gouden Strop]] foar ''Het woeden der gehele wereld'', 1994. 
* Op 29 novimber 2014 krige 't Hart in Diamanten Boek, omdat der fan de earste druk ôf oan mear as in miljoen stiks fan syn roman ''Een vlucht regenwulpen'' ferkocht wiene. De ûnderskieding waard útrikt troch de [[Stichting Kollektive Propaganda fan it Nederlânske Boek|CPNB]] op it einfeest fan ''[[Nederland Leest]]''.
* Yn 2017 ûntfong Maarten 't Hart de [[J.M.A. Biesheuvelpriis]] foar de bêste koarteferhalebondel foar ''De moeder van Ikabod''.<ref>https://www.nrc.nl/nieuws/2017/02/19/biesheuvelprijs-voor-maarten-t-hart-a1546679</ref>
* 2018, [[Ina Dammanpriis]].

== Literatuer ==
* {{Aut|[[Elsbeth Etty]]}}, ''Minnebrieven aan Maarten. Over Maarten 't Hart en zijn oeuvre'', 2019, ISBN 9789029540421

== Keppeling om utens ==
* [http://asterix.library.uu.nl/files/scrol/r54/Scriptie%20definitief.doc In ûndersyk nei de represintaasje fan it kalvinisme yn inkele wurken fan Maarten ’t Hart] (dok) - Albert van Zanten

{{boarnen|boarnefernijing=
* Foar boarnen, noaten en referinsjes sjoch it Nederlânsktalige artikel: [[:nl:Maarten 't Hart]]
{{Reflist}}
}}
{{commonsBalke|Maarten 't Hart}}

{{DEFAULTSORT:Hart, Maarten 't}}
[[Kategory:Nederlânsk biolooch]]
[[Kategory:Nederlânsk romanskriuwer]]
[[Kategory:Nederlânsk skriuwer fan histoaryske fiksje]]
[[Kategory:Nederlânsk koarte-ferhaleskriuwer]]
[[Kategory:Nederlânsk essayist]]
[[Kategory:Nederlânsk publisist]]
[[Kategory:Nederlânsk kollumnist]]
[[Kategory:Nederlânsk autobiograaf]]
[[Kategory:Ridder yn de Oarder fan de Nederlânske Liuw]]
[[Kategory:Persoan berne yn 1944]]